Dick u Dünn E-Book

Alex Gfeller

• Herausgeber: BoD - Books on Demand
• Kategorie: Gesellschafts- und Liebesromane
• Sprache: Deutsch

Seitenzahl: 747

Veröffentlichungsjahr: 2025

Beschreibung

Koni Dick und Toni Dünn lebten Zeit ihres Lebens in Kehrsatz bei Bern und waren immer völlig erfolglose Kunstmaler und Schriftsteller der Sonderklasse. Das hielt sie nie davon ab, ihr Leben gemeinsam zu leben, trotz aller widrigen Umstände.

Leseprobe

Da die Amerikaner Switzerland gerne mal mit Schweden oder Swaziland verwechseln, schreibe ich der Einfachheit halber gleich von Anfang an von Schweden und Swaziland. Schweden und Swaziland mögen mir diese Pikanterie verzeihen.

Keni böse Erinnerige dörfe dr sorgfäutig usgwäut Wortfluss schtöre, o nid pärsönlechi Affinitäte, u nüt söu chönne Ifluss näh. Abr meh vorzogni Uflage aus di drei si nid vorxeh. Es git zwar nones par chlini Einzuheite, wosi hie no nid wei vrzeue, di zwe Knüsse adr Schribmaschine, dr Koni udr Toni; sisch no nid dr richtig Ort u ono nid dr richtig Momänt drzue, wüu au das isch eigetlech unwichtig u unbedütend, dases eigetlech gar nid sötti vrzeut wärde, weme nume e chli konsequänt wäri, wi zum Bischpiu zWörtli ‘ja’, wo lutem Korekturprogramm vo Wörd bide stilistische Vorschleg umbedingt zvrmide sigi, wos nume göngi, werum o immr, im Ändeffekt abr ersch am Schluss vom Grauguss, wos o numeno drum geit, wos schteit u wos geit u wos het u wos macht u wos wot u vrmacht, wüus eigetlech zimli überflüssig wäri, sägesi, u nüt aus es chlises Fürzli sigi, winis zKorekturprogramm fix erklärt; es sigi numenes gschmackloses Windli im ganze Tegschtfluss vo dere bärndütsche Orkanie u Taifunie, wos hie iz gli wirt gäh. O aus Bekräftigung giz das ‘Ja’ idr klinisch subere u etisch makulose Wäut vo Wörd nümme; es söu eifach grad niene meh vorcho, sägesi zKalifornie äne, wüus dert warschinlech sexueu xeh diffamierend wäri u drzue erotisch ono korumpierend; dert chame nid eifach nume ‘ja’ säge, odr ‘nei’; dert muesme immr grad e Awaut bisech ha.

Di zwe gneigte Aquitanier u makulose Aquamariner zChäsiz, dr Dick udr Dünn vo Swaziland bi Bärn, Sverige, düngkz abr, dassi eigetlech, rein schprachlech xeh guet gnue sige, umsech gepflegt chönne uszdrücke, wüu schtilistischi Fähler u schtrategischi Irtümr im Nachgang gängno u gäng widr subr chönne usgfielet u abgfigget wärde, rein schtrategisch xeh, wüu es muesja am Schluss drbi eifach numene suberi Sach useluege; es mues am Schluss gäng e tadulosi Sach daschtah, e Sach, wosino chönne vrträtte, wosino drzue chönne schtah, uf bärndütsch xeit, u drmit meinesi nid nume di gramatikalische u ortografische Fisimatänte füreschteue, wi zum Bischpiu zBärndütsch säubr, wo ja iri eigeti u eigetlechi Schprach isch, wosisech immr drinn bewege, wosi drinne dängke u wosi gäng bruche, we dr Tag läng isch u wesi mitenang odr mite Lütt hie rede. Was söu dranne fautsch si? Das isch znatürlechschte vodr Wäut; jedes Tubeli het sini Schprach.

Abr so sidi wichtigschte Vorgabe, di bedütendschte Vorhabe u sogar odi grundlegendschte Vorlage u vilech sogar odi einzige Vorussetzige, wo zeue, udi einzige Umschtäng, Iwänd u Abgränzige scho gnüegend subr abgschteckt u scho ganz am Afang zur Diskussion gschteut, weme so wot, u eventueu geischtig u ideologisch u metafüsisch u metabolisch scho lengschtens abvrreckt, no bevores übrhoupt richtig agfange het. Es cha sogar si, dases aui scho lengschtens gmerkt hei, nume di zwe Löle us Chäsiz no nid; das kennemr nämlech, wüumr das kenne u wüsse u begriffe hei, wi reduziert mir eigetlech si, wi igschrängkt, wi unvoukomme u wi unfähig, grob übere Tume peilet. Abr es söu nid scho itz dr Idruck entschtah, aus düeg grad dä Tegscht es psungrs Gheimnis odr gar es usklüglez Räzu vrschtecke, wüu das duetr sichr nid. Är duet nüt; es isch sogar e grundsätzlechi Vorussetzig, das grad dä eifach Tegscht hie nüt Wäsentlechs duet vrschtecke odr vrhüue odr vrhüete odr vrbärge odr ganz zum Schluss duet vrrate, dasr auso nüt Bedütenz wot azeige u nie ine Unkenntnis odr ine Unvrfänglechkeit wot abetouche u o übr nüt Unumgänglechs wot vrfüege odr öppis Usfüehrlechs wot vrbräme wid Bräme, wo bekanntlech übere Gotthard flüge, odr ohnis zwüsse probiert zvrheimleche u o nid wot vrchläbe u vrhäbe odr wot vrpflaschtere odr absichtlech wot vrwässere u la vrdunschte; är wozech gwüss o nid wöue unnötig wichtig mache ude Lütt blitzblangki Zäng zeige. Vrgässez!

Es handlezech hie nume umene liecht sukkursalistisch-surrealistische Tegscht, wo müglechscht flüssig söu drhärcho, nume um dZit ztodzschlah, wonis no blibt, um meh gwüss nid. Weisch, dasch aues; dr Tegscht wirt o so Twäut nie erobere, nidemau Bärn, ke Angscht, är wirt absolut nüt zungrobsi bringe, so wi aui Surrealisme, Sukkursalisme, Subrealisme, Datafaktorisme, Metarealisme u Protorealisme zäme, vrschproche, wüu das aues sowiso nume Chabis isch, e literarischi Randerschinig, e unnötige Schtörfaktor, e gschpängschterhafte Waudschraat u numene fiktivi Beleiti-Brötli-Bahn am Loufmetr, wiz Schpanie äne, weme so wott. E Schpanisch-Brötli-Bahn. Es wärde drmit u drususe keni Enthüuige gmacht, keni Erfahrige mitteilt, keni Erkenntnis erbracht u keni Erlüchtige offebart. Vrgässez! Wär nid wot xeh, was di Zittewändi ergit, womr aui iz grad drinne schtecke, söuse eifach ufdr Site la, wüu eigetlech u urschprünglech schetze nume dr Toni udr Koni, di zwe vrgässnige Vrfassr u unvrmisste Vrpassr u vilech sogar ono di zwe flüchtige Vrpissr u unaschtändige Bekackr elei iri vrschteckte Queue u offesichtleche Qualitäte, wosi säubr u vilech nume für sich elei flottiere, karisiere u kreiere.

Abr grad die Erkenntnis isch säubschtvrschtändlech so säubvrschtändlech, dasme übr die gar nid mues schribe, wüu grad die flotti Karisierig udi flötistischi Ischteligisierig eigetlech säubschtragend gnue sige, meinesi, udi forschi Schribhautig blibtne angänz drbi erschno unannähmbar säubschtungerächt u isch uf jede Fau usrichend vorigno u unbeschtritte. Erewort! Abr so isch grad zum Vorus aues Wäsentleche xeit, u aui dängkbare Vorussetzige si o grad usrichend i Erwägig zoge u nid nume näbebi erwähnt, auso sichr erlediget u agmässe usgfüehrt, auso usrichend gnue ufglischtet u adütixwis sogar i Betracht zoge odr sogar leidlech beurteilt u i agmässnigr Früschi vrmittlet u vrtramplet u vrtschaupet u vrschtampft; meh giz drzue eigetlech gar nid zsäge.

Um abr däm ernöite Affront, wosech am erwachende Horizont scho iz duet abzeichne, dr Meischtr z zeige, mues didaktisch, faktisch u taktisch gschid odr wenigschtens schtrategisch subr vorggange u vilech sogar orthopädisch odr metabolisch iwandfrei u makulos igriffe wärde, nume um luttr vrhassti Begriffe usdr Bellistik, usdr Blasphemistik u usdr Ballistik zvrwände, was abr di sympathische Informatikr vodr professioneue Korrektheit ude pippilottische Aforderige scho ause ernöiti schtilistischi Provokazion chönnte aluege u uslege, wesi nid scho lengschtns wüsste, dass da chum no öppis würklech Provokativs u erschno Wichtix chönnti drhärcho, was da so dasumeschnagget u überau dasumegagget.

Tatsächlech ischja di ganzi, vrgäblechi Müeh vom Schribe eigetlech scho zum Vorus für Pfüchs xi, wemes richtig aluegt, u wär faht nid immr widr mitr ganze Aschträngig im Wüsse a, das grad di Aschträngig i kenr Wis cha ziufüehrend si u ono nie würklech sinnhaftig isch xi odr einisch no zwäckmässig chönnti wärde, wele Tubu, wele Gigu u wele Aff? Si lohnzech nidemau, ehrlech xeit, nid im Gringschte, u numene richtige Idiot würd so öppis mache widi zwe unbekannte Schribis zChäsiz äne, wo hie u hüt iz äntlech mau müesse zur Schprach pracht wärde; dir heit ja absolut rächt, abr was söus? Mir müesse dZit ztod schlah, wi xeit, wüusi gäng widr vo Nöiem iggäh, vrtschaupet, abgäh, vrhudlet, usggäh, agricheret, vrnaglet, ufggäh, vrrüehrt, vrhacket, vrsouet u när grad ono sichr vrnichtet mues wärde, umwäutschadefrei, di auti Soumoore, so dasme cha sichr si, dassi nie meh zrüggchunnt, di vrlauereti Zit, di vrtani Zit, di vrloreni udi vrbotteni Zit, abr o nid aus Zombi umechunnt u abechunnt odr sogar inechunnt, di vrreckti Souzit, di Dräckzit, wüu es geit drbi eidütig nume umene reini Zitvrschwändig u Zitvrnichtig idr ganze Ziträchnig inne u ufdr ganze Linie, u scho nume das isch oscho widr irgendwie sündig odr sogar todsündig, nid wahr? Wenigschtens echli sündiglich? Sündhaftig? Sündebabelig? Sündhaftiglich? Odr nume es bizzeli vrwärflech? Es Nüteli Unaschtändigkeit odr gar Ruchbarkeit? Unpassend ischsi uf jede Fau, u zwar immr u i jedem Fau, di vrloreni Zit, u drumm darfsech dZit eigetlech nie widrhole; das würdi glatt dr Logik vodr Motorik widrschpräche. U mir wei doch nid uf aues abe ono unlogisch wärde?

Dr modärn, auso dr mittumässig Mönsch fürchtet nüt meh aus Ereignis, wo immr widr zrüggchöme, wüu aui ächte Ereignis sötte eigetlech einmalig si u einmalig blibe, schüsch vrlüresi sofort ihre urschprünglech Wärt u ursächlech Sinn u Reiz u Glanz u Gruch nach Vrwäsig u Vrrottig, wüu vöuig wärtlosi Zitzügnis giz massehaft, unes gize trotzdäm nid würklech, nie u niene u nimmrdar, onid im Flimmr vode Frouezimmr! Macht das eim nid ztschudere uz chudere uz mudere? Aui Zitzüge wei abr hüt u hie nie meh vo Fantom rede, so weni wi vo Fänomen odr vo Fantasi, Fäntesy, Phanthasie odr, churz xeit, vo Frontauparalüse, ganz abxeh vo aune Farisäer, Filharmonikr, Fiumdarschteuer, Fotolüsikr u Fonematikr.

Abr wie o immr; es mues iz eifach passiere, es mues iz eifach mau passiere; es mues passiere, was mues passiere, u das isch i däm Fau eidütig e witere, sehr breite Ermässensschpiurum inere richtige Notlag, wono mues u wirt zur Schprach cho, drzue e reini Asichzsach une fisi Vorgabevranlagixursächlechkeit und Schwede, drzue vilech sogar ono e Ernennixbeschtätigungsvorsorgixmassnahm us Swaziland, abr eini vodr ganz psungere Sorte, eini, wosech gwäsche het, wemeris die Amerkig us Amerika dörfe geschtatte u erloube u zueteile.

Wär iz abr dr Asicht isch, das sigi ja aues nüt aus eis einzix Räzu odr sogar nume reine Mischt u Chabis u Blödsinn, dä vrgisst drbi, dases eigetlech gar keni Räzu git, auso keni Dängkschpiu u o keni Enigme, wo nid immr i irer ganze Banalität liecht chönnte ufglöst u vrworffe wärde, je nachdäm, w babelig me isch. E setigi Mittumässigkeit müessemr vilech sogar i Chouf näh, wüu di gfragti udi erwarteti Qualität sowiso immr drungr lidet. Vrschötr? E gwüsse Qualitäzvrluscht müessemr immr i Betracht zieh; das isch vilech sogar di einzigi Mönschheizufgab insgesamt u genereu, wüu letscht Nacht isch dr dick Läbeskontrolör Koni Dick häuwach i sim breite Bett gläge, u im Näbezimmr o dr dünn Lulatsch Toni Dünn, u zwar di ganzi Nacht lang, mit offene Ouge, nacheme ungwöhnleche Tag vouer Unvorhärsehbarkeite u Übrraschix u Erschütterixmomänte, wischo so mänggisch i irem Läbe, auso praktisch jedi Nacht. U werum?

Dismau isches nume wägem Paniktrumpetr u Poukeschlegr us Bättlähäm xi, wemes gnau nimmt, u während dere wache Zit si ganzi Tegschtflüss i vouschtändig usgschaffete Sätz vo erläsener Eleganz unablässig dür iri Chöpf gschtrömt, aues Sätz, wosi ufe erscht Blick gar nideso schlächt hei gfunge, o wesi gareke erkennbare Zämehang hei gha, ja, sisi sogar richtig schtouz ufse xi, ufdi Sätz, wisi da so ungfragt si inecho u flott widr useggange si, aus chiemtesi gar nid us irem eigete Hirni, sondern vo irgendwo här, vilech sogar usem Wäutau, auso usem Wäutrum odr usm Fundus vode widrschprüchlechschte Gfüuslage vode Heschperide, irne schtändige Begeiterinne, wodr Garte mite gułdige Öpfle hüete, u nume wäge däm heisi sech müesse ernüechteret säge, dases wou doch no nid ganz vrbi isch mitem Schribe, wüu si müesse nämlech nach wi vor gäng schribe, di Zwe, so, wisi o gängno müesse male, u zwar Landschafte zwüsche Thun u Bärn, zwüsche Friburg u Langnou u Burgdorf. Si müesse drumm gäng aues ufschribe u abmale, di zwe Sorgefäutler; si müesse eifach gäng setix Züg mache, di zwe Chummrbuebe, si chöi gar nid angers, di zwe Pajasse, o im Auter nid, das ischne eifach so gäh, dene zwöine rote Gumibärli, u vilech isch das sogar ire eigetlech Uftrag u iri eigetlechi Uflag, wo vo ganz inne ufechunnt u vo ganz hingr fürechunnt, wär weis, odr es sig de haut tazächlech e ganz schlimmi Chrangkheit, eini, wosno gar nid git, wono niene beschribe worde isch u wome no gar nid cha heile, wüusi no ganz unbekannt isch. Me weis ja nidemau, wisi eigetlech heisst, di Chrangkheit.

Zmale abr chöisi ohni witeres jahrelang la lige odr la schtah, ohni wäge dere länge Pouse Schade znäh u ohni dasne drbi angänz ungmüetlech wurdi, wis bimene akute Schribungrbruch immr widr passiert, wüu bim Schribe louft aues ganz angers ap aus bim Male: Di Sätz louffe bi ine i rotr Lüchtfarb überne innere Biudschirm, wi xeit, so widi aktuelle Börsekurse übernes Loufband i Lüchtschrift adr Fassade vonere angäblech erfougriche Bangk dürefliesse, wo usschliesslech us professioneuem Schönrede beschteit, anere ganz moderne Fassade us Glas u Marmor auso, u zwar immr ganz beharrlech, unufhörlech, ungfragt u vor auem unungrbroche. Si gäbe dütlech u klar übr Gwinn u Vrluscht Uskumpft, übr Bewegige odr übr Schtiuschtänd, u mit farbige Pfile erschno übr vorwärz u rückwärz u sitwärz, übr ufe odr abe, ohni das dä bemerkenswärt Vorgang vom innere Vorgehe, vode innere Zueschtäng odr vom innere Abgang jemaus gschtüret, gschtoppet odr gar beschlöiniget u scho gar nid zum Vrschwinde pracht chönnti wärde, wüu wine ändlose Fluss fliesse di lüchtend rote, gäube u grüene Sätz wi bedütixvoui Zahlereihe zügig uf dene innere Breitbandschirme vrbi u überse use u schwümme ändlos düre u wägg u ine witi, dunschtigi Ferni use, gö unghinderet u unbeidruckt ane vrbi u übrse ewägg u singke wit usse irgendwo langsam i Dunscht vodr Ferni abe, u zwar aues gueti Sätz, bruchbari Sätz u robuschti, solidi Sätz, so dassi sech müesse säge, wesi ufm Rügge im Bett düe nachesinne usech ärnschthaft düe frage, obsisech iz äntlech widr einisch müessti Tmüeh näh odr Tmüeh gäh u aues sötte ufschribe, was i irne Gringe grad ungfragt abgeit, dassisech auso widr einisch dZit sötte näh, audi guete Sätz irgendwie feschtzhaute, nume um usezfinge, was für Fiume uf irne innere Biudschirme eigetlech abloufe, u dassi sech o dere Ufgab zschteue hätte, wosi widr einisch gäge bessrs Wüsse, gäge aui Erkenntnis u mit aune miise Erfahrige u vor auem gäge jeglechi üsseri Notwändigkeit agfange hei. Es git ke einzige Grund, das zmache odr nid zmache, unes git o ke Alass drzue, dä Drang zungrdrücke odr abr sech ihm nid zungrwärfe une äntlech widr einisch uszläbe, dä abvrreckt Soudrang, wüu es isch mitm Schribe wi mitm Brunze: Dr Drang isch da, är mäudezech vehemänt; är isch eigetlech immr da, lütte aui Glogge unungrbroche. Abr dr Brunz louft im Auter numeno i schtarch reduziertr Form, das wüssemr angänz, nume wüusech dBlase nie meh vouschtändig duet lääre, vor auem nid im Hocke, abr o nid im Schtah, wüusi gschpüre scho sit langem eifach nümm dert ungr, auso ungrhaub vode Hosegürt odr diräkt a irne Schwänzli, wo scho lang nümme schtif chönne wärde; si chönne auso nümme säge, so wi früechr, ob da öppis no nid louft odr ob da scho öppis louft, obes immrno louft odr obes scho widr nümme louft, u wesis wei wüsse, de müessesi zersch dBrüue ufsetze, müesse sech müehsam vore übere Buch abebücke u gnau häreluege wines Tubeli im Waud, usi müesse drzue iri schlaffe Buebeschnäbeli scharf im Oug phaute unes Zitli abwarte, wassi no düe usela odr obsi übrhoupt no öppis düe vosech gä, odr obsi scho aues duss hei, di huere Schisgigle, di abvrreckte Püntle, die vrdammte Seckle, e letschte Schprutz vilech, e letzschte Tröpfeler odr e letschte, unbewusste, huchdünne Schtrau, obsi auso übrhoupt no öppis zsäge hei u vosech gä dert unger, di zwöi miggerige Piggerli, wone no plibe si, churz xeit, obsi übrhoupt no für öppis da si, di zwöi chline Räschtschwänzli, odr nid, wüu di beide Schtumuschwänzler mache us dere Vorussetzig, was übrhoupt no müglech isch, abr nume kes Theatr u nume kes Gschiis meh, kes Gjammr u kes Grännizüg meh, ke Kataschtrofe u ke Wäutungrgang meh. Das isch vrgässe u vrbi.

Abr si möchte sech glichzitig nid müesse la säge, si heige öppis vrpasst, si kümmeri sech zweni drum, was bi ine körperlech vorsech geit, odr si heige sogar öppis ungrdrückt odr vrtuscht odr was o immr. Phüetis nei! Sone fautsche u absolut unzueträffende Vorwurf wärne zimmli unagnähm, unr wär o ganz u gar ungrächt u grundfautsch, wüuer ganz eifach fäu am Platz wäri. Si wüsse das sit langem, si hei mitm Döktu drübr gredt, wüu sisi ja drzue zwe erprobti u ernüechtereti Schribprofis, wo wüsse, wos düregeit u wis abgeit bim Schribe, usi kenne o iri zimmli ungerschidleche Schriblune u Schribvrfassige u Schribhemmige lengschtens haargenau u bis töif ine. Für das bruchesi sech nümme vorzmache, usi bruche sech o vo drittr, auso vo vöuig unberuefener u unbefuegter u unerwünschter Site, zum Bischpiu vomene witere wortkarge Döktu, nümme la zbeiidrucke u o nüt la iizrede, zum Bischpiu si müessi sech la opperiere zwüsche de Bei, dassi widr chönne bisle – das ganz sichr nümme. Setig wüeschti u ätzendi Afängerzitte vou Afängerfähler si zum Glück lengschtens u definitiv vrbi u übrwunde, wüusi lösech scho lang nümm la drirede, di zwe aute Knackr, bi kem einzige Thema meh u ganz glich vo welere Site, so weni wisi sech übrhoupt no öppis löla säge, wüusi inzwüsche genau wüsse, dasne übrhoupt niemer meh darf drirede, cha drirede u söu drirede, grob xeit; si hei ja kenr Brüuechunde meh mit exklusive Chundewünsch u exquisite Chundereklamazione im Lade ungr. Es git für seie eifach niemer meh, wo für das no geignet odr gar drzue befuegt wäri ufdr Wäut, churz xeit.

Iz isches abr so, das usm blangke Übrlege use u elei bim Nachedängke no lang ke bruchbare Tegscht entschteit, wüu jede Tegscht entschteit zerschemau ufm Papir odr ufm Biudschirm, u niene schüsch, unr mues zerschemau umschtändlech ufgschribe wärde, abr erschtunlechrwis o nid nume im Chopf, wi viu gäng meine, sondrn meischtens i müehsamr u umschtändlechr Formsuechi ufem Hüselipapir odr im beschte Fau am Biudschirm, auso nume dert, wonr übrhoupt kongkret cha entschtah, bim Koni endr ufm Hüselipapir vomene Schribblock u bim Toni endr ufm Biudschirm vom Läptop, u niene schüsch, wüusi genau wüsse, das vor auem di schriftlechi Form, rein inhautlech u formau so odr so e geischtig u emozionau sehr reduzierti schprachlechi Kunschtform vou vo abvrreckte Konvenzione isch, wome wäutwit Schtilistik, Gramatik u Orthografie nennt, vrbunde mit Formalistik, Obelistik u Elementaristik, mit Inschtrumäntalistik, Akustik u Globulistik, formau zwar immr meh odr wenigr koräkt, abr äbe insgesamt xeh doch nume e skizzehafte, düre Entwurf vo vage u löcherige Ideene, numenes dürs, durchschinends Grütscht vo waggelige Iifäu, immr zimmli flüchtig u zimmli zuefäuig entschtande, auso unbehoufe, unsicher, unfertig, unbruchbar u aues angere aus definitiv u gschpickt mit viune Lücke u Löchr u Fählr u Unentschideheite u Unschlüssigkeite, u schüsch gar nüt, e abschtrakti Konschtrukzion vo miggerige Sätzli, wo a aune Egge u Ändine knirsche u knarze, es dütlech ungerernährz Klappergschteu zwüsche zwene odr mehrere Pungkte, wo erschno grusig gixet u tschätteret, es hereloses Gschpängscht, es beziehixloses Konvolut vou Papirabfäu u Schreddrmateriau, beschtefaus fürt Ghüdrabfuehr, abr insgesamt xeh schone guetgmeinte, doch äbe widr nume nüt aus e abschtrakte Vrsuech, are sehr beschtimmte, auso absolut kongkrete, abr gnadelos herte Würklechkeit, wosech drzue immr widr feig entzieht, äntlech Herr zwärde u dr Meischtr zzeige, meh gwüss nid, auso nüt Kongkrez, nüt würklech Asätzix odr Afänglechs, auso nüt Bruchbars, nüt Einzigartix, Vreinzelz odr gar Vrbandelz, nüt Detaijierz u vor auem nüt Ändgüutix odr Fertix, nume gäng e witere, schwache, hiuflose u nutzlose Vrsuech, ane beschtimmti odr ane unbeschtimmti Würklechkeit so nöch wi müglech zcho. Es jämmerlechs Ungrfange, es vrgäblechs Begehre.

Oscho nume zNachedängke drübr wirt meischtens hemmixlos übrschetzt, wüu nachedängke chaja jede Tschumpu, u jede Löli dängkt immr genau söfu nache, winr brucht u winr mah, wenrs übrhoupt cha u brucht, was o nid immr ggäh isch; das schteit lengschtens fescht. Niene wirt übrigens so viu nachetängkt wi idr Chischte, u schon nume die Erkenntnis elei seit aues übrz Wäse u übrt Qualität vom Nachedängke us. Vrgässemr das auso, u zwar schnäu, wüu nachedängke füehrt meischtens zu nüt, numme zMache elei macht öppis us, u wär drzue erschno idr Chischte hocket, blibt drbi sowiso idr Chischte hocke, das schteit scho mau fescht, da änderezech nüt dranne.

Am Nachedängke chas auso nid lige; da mues scho meh härezoge wärde, nämlech tätigi Hiuf vom Compiutr, sofern es setix Programm übrhoupt witrhiuft, u zwar uf irgende huere Art u Wis, ganz glich uf weli, odr zmingscht uf jedi dängkbari Wis, sägemr emau. Das entscheidet elei übr Schnudr odr Chodr, wi bim Scheiksbier, odr übr obsi odr nidsi, wüu das hez vou isech, unes geit um nüt angers aus um Läbe u Tod, um Gäut odr Bluet, um Wurschtfingr odr Pianischtehäng, um Schpöifr odr Söifr, um rasierti odr unrasierti Gringe, o im Schambereich obe.

Da chame idr Wonig jahrlang manisch Schtöibli u Dräckli ufläse, abläse odr abwüsche, wäggsuge odr unfreiwiuig iatme, u trotzdäm entschtöh immr widr überau Chlöibli, Schtöibli u Dräckli, u Löibli, Höibli u Schöibli, u me weis nie, wo die übrhoupt aui härchöme, wüu im Rum säuber isch nüt us Schtoub odr us Dräck; dr Rohschtoff für Schtöibli u Dräckli fäut eigetlech gunzätzlech u überau ir Wohnig, u nüt duet druf hiwise, das gli dr ganz Rum vonere glichblibende u glichartige, meischtns musgraue Schtoubschicht zueteckt würdi si, überau schön glichmässig vrteut, sanft i sire Art, abr unufhautsam, schtetig u lutlos, weme nüt drgäge miechti, u i aune Eggeli würdisech di blöde Schtoubhüffeli biude, vo denemr hie schtändig rede, vrteut vode lisischte Dürzüg u lisligschte Luftschtrömige, wome eigetlech gar nid cha wahrnäh. Dr Schtoub isch eifach irgendeinisch da, chläbt dütlech ade Socke, Chleidr u Fingke, ade Schpatze u ade Mirabelle, ade Marder u ade Kardanwäue, ade Tonschpure u ade Körprwäute, u lazech nid eifach widr la wäggdängke odr la vrtribe odr la wäggwünsche.

Dr informiert Informischt mues auso di Schtoubflöckli gwüssrmasse einzeln behandle, muesse müehsam pückt ufnäh u pärsönlech zum Ghüdr trage, wüusi eifach unübrsehbar vorhande si, o we nüt druf hidütet, dasne ihri bedütixlosi Bedütixlosigkeit übrhoupt öppis bedütet. Nüt gitne jemaus di Wichtigkeit, wosi für sich gar nie düe beaschpruche, unes schteuzech gli einisch di brönnendi Frag, obes äch nid doch irgendwo e Schtoubtüfu git, wo duet luure u wo louffend Schtoub produziert, irgendwo unsichtbar imene Zimmregge vilech, mitemene hämische Grinse, ohni dasme öppis drgäge chönnti mache, e fine Schtoubvrmischr odr Schtoubdiffusr, wone när heimtückisch, abr schön glichmässig im ganze Zimmr u idr ganze Wonig duet vrteile, nume umt Bewohnr zergere u umne e unerwünschti Arbeit mitemene lärmige Schtoubsugr, em Erzfind vomene heimleche Schtoubdiffusr, zmache.

So muesme haut immr widr e chli Lärme vrursache, zum Leidwäse vo beidne Bewohnr, vom Toni u vom Koni, wo Lärme gar nid gärn hei u wo abr o nid wei im Schtoub müesse läbe, auso im Wohnixschtoub, im Husschtoub, wime seit, auso inere schtändige Schtoubschicht auso, wome zersch chum cha xeh u wome nie richtig cha wäggputze, wüusi immr widr fürechunnt u schinbar immr da isch u vilech sogar für immr da blibt. Schtoub gwinnt, würdme zChüniz äne säge, u Zläbe produziert vor auem viu Schtoub u viu warmi Luft, müesse odi zwe tranige Inkubischte angänz aanäh, u schüsch nüt, nume Schtoub u warmi Luft, u zwar schtändig u überau, u weme übr das zlang nachedängkt, übrchunnt zLäbe sofort e ganz angere Sinn mitemene dütleche Bigschmack vo Abneigig, vo unusgläbtem Widrwiue u vo erläbter Abschöi u schtändig begleitet vomene Gfüeu vo vrschtändlechr Vrachtig, vo eidütigr Gringschetzig u vor auem vo breit usgwauztr Chötzligkeit, wüu Schtoub eigetlech ke Beachtig fingt, niene; Schtoub isch wärtlos u bedütixlos, chunnt niene idr ganze Wäutgschicht vor u blibt sinnlos u isch gäng nume vo Abneigig begleitet u nüt aus unerwünschti Materie am fautsche Ort.

Me begägnet em Schtoub auso mit Vrachtig u absolutr Missachtig; Schtoub isch ke gueti Wonidee u isch ke Bericherig vom Woufüuvrmöge, umes mau so zsäge, unes git nume weni Sache, wo di Eigenschaft mitm Schtoub teile, weme mau psungrs widrwärtigi Lütt nid grad diräkt i Betracht zieht, wo odr guetwiuigscht Schwed udr tolerantischt Swaziländler gwüss nid chönnti vrputze u wonr beschtimmt nie möchti xeh. Inkubischte u Internischte rede imene setige Fau vo Virecocktail, abr o vo Totaurevisione, vo Forebewirtschaftig, vo Waretranspört, vo Beeriabläse, vo suurem Moscht odr vo Chrüttrmixture für Xundheizkuure, vo Bohnesuppe us Bohneschtäcke u Miubezäcke, vo religiöse Xäng u pruchte Klarsichtfolie, vo dütlech mindrwärtige Impfsere für übrflüssigi Impfige u Beschimpfige u vo ganz entbehrleche Schafschuure bi scho mehrfach gschornige Schaf zWattewiu hingr bide Schafpure vo Rüschegg obenache. Drmit isch gwüss nonid aues ufzeut u xeit, ifrschtange, abr me chasech äntlech es subrs Biud vo aune grusige Vrheerige mache, wo scho nume di bescheidene Amerkige hie wärde uslöse. Schteuetnechse nume mau vor! Dir chönntet niemaus so ungrschwellig si, so übrfäuig u so hingrlischtig wine Bärgschturz im Burgischtei hingr.

Immrhin chame drzue no säge, dasmrs hüt u hie mit emene psungrs schöne, häue Morge ztüe hei, o wes ersch Fritig isch, zueggäh, abr am Fritig simr immr psungers gitig, uwe Zunne schoso früeh am Morge am Horizont äne gäge zLiebifäud übere schteit wine Orangscheschnitz idr Luft, duezi nidemau sonderlech blände; si isch eifach i auer Klarheit majestätisch ufggange, u nüt u niemr häze dranne chönne hindere, wimr aui wüsse u wit Infernalischte immr widr mit Bedacht betone. Was woschno meh? E Schibe wine Bluetorangscheschnitz, wodi ganzi Landschaft ines ganz miuds, warms u weichs Morgeliecht touchet het u Twäut u Tmönschheit eidütig viu bessr lat la daschtah, aussi i Würklechkeit isch, wi sinrzit di orangschige Schtore am Chinderschpitau zBärn äne, wones woutuend tämpfz Liecht vrbreitet hei, wo aues Hospitalische nachhautig übrschtrömt u fasch gänzlech übrfluetet het, sogar di flanellene Bettdechine u Lintüechr udi schneewisse Uniforme vode ufmerksame u sehr früntleche Chrangkeschwöschtere, Chrangkepflegere u liebe, ländleche Putzhiufene, wo aui Trudi, Greti oder Grittli gheisse hei.

Di schtiui Landschaft isch gäng i das schtändig ineschtrömende, warme Liecht vonere ufgehende Sunne ipettet xi, trotz dassi ganz flach isch xi, di schöni, ruehigi Schtadtlandschaft. Si isch imene flache Sunneschtand perfekt abgrundet dagläge mit liecht nach obe grichtete Rändr, genau wi ide Beschribige vom Ludwig Hohl, u isch scho am Morge früeh dütlech isech gfeschtiget xi, wissech ghört. Es isch ganz eidütig dZit säubr xi, wosech ihm eso ganz pärsönlech zeigt het, wüu dZit isch grundsätzlech rund u voluminös, u nid linear grad, wime gäng meint, udi schtiiffe Rändr si nid nume ganz unaschtändig gäge ufe grichtet wi schtiiffi Piggr; sisi ono usgfranset wine aute, iitröchnete Bodelumpe, wome irgendwo vor Jahre vrgässe het. Drzue schmöckzi ono chli komisch, dZit, um ehrlech zsi; si müffelet immr e chli, usi füdelet immr e chli, widr Chäsr seit. Si isch zwar ganz liecht u ganz unvrwächsubar, o weme diräkt dranne schmöckt, iivrschtange, abr me gschpürt di feine Vrfiuzige udi fein ziselierte Schtrukture, wosi loufend produziert, sogenannti Liechtvrfiuzige us lutr miude Paschteutön u irne dezänte Abwichige, Abschtuefige odr Ergänzige, ume merkt drann, dassi läbt, dassi läbig isch, di Zit, usi cha jederzit ono jedi gwünschti odr unerwünschti Form anäh, wesi übrhoupt wot. We dr gneigt Observant udr gnötigt Oskultant gnau härelost, chanr übrrascht feschtschteue, dassi drzue ono ganz lisligi, abr betörend schöni Musig abschpiut; es si vorwiegend di fine odr o di grobe Klangfarbe, wisi aube churz usde Outoradio töne, we Touto vrbifahre.

Me cha drus nume ei wichtigi Lehr zieh: Wärs einisch ine Talkshow am Fernsee, zumene Artiku inere bedütende odr unbedütende Zitig, zumene churze Radiointerviu amene abglägnige Regionausändr, zumene Bitrag inere Sundixbilag odr schüsch anes öffentlechs Mikrofon gschaffet het, isch nächär psungrs fürt Kunscht eifach grad für immr u unwiderbringlech vrlore u vrgheit u gschtorbe u vrfulet u vrdorbe, o wenr drfür kes Gäut het agnoh, wüusech das nid duet reime, wedr im Reine, no im Gheime, wüu das im Hirni nid duet keime, wüu das ufdr Abrächnig nüt ergit, wüu das gar nie ufgeit, wüusech das nid ziemt, wüu das nüt bringt, wüu das niemerem passt, wüu das absolut nid drwärt isch, wüu das mite eigete Aschprüch nid cha zämega, wüusech nächär Toutentizität gruset vorem eigete, grusige Gruser mitem grusige Pfusr am Lusr odr em grusige Huusr ufem Bärgeskamm obe, u wüu dr Mönsch nächär nie meh dr glich wirt si wi vorhär odr winr vorhär wenigschtens emau hätti chönne si odr hätti chönne wärde; är duezech nächär im beschte Fau vosech säuber ageeklet abwände, uz Glück wirtne für immr vrla, ganz eidütig, wüu är wirt nächär nümme Rächz zschtang bringe, unr wirt ersch denn zum vrlognige Wäuthandörgeler wärde, wo gäge Bezahlig sogar ufdr Düfourschpitze duet örgele u ufdr Jungfrou duet zmörgele, ohni Pouse u ohni Fäu u Tadu u immr mit Blick nach Oschte gäge Sunneufgang, wüu öppis angrs eifach nümme drinne ligti. So gieng das zue und här.

Är wär auso schnäu mau zum Abgwäute worde, zum Niduserwäute u zum Abekoufte, u das isch ganz eidütig zschlimmschte übrhoupt, wo amene begabte Mönsch cha passiere. Es isch nämlech wi bide Pippilotikr: Wesi mau gwäut si, au di unerträgleche Schnurine, au di unersättliche Pfuschine u au di unagnähme Plöffr u di unaschtändige Schmierine u grusige Sieche, auso au di hemmixlose Säubschtdarschteuer, au di wandelnde Meineide uf zwöi Bei, wärdesi nie meh das si, wassi vilech mau hätte chönne wärde, wenigschtens für churzi Zit, wesi ufpasst hätte u nideso mitumässig u mitlöifferisch worde wäre u nideso devastatorisch u mitochondrisch i auer Raffgier plibe wäre, auso so kitschig, so durchschoubar uso pfuschig wi aui Flachwixer uf dere Wäut.

Me chas abr o so xeh: Si wärde ab sofort i irne grusige blaue, graue odr schwarze Herechleidr u Frouechleidr numeno bekackt dasumeschtah, mitemene isig schtifgfrorene Durlächle wi bide Schoufänschtrpuppene, usech aus grusigi Übrwachixtruppe vrpuppe u entpuppe u vrschuppe, immr mitemene tüppisch igfrornige, blödsinnige Durlächle idr vrblödete Fige, wo scho grad ufe erscht Blick zeigt, dassi nüt begriffe hei, nüt glehrt het, nüt vrschtange hei u nüt kapiert hei vom Läbe, usi wärdesech i irne grusige blaue, graue odr schwarze Luxusschlitte mit häuer Lädrusschtattig sinnlos la dasumefahre, nume umsech wichtig zmache, odr abr, ganz im Gägeteu u no viu schlimmr, wi schreiend farbigi, abr achtlos vrtschaupeti, läri Popcorn-, Pommfritt-, Tschickennagez- u Tschickenwingsschachtle ohni Wärt dasumelige odr abr überau dasumetigere widi Pissne, vo aune dasumegschuttet u vrtschaupet u übrfahre, usi müesse zwingend aune Weicheier u Warmduschr manisch Thäng schüttle wi aui Tubeli im pippilotische Umzug mitemene vrheerende Handlixzwang inere unheilbare Zwangshandlig, Koloniauwarehandling, Rächzhandlig odr Tierhandlig, lutr hoffnixlosi Tubeli auso, wo scho lengschtens vrgässe hei, wisi übrhoupt heisse u wosi wohne, nume wüusi gäng müesse gwäut wärde, usi wärde vor auem nie meh drufcho, um wases eigetlech geit im Läbe u idr Pippilotik, wes übrhoupt no einisch zu däm Pungkt sötti cho. Si wärde vo nümme e Ahnig ha, nie meh, wüusi numeno idr künschtleche Wäut vodr Pippilotik läbe, subr abgschirmt vo auem angere, u numeno dörfe dängke u säge, wasmene vorschribt u vorseit u vorgit u vor auem vone erwartet, u si dörfe numeno so handle, wimes vone ultimativ vrlangt u erwartet u wot ha, bi auem Durlächle, usi dörfe drbi ke einzige Fähler meh mache. Meh blibt da nid fürig vo däm bizeli Mönsch, wo einisch hät chönne si, bevormene e günschtige Lischteplatz het apotte, u meh blibt vone nie übrig, aus dr biuig Abklatsch vom augemeine Panikorcheschter ire höchscht unfreie Wiudbahn vouer böser Roubtier u gfährleche Wägelagerer.

Drum giut aus erschti u isigi Grundregle u aus genereu unumschtösslechi Vrhautensmassnahm für aui Künschtler, was immr si si u wo immr si sech befinde: Masse mide! U das heisst glichzitig, o Massemedie mide! Pippilotik u Pippilotikr mide! Regulierige u Konformierige mide! Dr Waudschraat mide! Umbedingt u übrhoupt aues mide, was eim chönnti ablängke, was eim ungfragt möchti umarme, was eim fürsech möchti inäh, was eim möchti ufsuge, was eim möchti abschläcke, isacke, dürefigge, abewäsche u usnäh, auso aues, was eim ganz eifach chönnti abechouffe, u zwar bis uf Nuł abe, auso aues, was eim chautblüetig a unbekannti Gounr möchti vrchouffe, vrschachere, vrschärble, vrhacke u vrmache wine bekackte Profischütteler, wo für Gäut aues macht, wome wine War cha vrschutte, vrmarkte u vrggänggele, auso aues u aui, wo usemene gwöhnleche Schlufi es lukrativs Gschäft möchte mache u wo usim unuswichlech nones witers, nutzloses Tubeli im Umzug möchte mache u chönnte mache u würde mache, wesi gradeso gäbig chönnte u wes gradeso gäbig gieng, eis mit müglechscht viune Prise u Ehrige u öffentleche Anerkennige, u zwar mit Liechtigkeit, eis wo a aui Feschtival geit u dert vilech sogar im Smoking duet ufträtte u Häng duet schüttle, eis, wome cha abemache u uslifere u bis uf Nuł abechouffe, sofern Thöchi vo sinere Chöiflechkeit es übrhoupt gschtattet u erloubt u ermüglechet, wüu nid är entscheidet übr sini Chöiflechkeit, sondrn dä, wo zaut. Vrschteisch?

Me mues auso setig Lüt mide, i erschter Linie dPippilotiker, wo eim nume aus gäbigi Dekorazion wei bruche, abr o ganz psungrs Tschurnalischte u Tschurnalischtinne u iri blödsinnige Fotografe, wosi gäng mitscheipfe u wo eim nüt aus hohli Vrschprächige mache; si sis genereu eifach nid drwärt, zur Kenntnis gno zwärde, genausoweni wi tMassemedie u tMedie übrhoupt, wone ahnixlose Nasegrübler nume wei abechouffe u usgschtopft usschteue, wüu schüsch wirters für immr beröie u bedure, wüuer niemeh unschułdig wirt si, niemeh unerfahre, niemeh ungvöglet, niemeh ungloge unbeloge, unr wirt niemeh chönne zrüggah zu sire ageborene Unschułd, zu sire unataschtete Unerfahreheit, zu sire exischtenzieue Unvrwundbarkeit u zu sire wahrhaft outhentische Unersetzbarkeit, auso zu sire natürleche Chindlechkeit, wos eifach brucht idr Kunscht.

So eine wirt schnäu abekouft si u abekouft blibe, unr wirzech zwar im beschte Fau agmässe missbrucht u misshandlet füehle, klar, u das absolut zu rächt, abr är wirt scho gli abghaufteret u usgmuschteret daschtah unter ferner liefen odr unter kunterbuntes Kulturstatistenmaterial, nume wüumene blitzschnäu maschinell u induschtriell zu Schtoub u Dräck vrarbeitet wirt ha, unr wirt grad nächär sehr schnäu numeno wärtlose Schtoub u Dräck si, merkdr das, beschtefaus es chlises, unschinbars Schtoubhüffeli imene Zimmreggeli – meh nid. U iz wüssemr äntlech o, wohär au dä Schtoub chunnt ide Zimmregge: Das si di vrlorene Seele vo au dene Dichter u Dängker, vo au dene Maler u Biudhouer, vo au dene Musiker u Komponischte u vo au dene Sänger u Tänzer, vo au dene Wanderschouschpiler u Wanderglons u vo aude usrangschierte Schouschpiler u Schouschpilerinne u Komikr u Satirikr u Globulischte u Posunischte u Inschtrumäntalischte übrhoupt, wit vorde Pippilotikr mitem Bekanntheizdrang, zäme mite Heerschare vo abekoufte Archideckte ude abgsoffne Entrteinr u Kritikru übrige Witzfigure im Bisnis, wo vrzwiflet, abr vrgäblech, wüu unhörbar, auso fruchtlos um Hiuf rüeffe u immr um Nachsicht bättle, u zwar zur Schtraf grad e haubi Ewigkeit lang, während si adr sängkrächte Feuswang hange une dr göttlech Geier Tläbere usehacket.

Das heisi drvo, u so lutet dr dringend Ufruef a aui Kunscht- u Kułturschaffende, wüu e jedi öffentlechi Kułtur schone toti Kułtur isch, no bevorsi übrhoupt «papp!» cha säge, wesi mau i Pfingr vode Tagediebe u Vagante cho isch. Si isch eifach gäng grad a fautsche Vorschtelige gschtorbe, das isch aues, u vor auem a Gäutmangu. Merketnech das, dir Arschgige!

Me midet nämlech Totgeburte, u zwar zu Rächt, me wichtne us, me woze nümme xeh, si hei e schlächte Ruef, me vrschwigze, wüume sech schämt, u me gitne mänggisch nidemau e Name, vilech us Rach, entschtande usere Beleidigung odr usere Enttüschig use. Me vrweigeretne e eigeti Identität, u das het o mitr Outhentizität ztüe, wosi uf Gheiss vo höchere Mächt hei müesse abgäh u nümme söue zrügg übrcho u o nie meh chönne zrügg übrcho, wüume äbe inschtingktiv weis, das mitr brutale Öffentlechkeit outomatisch o grad di gwauttätigi Glichschautig chunnt, di überus bösartigi Glichschtelig udi unuswichlechi Abechouffig u Abemachig u Abesetzig u Abedrückig, auso di hingrlischtigi Iornig, Ungrornig u Abefiggig u Ungrdrückig udi absolut unuswichlechi Glichmachig vo aune u vo auem für aui vo aune u gäge aui Redlechkeit.

U so ischo di ehemaligi Unvrwächsubarkeit grad im Arsch, genauso wi Toriginalität, wo beidi ougeblicklech vrlore gö. Zack! U wägg sisi! Wi mitm Schwärt wirt dr unglücklech Künschtler vonere gnadelose Öffentlechkeit i happigi Fleischschtückli zerleit, öppe wines Schafsvorässe, wines Fricassé, wirt bi lebändigem Lib vierteilt u inere Chüuvitrine vomene Suprmarkt tagelang usgschteut – odr grad diräkt de Fische aus Fischfuetr vrfueteret, ohni dasr drzue no öppis chönnti säge.

Scho nume wäge dämm muesme huereguet ufpasse; Töffentlechkeit isch nämmlech e mächtigi u gfährlechi Bärefaue, si schnappet gnadelos nach auem, was sech ire duet nöchere, si vrhacket iri Opfer, wo nid guet ufpasst hei, si vrschnätzlet u vrpackt u vrmanscht u vrpanschtse, si vrribt u vrtribt, vrmiest u vrbieschteret aues umsech ume u aui u aues, u zwar usem Schtang, usi lat iri Opfr nie meh los, laze todwund la lige u la vrderbe, laze langsam la darbe u schtärbe u vrcho u vrgheie u vrfaue u vrfule. So louft das ap; das isch Töffentlechkeit, so ischsi, u zwar nume so, di Dräcksoumoore.

Aues angere si nüt aus biuigi Trickli u offesichtlechi Lugine, vrbunde mit jedr Mängi Säubschtbetrug u Säubschthass. Si isch drzue onid gwünnbringend, wi eim gäng xeit wirt u wi viu vrmuete, wüu aui dängkesech ja, da müessi doch öppis drhingr si, u wes nume Milione wäre, wo vrräterisch, abr vrlockend wingke.

Töffentlechkeit isch o nid heilsam, wi mängge Trottu u Tubu meint, usi isch ganz beschtimmt nid heilbringend, wi aui Künschtler gäng hoffe; si duet eim vor auem nid guet, das isch dr schpringend Pungkt, si bringt höchschtens dr Schtutz iz Hus, usi isch i Tat u Wahrheit richtig wählerisch i irer ganze Mordluscht, wüusi loufend sogar di chline Ching frisst, wosi gäng fürsech aus Dekorazion beaschprucht. Si misbrucht di chline Ching gnadelos u phouptet sogar, si heigi drmit gar nüt ztüe.

So eini isch das, tÖffentlechkeit, e hintrhäutigi Lugimoore une Dräckschlampe, e findseligi Ehebrächere u Röiberin une richtig mönschefindlechi Schismoore, wi xeit, abr hie u hüt ligt dr Fau ganz angers: Dr Protokoufüehrer isch erlediget, Tlütt si zfride hei ggange, ud Zimetschtärne vo Drohobytsch vom Bruno Schulz si lengschtens vrputzt. Me cha auso widr einisch vonere erfougte Ablag rede, wüu o dTagebüechr expediert si, so dasdi nöiji Usgangslag luperein isch udi ganzi Präsentazion würklech iwandfrei da schteit. Tposunischte ungrde Evanggelischte gschpüre Terliechterig, usi vrgässe langsam, wi hert di Zite vorhär si xi, wo Tmuure vo Jericho no nid umgheit si; es git sogar widr Lüt, wome gärn widr mau es Buech odr es Büechli würdi schängke u schicke, odr wenigschtens es müglechscht vouschtändix Büechru Biudrvrzeichnis, wines de beide ehemalige Brüuevrchöiffr us Chäsiz vilech gli widr zur Vrfüegig wirt schtah.

Di beide jahrelange Rekordhautr im Kułturhochschprung us Chäsiz hei aues gmacht, was i irer Macht u Chraft het gläge; si hei aui dängkbare Müglechkeite lengschtens usgschöpft u voukome abgschöpft u wärde hüt tatsächlech vo abwägige Vorschtelige treit, wosi würklech bruche u fescht im Schwitzchaschte hei. Nume im Internetz weisi sech niemeh ufhaute, heisi sech gschwore, dr gfällig Kontorsionischt udr gschickt Prestidigitatör, so weni wi ide Peize odr a kułtureue Aläss jeglicher Art, u zwar mitr Begründig, dassisech schones haubs Läbe lang mit Idiote dasumegschlage heige u drumm ke Fortsetzig meh im digitale Bereich odr im kułtureue Bezug bruche u o nümm wei ha. Auso fertig mit Feissbuck u au däm Gfotz; es si nidemau meh richtig heftigi Wuetusbrüch odr eidütigi Schmollrückschtänd meh vorhande odr irgendwo zfinge. O keni wäsentleche Schmouchschpure odr übrflüssigi u absolut unnötigi Touchgäng si no zvrzeichne, abr o kenr vrräterische Fingerabdrück, u das isch würklech öppis ganz Einmalix, wosno nie u niene i irne Erfahrige ggäh het; das müessesi grad afüege u usdrücklech betone. Ganz im Gägeteu: Si füele sech i aune irne Vorschtelige gschtercht, usi möchte das Gfüeu vo Übrlägeheit nie meh müesse misse, ohni abr audi Übrlägeheit wöue zuezla odr usezla, onid e chlini Schpur drvo, nidemau e Aschin vo Abghobeheit möchtesi no vrbreite.

Das setzt abr vorus, dasdi Akrobate kenr Kontakte meh müesse pflege, u sigs nume obrflächlechi, bilöiffigi, unbedütendi odr unvrbindlechi, wüusi inzwüsche hei glehrt, das vor auem di länge u durhafte Kontakte di problematische si, di schwirige, di bedängkleche u drzue ono di läschtigschte u erschno di zwifuhaftischte vo aune; das ligt idr Natur vodr Sach. Si weisech nie meh i setigi Abhängigkeite müesse odr wöue begäh, wo meischtens zimmli unzueträffend ‘Vrwandtschafte’, ‘Fründschafte’ odr ‘Bekanntschafte’ heisse; si wei sech nieme öpperem praktisch Unbekanntem müesse i Tarme wärfe wi zwöi Tubeli, wodr Fade komplett vrlore hei, wüu setigi Vrbindige eifach nüt häregäbe, nüt bedüte u eigetlech weni bis nie übrzüge.

So sisi haut, di Akrobate vode Biudr ude Wörter; ke Tisch, kes Pułt, ke Büroschtueu u ke Schribmaschine söu je widr chönne drzwüsche schtah, ke Komentar, ke Ersatz, keni vrschteckte Fuessnote u o ke Gwungr, wüu eis ischne inzwüsche klar worde: Mitm Gwungr isches ändgüutig vrbi, wüu es git keni Übrraschige meh, keni Uffäuigkeite meh, keni Vorzuxbehandlige u keni Vrwunderige meh, abr o keni Betroffeheite, keni Vrwirige u keni Erschütterige meh; das heisi lengschtens aues hingrsech gla, di zwe Hüetrbuebe usem Gürbetau, wo abr am liebschte wette Chäsr si, Chäsrmeischtr, zäme mit aune Vrschprächige, mit aune hohle Lobhudeleie, mit aune fise Legr u mit aune schreckleche, pärsönleche Agriffe u zäme mit aune eidesschtattleche Vrsicherige, mit aune härzhafte Betürige, mit aune gloriose Vrheissige u o zäme mit aune schtiue Totgeburte, um genau u usfüehrlech gnue zsi, abr ohni öpperem wöue znach trätte. Jede Schnuderi isch ja nume es Produkt vo schnödem Sekundesex, u das isch scho aues, drei Bäresekunde nume, odr drei Hirschsekunde, wedr so weit, udr Brate isch im Ofe, wüu au si numenes flüchtix Produkt vo biuigem, grusigem Sekundechläbr, wo erschno schtingkt, wemes gnau nimmt, meh gwüss nid, u grad die, wo ganz säubschtvrschtändlech u ganz säubschtvrgässe drvo usgö, grad si sige iz würklech öppis Psungrix, öppis Ussrordentlechs, öppis Userwäuz, öppis, wo Twäut bis iz no nie xeh heigi, wo Twäut abr scho lang druf gwartet heigi u was Twäut iz ganz eifach dringend bruchi. Vrgässez! Vrgässez grad! Vrgässez schnäu!

Da änderet nüt drann, ke Hiwändig, ke Zuewändig, ke Ufwändig u ke Abwändig, das chöitr o grad vrgässe; e richtige Exorzischt cha numeno froh si, dasers äntlech hingrsech cha lasi, wenrs übrhoupt jemaus cha hingersech lasi, wi scho xeit u wi scho lengschtens erlütteret. U das isches oscho grad, nämlech genau das, wases isch u wosech dr notariell begloubigt Rotarier immr widr vorgschteut het u wo tatsächlech öppis Vorhandnix, öppis Getribnix u vor auem öppis Rueloses isch. Abr das bringt eifach nüt, das bringz nid, das bringt nämlech nie öppis. Är hezech nume schnäu umträit, schnäu abgwändet u isch schnäu wägg gange, u zwar grad für immr. So isches xi, u so isch dr gwöhnlech Indukzionsschtrom gmacht, u a dämm änderet o ke Erinnerig öppis, ke Iischprützig, ke Turboladr, u mögesi noso präzis si, wüersech niemeh umträit u nie meh zrügg luegt, unr träizech o schpetr nie meh um, wenech das öppis hiuft. Är duet nidemau meh churz zögere, är hautezech nie meh uf drmit u louft eifach numeno grediuse witr, grediuse drus u grediuse drvo. Eifach gäng witrlouffe! säge sech zu zwe Grediuser drbi; jedes Zögere wär e Vrrat adr eigete Schandtat, jedes Zaagge e Prisgab vo au dene Fähler, wo dr Grännihung agäblech gar nie gmacht heigi, u jeglechs Ahaute u Fürhaute isch grad e karge Bewis vodr eigete Unzuelänglechkeit, u aues Abwarte isch numene Unschlüssigkeit meh, auso e Sorg meh odr e Ergr meh, wedr so weit, wo zu auem Vrderbe no drzuechunnt usech idi längi Lischte vode Vrsümnis u Vrgehe u Vrfählige u Vrschułdige schön appartig duet ireihe.

Us däm Grund blibe audi Nüteli udi Nöteli schön fridlech binang u ungrsech u düe niemerem meh öppis zleid. Richtigi Niete blibe nämlech immr di Niete, wosi scho gäng si xi, udi vrmeintleche Gwünnr si eigetlech gäng di wahre Vrlürer, wemes gnau nimmt, abr si merkes nidemau, u zwar meischtens fürnes ganzes, pschissnix Läbe lang nid, psungrs denn, wesi sech i kompletr Vrkennig vode Tatsache, vode Ursache u vode Fouge u erschno i heillosr Vrbländig aus tüpischi Winnrtüpe möchte xeh ha. Drum isch das di wüeschtischti u üblischti mönschlech no vorscheubari Vrwirig u Vririg, wo eine cha ufläse u abla, nämlech dr Eige- odr Säubschtbetrug, genau wit Eige- odr Säubschtvrantwortig. Abr das giz ja aues scho lang, u zwar in Masse; me chas nämlech niene vrschtecke, weme innerlech, auso geischtig, moralisch, ethisch, kułtureu, finanzieu u soziau vrchrüpplet isch, wis scho dr John Lennon denn xunge het, wüu weme innerlech, auso geischtig vrchrüpplet, auso idr Bire massiv reduziert isch, ohni abr aus Invaliditäzfau ufzfaue, sondrn äbe aus Normaufau giut, auso aus ganz normale Durchschnizfurz i irgendemene Furzland giut, de blibtmes grad für immr, de wirtme sozsäge zum induktive Sondrfau i auer Normalität, was immer me unger normau vrschteit, ganz abxeh drvo, ume xehz ja jedem sofort a.

Me xehz zum Glück aune Lüt sofort a, meischtns sogar ufe erscht Blick, wisi innerlech beschaffe si odr äbe nid beschaffe si; da giz eifach keni Gheimnis zvrtusche, onid zvrwüsche, onid zvrbärge odr zvrschtecke. Das chönntme gar nid mache; so öppis chame nämlech nid eifach vrschtecke, singt dr Lennon zu Rächt, ume chas haut o nid vrtusche u vrschleiere, weme innerlech vrchrüpplet isch, dasme innerlech vrchrüpplet isch. Das wüsse abr nume die, wo drvo nid betroffe si, das isch ja zPsungere drann, wüu die, wo drvo betroffe si, merkes gar nid u merkes im Übrige nie. Nid betroffe drvo si abr nume weni, abr e setigi Isicht isch nidemau fatau, wüu das isch dr wahr Charaktr vodr Sach udr ewig Louf vode Ereignis, weme so wot.

Dr Normaufau isch dr Normaufau an sich u eigetlech scho aus das e Chrangkheizfau; das muesme zersch mau ixeh. Me mues ke Zouberer si, um uf das zcho; me darf abr o ke Zouderer si, wüu dr Fortschritt beschteit usschliesslech us Fortschritt u schüsch us nüt. Drzue chunnt, das Fortschritt nüt mit Iisicht ztüe het, u fürne wahre Magier isch ussertem Fortschritt im töifschte Chaos u im höchschte Unvrschtand nüt angers vorhande, u da bewegzech o nüt angers, wüu das sis einzige u wahre Umfäud isch. Entwedr nimmtr das ganze Chaos aus Ursach vom Böse wahr, odr är laz la si. Zchaos isch uf jede Fau immr da, six iz vrschteckt odr offe; äs umgit jede Tschumpu u Tschirggihung wine unsichtbare Umhang us dicke, schwäre Bleiplatte us chauter Luft.

Me schteut Zwichtige höchschtens zum Unwichtige, six iz us reinem Unvrschtand odr us Vrgässlechkeit, schteuz vilech sogar vor Thustür zum Schperrmüu, zum Autglas, zum Autpapir odr zum Autmetau, u das Bizeli, wo blibt, wär sinngemäss zeinzig Wichtige, zeinzig Richtige u zeinzig Wahre, zeinzig Mügleche u zeinzig Bruchbare, auso zeinzig Guete, auso das, wo aui Schpatze u Chatze so druf plange, o wes scho lengschtens da isch u aui Schnudrnase mit dickr Watte, viu Mull odr dichtem Näbu iwicklet, ohni dassis übrhoupt merke odr sogar zur Kenntnis numte. Abr sogar das isch nid ganz so u o nid ganz so eifach zerkenne, o hie nid, mues dr Eklektikr ernüechteret anäh, auso hieume nid, unr bietet am Elektrikr e Zigerette a, e Brünett odr e Parisienn. Uf Pfrag, was würklech wichtig isch, faut Tantwort gwüss nid schwär: Jede weis sofort, was wichtig isch u was nid, u was würklech wichtig isch, we übrhoupt öppis wichtig isch; är mueses nidemau psungrs dütlech gschpüre, obs wichtig isch odr nid, u xeh muesers sowiso nid, onid wüsse, wases isch, wüu es isch viu, abr ke Gfüeussach, sondern e usdruckslosi Gwüssheit ohni jedi Körperlechkeit, wüu ussrt dr monetleche Kontoabrächnig giz nämlech wäutwit übrhoupt nüt, was jemaus vo Belang u vo Bedütig chönnti si, wüu aues angere ischja nume Kitsch u Bilag u Schund u höchschtens Schrott, six iz Gfüeuskitsch, Gedangkeschrott, moralische Bifang odr sittlechi Bilag, u me chasechs ruig az Bei schtriche, seit dr Latiner gedangkevrlore, grad är, wos ja mues wüsse: fricare in cruribus. Latinisch isch drum nie vrgäbe, so weni wi Autgriechisch. Dür aues muesme sech angäblech zersch mau dürequäle, säge die, wos müesse wüsse.

Sone Blödsinn! Das isch übrhoupt nid so, u das schtimmt o gar nid, wüu odr ahnixlosischt Tubu zieht e dütleche Nutze drus, wüume sech drbi inere wahrlech wundersame Wäut vonere gränzelose Erwiterig bewegt, vonere wahrhaft umfassende Ernöierig u vonere ischliessleche Erfassig, sozsäge aus Bilag odr aus Dessär vonere häu schtrahlende Geischtigkeit us wahrer öiropäischer Sondrklass – hellenisch äbe, hellenisch xeh, hellenisch haut. Me het drzue erschno lang ke Ahnig gha, wasme da aues lehrt, u zwar grad fürz ganze Läbe, nid meh u nid wenigr, u niemr schteit entschlosse dasume u erklärz eim Dütsch u düttlech odr uf Änglisch odr uf Französisch, was da abgeit drbi, o nid uf Itauiänisch odr Schpanisch, wüu das isch eifach di kułtureui Oberklass, vrschteisch, das isch di kułtureui Oberschicht, das isch di kułtureui Obrgränze übrhoupt, ume cha sogar Tnäme vo aune Medikamänt ufde Schachtle vrschtah, wo uf Griechisch odr Latinisch ganz banau u prosaisch töne u drum übrhoupt nüt mitemene ärztleche odr farmazöitische Gheimnis ztüe hei, weme so wot.

Zwahre Gheimnis vo aune Medikamänt beschteit usschliesslech drinn, dasdr banau Profanischt, dr wichtigtuerisch Populischt udr chrangkhaft Plöffr i sire ganze Ibiudig, abr o dr unbedarftischt Proletischt udr hingrletscht Plebejer nüt vo däm auem söu chönne vrschtah, u zwar grad gar rein nüt. Är söu eifach nie chönne wüsse, wasr da a Souereie aues mues zahle u abeschlücke, wi auso sini Läbere uf Griechisch heisst, odr was sis Härz uf Latinisch bedütet, onid was si schtändig überforderet Mage uf Persisch akündiget odr wasim sini kabuti Niere uf Autägiptisch wot säge; är söu eifach gar nüt chönne wüsse, u so söus bittesehr o blibe, übrigens o sinere eigete, sehr bescheidene Asicht nah, u vilech isch das sogar gschidr so, wär weis? Sogar denn, we eine tatsächlech zuefäuig öppis Griechisch söti chönne, u six nume «Mia krýa býra, parakaló!», isches uf jede Fau guet so, wenr nüt weis u nüt vrschteit, wüu so ischr wenigschtens e chli gschützt gäge aui Chrangkheite, wüu Chrangkheite, wo ke Bezeichnig hei, sixi iz griechisch odr latinisch, si gar kenr. Irgendeinisch wärde nämlech aui Autgriechischwörterbüechr, Autpersischwörterbüechr, Autägüptischwörterbüechr u aui Latinischwörterbüechr, auso zganze, wäsentleche, zivilisierte Vokabular vo dere Wäut, vom Himu abeschtige u aune Anaufabete gedułdig aui nötige Erklärige abgäh.

Übrhoupt aui Wörtrbüechr vo dere Wäut wärde ufde Chnöi usdr Höu schnaagge u äntlech e bruchbari Gebruchsawisig zum tägleche Gebruch vodr Wäut u vom Läbe vorlege. Ersch denn isch medizinisch u farmakologisch uszouberet, mini Here Doctores! Au di Quacksaubr i irne hoffnisxlos übrfüute Praxene wärde wäge übrrissene Abrächnige gnadelos entlarvt wärde, udi vile Tingltanglmedizinr wärde ufdr Schteu entmündiget. Di ehrleche u ufrichtige Mediziner abr wärdesech i irer ultimative Vrzwiflig zPamplona ide Gasse scharewis vor di wiude Schtiere wärfe, wo dert dürt Schluchte marodiere, udi Doctores wärde sech übrhaschtet vort Übrschauschnäuzüg wärfe, u audi Kardiologe, Hepatologe, Biologe u Chromatologe wärde überau vode höchschte Klippe schpringe, udi praktisch vranlagte Husärzt u Appiteegger wärde sech, zäme mite Onkologe, de Immunologe ude Dermatologe, rasend wiud ufz letschte Münz vo irne ahnixlose Opfer schtürze, wo eigetlech nume wägeme Bibeli ufem Buch bine si, u mit schpitze Fingere audi farbige Kreditcharte u Kontocharte u Uswis-Charte usesueche u usegrüble u sichrheizhaubr asech näh. Praktisch aui Privatkonte wärde drufabe vode gäutgierige Döktr plünderet; ganzi Familie wärde wäge Grippe, Masere odr Schpitzeplatere iz Eländ gschtürzt u xehsech ufdr Fürsorg widr, u sogar dZahnärzt wärde nid eifach ufgäh; si wärde sech hingr Bärge vo Formular ide Abgründ vo Bundesordner vrschtecke u bis az Ändi vo irem Läbe fiktivi Rächnige a fiktivi Paziänte schribe; odr si wärde audi unerfahrene Praxishiufene barsch u brüsk zrächtwise, wodi nüechterne Umschleg mit au dene überrissene Rächnige akurat frangkiert a aui Nasegrübler vrsände, wosech ide Akte lö la finge, ohni nume einisch mitr Wimpere zzucke u um grad nächär iri Praxis niemeh zbeträte. Es Läbe idr Praxis, so wärde si sech nächär vrbitteret säge, weisi gar nümm müesse erläbe.

Was wüssemr scho vom Hass vode Zahnärzt uf iri Praxislokalitäte, uf iri Praxishiufene u uf iri Paziänte? Si lö eines Tages aues la lige u gö sofort es soutürs Rennvelo ge chouffe, zäme mit auem modische Zuebehör u farbige Schnickschnack, wo eifach drzue ghört, zum modärne, gepflegte u ufgschlossene Rennvelofahre vomene modärne, gepflegte u ufgschlossene Velorennfahrer ir Pangsion, nume um grad aschliessend numeno ziugrichtet zGürbetau ztüruf uz Gürbetau ztürapp zfreese, ztüruf ufdr lingge Sitte, ztürapp ufdr rächte Sitte, u das jede Tag zwöimau hin u zrügg, einisch am Morge u einisch am Namittag, vrbi a aune Gmüesfäudr, Chabisfäudr, Zuckrrüebeächr, Fuetermeisfäudr u Härdöpfuächr, umsech drbi Zeu bi jedem Wättr usem Lib chönne zchotze, di moderni, schtromlinieförmigi Rennsunnebrüue ungere Rennheum klemmt, di schön disäinete Rennsocke korekt ufezoge, umsech so äntlech i ekstatischr Erschöpfig chönne zerga. Si anerkenne nämlech numeno di ekstatischi Erschöpfig; aues angere ischne glich.

Immr, we dr Buschbürolischt auso dängkt, är sig äntlech am Ändi acho, a sim Ziu, muesr übrrascht feschtschteue, dasr ersch ganz am Afang vodr ganze Sockezelig, Schteppezelig, Schuppezelig u Suppezelig schteit, wüu sech Tafäng nämlech aube ganz ungloublech i Tlengi zieh, ume ungrschetzt se schtändig, wüume zGfüeu het, immr widr vo Nöiem u immr widr ganz vo vore müesse azfa, u glichzitig chunntr eifach nid vom Fläck, dä blöd Gigu. Är cha noso schtrample, är chunnt nid wägg! Das muesr immr widr sofort i sini schmali Berächebarkeizmüglechkeiztabäue iboue, odr i sini breiti Unberächebarkeizunmüglechkeiztabäue, weme so wot, je nachdäm; abr uf das abe schteutr i sire ganze Verehrixbereitschaft hocherföit fescht, dasr tatsächlech unberächebar worde isch u zuekümpftig numeno uf Singalesisch odr uf Lingala wirt populäri Schlagr singe. Vilech hanget das drmit zäme, dasr eifach i sim ganze Pruefsläbe viu zviu mit usgmachte Arschlöchr ztüe gha het, wonr vilech eso unabsichtlech, unwüssentlech u unbewusst wot kopiere – Dieu seul sait pourquoi.

So chunntr Buschpissr abr unfreiwiuig ine Ändlosschlouffe vo Vorgabe u Igabe, vo Vorwägnahme u Inbetribnahme, vo Abgabe u Ufgabe, vo Vorwürf, Abwürf, Iwürf u Ischtelige, vo Vorschtelige u Vorkassene, vo Ibausamierige u Im-Arsch-Plän u nid öppe adi Imarsch-Plän, wonr gar nid säubr usgwäut het u wonr beschtimmt nie säubr würdi uswähle, wenr jemaus druf higwise würdi. Sis Päch. Dr Koni mues auso vrtami guet ufpasse, so wi grad iz, dasr ja nid am fautschte Aparat duet schaffe, auso am Apparat vom Toni, nume wüusi dr glich Läptop hei, u so chanr tifig dr Platz wächsle, no bevors dr Toni het gmerkt, vom unbequeme Hockr zum bequeme Büroschtueu, dangk dr Claud, wo aues outomatisch gschpicheret wirt, wüu am fautsche Aparat chanr gar nid richtig schaffe, o wes dr genau glich isch.

Abr das wäri numenes unbequems, unvorteilhafz u unfrohs Schaffe inere unbequeme Ängi u inere geischtige Beängtheit, wo nüt bringt. Dr angr Apparat, dä vom Toni, isch nämlech eigetlech nume fürt Meils u fürz Bängking zueschtändig, auso fürdi ganzi Schisadminischtrazion. Abr hüt giz das ja gar nümm, wüu zaute Brüuegschäft isch iggange; u de isches wurscht, obs gnue Platz für aues im Schpichr het, wüu es het sowiso gäng gnue Platz für aues, wemes gnau wot näh. Abr wenr sech bim Schribe erschmau iggängt füut, de louft gar nümme binim, oder abr nümme richtig guet, de schtotterez numeno luschtlos vorsech häre, vou Fäuzündige, Rucklbewegige u Abgaswułke, o wenr scho viu i dere rümleche Ängi vom Toni gschaffet het, ohnis übrhoupt zmerke odr zbeachte.

Är het scho so viu i dere Ängi gschaffet u gläbt, dasr sech immr grad widr wiz Ängland füut, so äng isch das dert xi, unr schteuzech vor, är hocki ire dungkle Nische zCheltenham u müessi sech räschtlos aues usde änglische Fingr suge, i welere Schprach o immr, am beschte uf Walisisch, wüu das ussrtm änglische Chünig garantiert niemr vrschteit.

Abr so schlimm chas gar nid si, u so vrschteut darfes o gar nid si. Diräkt am Fänschtr mit Blick ufe Bäupbärg, wi sinrzit dr Röbi Walser, wo diräkt us sim Chämmerli het chönne ufe Jura luege une im Blaue Chrütz i sinere Miniaturhandschrift ufdr Rücksitte vomene chline Papirfötzeli, wo vorhär e Bisguivrpakkig isch xi, usfüehrlech beschribe het. So isches scho wäsentlech besser, vor auem kontinentaler u dütlech binneländischer une chli erliechterndr uf jede Fau, aus zCheltenham mit Blick ufz grüengraue Siubrmeer mit sine ändlose Woge u Wäue u Wittine u heftige Wułkeformazione, wo dert so schnäu dürezieh uso abgrundtief abwisend, so chaut u so weni vrschprächend si, dasmese eigetlech gar nid wett xeh, um ehrlech zsi.

Weme nämlech scho nume das Meer dert xeht, merktme schnäu, dasme zMeer gar nid würklech brucht odr gärn het odr schpetr vrmisst; me möcht eifach nume zügig vorwärz cho mitr Arbeit, das isch aues. Abr das isch immr schneuer xeit aus gmacht. Dr Bäupbärg xeht übrigens o wine risige, schlafende Bär us, genau wi dr Bözingebärg, u vilech isches ja eine, wär weis? E voriszittleche, titanische Höhlebär usm Terziär? Wär weis das scho genau? Wär cha das scho vorusbeschtimme? E Bär erwacht ersch denn usm Wintrschlaf, wesim drum isch, wesim beliebt ufzwache, auso wesim passt, wenr mah u wenr übrhoupt ersch Luscht zum langsame Ufwache vrschpürt. Abr was machtr nächär? Was macht e risige Brunbär usm Terziär nachm Erwache? Läcktr gemächlech di läckere Passante vode Schtrasse u Plätz? Vrtrampletr di grusige Hüsr vo Bäup odr Wabere odr Münsige odr Gümmlige? Vo Biu odr vo Nidou? Tschumpletr vrschlafe zum Thunersee u sufzech dert ordentlech vou? Är hetja sitem Afang vode vier Iszite nümme trungke, sit Günz, Mündel, Riss und Würm nümme, u das git iz, nachde vier Iiszite, schone richtige Brand, wo mues glöscht si. U wohäre geitr nächär? Geitr iz witte Chabisland odr zude Schpargufäudr iz Aaretau use ge schlemme, odr chlätteretr ufe Gurnigu ufe? Suechtrsech di schönschte Beijischtöck ade Gurniguhäng udi feissischte Schafherde ufde risige Weide vom Gantrisch us? Odr wändetr sech grad diräkt de zarte Chäubli zue, de saftige Rindli odr de schmackhafte Chueli ide Meiesäss ufde Voraupehöchine obe, so widi zwe Houpthandlixpärsone am Schribtisch zChäsiz, wo uf Grund vo dere Idee grad morn zum Metzger zwe schöni Chaubshaxe wärde ge chouffe? Das isch gebongt, zwöimau Ossobucco mit Piuze u viu Chnoblouch u Chrüttr. Odr di zwe glochte Chnöche im Tomateschü mit viu Zibele. Dr Toni weises no nideso gnau, winerse wirt mache, wüu är hez no gar nie usprobiert, usgrächnet är aus huseigene Choch, winr gäng seit. Abr es mues morn italiändisch si, das schteit scho mau fescht.

Abr Zwichtigschte fürne Ma vo hüt isch di richtigi Umhängetäsche. «Toni, i schwöres», erklärt dr Koni firlech, «das isch gwüssrmasse mätschentscheidend: Si mues eidütig u unwidrruefflech us brunem Rinzlädr si, u ja nid us schwarzem, usi mues zwöi chlini Ussetäschli ha, eis füre Husschlüssu udr Briefchaschteschlüssu, u eis fürz Portmonee, wüu das isch elementar u essenziell u für jede Kennr vo dere Läbesform e reini Säubschtvrschtändlechkeit. Drzue mues dr Zuegang zudr Brieftäsche sichr u eifach u jedrzit übrprüefbar si u immr liecht nacheprüefbar blibe, wäge dr Absicherig, ude mueses erschno gnue Platz fürnes par angeri wichtigi Sache vom Läbe ha, zum Bischpiu für üsi wichtige Wärkuswise im Poschtcharteformat, wo müglescht komplett Uskumpft übr üses Xamtkunschtwärch söue gä, auso übr üsi Büechr u übr üsi Biudr, übr üsi chline Plastike u übr üsi angere Sache, wo hie gar nid ersch zur Schprach chöme, übr üsi Beleite-Brötli-Biudr, zum Bischpiu.»

Sone längi Aschprach hetr scho lang nümm ghaute. Dr Koni udr Toni schribe u male, sit dassi vierzäni si, auso sit meh aus sächzg Jahr. Söt eine drhärcho, wo fragt, obsi eigetlech gängno düegi schibe u male, de müessesi doch öppis idr Hang ha, nid wahr? Drum heisi sech e Charte mit dr Ufschtelig vo aune irne gmeinsame Wärch la mache. «Abr glichzitig darf di Täsche nid zgross u nid zchli si», fahrt dr Koni wittr, « si mues hantlech blibe, udr Tragrieme mues breit gnue si, dasr nid duet ischnide ade Achsle. Sini Ufhängkig mues schtabil gnue si u o nach vilem Gebruch no ganz blibe.» «Koni, i häz nid schönr chönne beschribe!» seit dr Toni mitemene dütleche Ougeufschlag. Si wei iri Umhängetäsche nid müesse la repariere.

Ersch we audi Bedingige aui erfüut si, chadi Schułtrtäsche für Here usem Intrnet kouft wärde, vorusxetzt, Tamäudixformalitäte si nid zkompliziert. Es git nämlech Schułtrtäsche, wosi zwar gärn würde bschteue, wesi nume di viu zkomplizierte Amäudixprozedure fürdi mänggisch unsäglech umschtändleche Zalix- u Vrsandformalitäte würde läbig übrschtah. Da wärde nämlech gäng widr Passwörtr abvrlangt, wome gar nid het, wome gar nid wot, wome gar nid kennt u wome gar nid weis. Scho mänggisch ischne di Amäudig grüntlech abvrheit, ud Problem föh gäng scho bide Passwörter a, wi xeit. Da wärde zum Teu Passwörtr abvrlangt, wome gar nid kennt u gar nid het, unes füehrt niene häre, weme dert irgendöppis isetzt u usfüut. Scho mänggisch ischne das grüntlech abvrheit.

Meischtns gäbesi grad uf u bräche dr Bezauvorgang entüscht ap, wüu weme gar nid ersch iz Gschäft chunnt , wüume scho nume für di abvrreckte Passwörter e witere Apparat bruchti, vrzichtetme liebr ufene Chouf, u zwar sofort, o wes eim röit, das isch klar, wüume nid cha ändlos usprobiere, bises äntlech vilech glich geit – odr äbe glich nid. Irgendeinisch vrleidez eim. Drzue chunnt, dassi wüsse, das grad i däm Bereich e Huffe Gounr u Betrüegr u Vagante u Schlawiner am Wärch si, wos nume ufz Kreditchartenummero abxeh hei, wome geng zuesätzlech müessti itippe, wemes würdi wage. Nei merci. Me mues nämlech gäng guet ufpasse unes Gschäft sofort abbräche, weme nümme sichr isch, aus sech i komplizierti u befrömdlechi Vrhaute u Vorbehaute la izwickle.

Si hei i irem Läbe insgesamt vilech öppe scho zäh settigi Umhängetäsche für Here pschteut, u vo dene si öppe sächs acho, u vo dene sächs si mindeschtens vier zimmli odr grad ganz unbruchbar xi. Da dranne chame xeh, das Terfouxquote zimmli gring isch, u drum söttme ufene Chouf liebr vrzichte, vor auem denn, weme sinr Sach no nid ganz sichr isch, odr wedr Vrchöiffr nume entfernt unseriös würkt. «O hie giut: Liebr ke Chouf tätige, aus emene mügleche Betrug zungrlige», erklärt dr Koni immr widr i däm firleche Ton, aus heigr audi Vagante im Netz lengschtens durchschout.

Udr Vrsuech, dr vrlornig Töffschlüssu zfinge, ischim für Zerschte o abvrheit, wüuer nid im richtige Täschli isch xi. «So gömr eifach zFuess witr, wis fürne Dichtr richtig wär», erklärter am Koni, «wi sinrzit dr Wauser Röbi us Biu.» Dr Koni nickt: «Mir wandle luschtvou vo Bärn nach Züri u vo Züri nach Biu zur Schwöschtr, wüumr natürlech widr ke Schtutz meh hei, u vo Biu widr nach Bärn, idi chlini Mansarde adr längzognige, schiefe Jubiläumsschtrass am Rand vom Chiuchefäud, wo eigetlech e liechte Schtutz isch, wo abr di gsittete, freisinnige Familie i irne schöne Hüsr hingr de höche Gartehäg mite schöne Gärte wone, dert, wome einsam usm Mansardefänschtr useluegt u lang übrleit u drübr nachedängkt, werum me eigetlech säubr aus einzige Mönsch ufdr Wäut ke Gäut vrdient.» «Me gizech doch genau glich viu Müeh wi aui angere?» seizech dr Wauser vrgeuschteret. «Me isch doch Tag u Nacht dranne, me isch doch schtändig drbi, me isch usschliesslech mit Literatur beschäftiget, u zwar mit sire eigete Literatur?» Koni u Toni nicke zögerlech.

«Weme nid grad idr Peiz hocket u gierig de dicke, wüeschte Serviertöchtr nacheschtaret use duet mitte Ouge vögle», winr einisch vrzeut het. «Me vrschickt doch schtändig unzähligi Bättubriefe dasume», fahrt dr Röbi achlägerisch furt, «aui einzeln u pärsönlech u vo Hang gschribe u korekt frangkiert, ohni je e Antwort zübrcho? Me zerbricht sech doch schtändig dr Chopf übr komischi Gschichte, diräkt usm Läbe ggriffe, wi bim Karl Valentin odr wi bim Italo Svevo, Gschichte, wono gar nid gschribe worde si, u duet schtändig abwiegle, obsi sech literarisch übrhoupt würde eigne, obme e Chöiffr drfür würdi finge, wo meh aus nume es miggerix Tringkgäut drfür würdi zale – odr äbe doch nid. Wo isch auso dr banau Dängkfähler, vrtamisiech?»

Koni u Toni nicke; dr Fähler ligt sicher nid bim Wauser säubr, abr wou endr bidr Minabilität vode hiesige Geischtr, chame aanäh, auso bidr Ungrdurchschnittlechkeit vom fade, bedütixlose u öde Landesgeischt säubr, wonim nüt zbiete het, odr vilech bidr Helvezia, wo agäblech immr nume im Morgerot drhärchunnt, di blödi Chue, für was o immr, wo abr grad gar nüt zbiete het, nidemau Sex, di anorganischi Fläsche, u wo nüt vo Literatur vrschteit, wo nüt vo Literatur wot wüsse, wo nüt aus es debius Gebiude vo lutr debile Elemänt usem 18. u 19. Jahrhundert isch, widi ganze fiktive Länder vo fiktive Vöukr o, vo Debile für Debili gmacht, u wosech angeri Idiote irgendwo ustängkt hei, wahrschinlech odr zÄngland obe odr zFrangkrich äne; di hei dert osone gschissni Helvezia, wo Mariann heisst, odr Zdütschland oder Zöschtrich äne, odr sogar e Schpinnerei us Ängland, genau widr ganz Schport, erfunge vo Vouhongks für xüngeri Soudate, wosi louffend vrbruche. «U widi sogenannti Fouklore hie, wo fasch usschliesslech us Vorarlbärg odr Tirol chunnt, inklusive zJodle ud Ländlermusig.»

Isches auso doch nume Tängi vom Rum, wo zeut? Isches doch nume Tbeschrängktheit vode Masse ide Ungrtasse ude Familiene ide warme Schtubene bim Briefmärggele u Alutechelisammle? Isches dene iri ageboreni Imbezilität wäge au dere Inzucht u au däm Inzescht im Land? Odr isches doch nume dr Schnaps? Odr isches doch nume dr Schwachsinn vo ganze Generazione vo gnüegsame Swaziländer odr vonere lengschtens abghobnige Füehrixschicht, wos eifach viu zschön het hieume, so dassi tatsächlech meint, aui angere heiges oso schön wi si?

Me chönnzech ab au dene Frage würklech numeno schtändig hingrsinne, ume chumti nie ufene grüene Zweig drmit, wüu e debile Schwed sech settigi Frage nie schteut, dasch afemau klar. Dr Durchschnizswaziländer schteuzech kenr setige Frage u isch eifach nume debil, schüsch nüt, u das längtim fürgnue, das isch aues. Meh bruchtr nid, u das bietetim i auer Gnüegsamkeit es ganzes Läbe i auer Bescheideheit. E Xunge hüetet sech inschtinktiv vor nöche u ferne Bluezvrwandte, am beschte grad vor aune nöche u ferne Bluezvrwandte natürlech, u meischtens schämtersech no fürse u grämzech drwäge unnötigrwis, u das wär sogar normau u vrschtändlech.

Fraget dr Toni! Är dängkt inschtinktiv, dasr doch no nideso tief gsungke chönni si wi aui sini Bekannte u Vrwante u Bluezvrwante u Avrwante u angere Vagante zäntume zwüsche Seftige u Rüschegg u Bäup u Chäsiz, u dasr dochno nideso bekackt chönni si wi sini ganzi Vrwandtschaft, dasr doch nideso pschisse u o nideso beschrängkt u beschöiret chönni si wi die nöche u ferne Vrwandte u Bekannte zwüsche Seftige, Rüschegg, Bäup u Chäsiz, odr wi di nöche u ferne Verwandte im Gürbetau ungr zwüsche Wattewiu u