Pani de Monsoreau E-Book

Aleksander Dumas

• Herausgeber: SAGA Egmont
• Kategorie: Gesellschafts- und Liebesromane
• Serie: Walezjusze
• Sprache: Polnisch
• Veröffentlichungsjahr: 2024

Seitenzahl: 668

Beschreibung

Działanie na dwa fronty to ryzykowna gra. Zwłaszcza, jeśli jedna ze stron jest potężna i nieprzewidywalna. Francja za czasów panowania Henryka III Walezego. Na weselu jednego ze swoich gwardzistów król nie bawi się dobrze. Jest rozżalony, że jego ulubieniec wziął ślub oraz że jego brat nie zjawił się na przyjęciu. Gdy drażliwy monarcha zostaje urażony przez hrabiego Bussy'ego d'Amboise, gwardziści zaprzysięgają mu zemstę. Pan młody wyłamuje się z układu i ostrzega dworzanina, który popadł w niełaskę. Chwilę potem zostaje zabrany przez króla wprost z własnego wesela w podróż do Luwru. Kontynuacja słynnej powieści "Królowa Margot". Uczta dla miłośników twórczości Waltera Scotta czy Lwa Tołstoja.

Leseprobe

Aleksander Dumas (Ojciec).

Pani de Monsoreau

ROMANS

PRZEKŁAD Z FRANCUSKIEGO.

Saga

Pani de Monsoreau

Tłumaczenie Anonim

Tytuł oryginału La Dame de Monsoreau

Język oryginału francuski

Język, postacie i poglądy zawarte w tej publikacji nie odzwierciedlają poglądów ani opinii wydawcy. Utwór ma charakter publikacji historycznej, ukazującej postawy i tendencje charakterystyczne dla czasów, z których pochodzi.

W niniejszej publikacji zachowano oryginalną pisownię.

Copyright © 2024 SAGA Egmont

Wszystkie prawa zastrzeżone

ISBN: 9788727151144 

1. Wydanie w formie e-booka

Format: EPUB 3.0

Ta książka jest chroniona prawem autorskim. Kopiowanie do celów innych niż do użytku własnego jest dozwolone wyłącznie za zgodą Wydawcy oraz autora.

www.sagaegmont.com

Saga jest częścią Grupy Egmont. Egmont to największa duńska grupa medialna, należąca do Fundacji Egmont, która każdego roku wspiera dzieci z trudnych środowisk kwotą prawie 13,4 miliona euro.

Tom I.

ROZDZIAŁ I.

WESELE PANA DE SAINT-LUC.

W mięsopustną niedzielę 1578 roku, po zabawach ludu, gdy ucichł wesoły gwar na ulicach, rozpoczęła się wspaniała uczta w ozdobnym pałacu, wzniesionym po drugiej stronie wody na prost Luwru, przez znakomitą familię Montmorencych, połączonych z rodziną królewską i na równi żyjącą z książęcemi domami.

Ucztą tą, następującą po zabawach ludu, obchodzono uroczyście zaślubiny Franciszka d’Epinay de Saint-Luc, przyjaciela króla Henryka III, jednego z jego ulubieńców, z Joanną de Cossé-Brissac, córką marszałka Francyi tegoż samego nazwiska.

Obiad odbył się w Luwrze, a król, który niechętnie patrzył na ten związek, ukazał się na uczcie z twarzą posępną, niestosowną do okoliczności.

Ubiór jego zgodny był z twarzą; miał bowiem na sobie suknię ciemną bronzową, taką samą, w jakiej Clouet maluje go na weselu Jukundy.

Postać jego surowa zimnym przejęła dreszczem obecnych, mianowicie zaś pannę młodą, na którą cierpko i z pod oka spoglądał.

Przecież ponura postać królewska w pośród radosnej uczty nikogo nie zadziwiała, albowiem jej przyczyna należała do owych tajemnic dworu, jakie każdy omija, jak kwieciste brzegi, o które rozbić się można.

Zaledwie skończono obiad, król powstał nagle, a za nim ci nawet, którzy mieli chęć dłużej przy stole pozostać.

Wtedy Saint-Luc, przeciągłe rzuciwszy spojrzenie na żonę, jakby w jej oczach odwagi chciał zaczerpnąć, zbliżył się do króla:

— Najjaśniejszy panie!.. — rzekł — racz przyjąć zabawę muzyczną, jaką na dzisiejszy wieczór przygotowano w pałacu Montmorency.

Henryk III-ci odwrócił się z gniewem, a ujrzawszy pana de Saint-Luc schylonego błagalnie, odpowiedział;

— Dobrze, będę, chociaż mało zasługujesz na nasze względy.

W tej chwili panna de Brissac, obecnie pani de Saint-Luc, zbliżyła się, ażeby podziękować królowi; lecz Henryk III-ci odwrócił się, nic nie odpowiedziawszy.

— Co król ma do ciebie? — zapytała pani de Saint-Luc swego małżonka.

— Moja droga — odrzekł — później ci to opowiem, gdy ten gniew nieco przeminie.

— A czy przeminie? — zapytała Joanna.

— Musi — odpowiedział pan de Saint-Luc. Panna de Brissac nie była jeszcze o tyle panią de Saint-Luc, aby mogła więcej nalegać, stłumiła więc ciekawość, zamierzając podyktować warunki, gdy pan de Saint-Luc bardziej będzie skłonnym do ich przyjęcia.

Właśnie czekano Henryka III-go w pałacu Montmorency, w chwili, gdy zaczynamy obecną historyę.

Jedenasta już wybiła, a król nie przybył.

Saint-Luc zaprosił na bal tak swoich jak i królewskich przyjaciół; w tej liczbie był książę d’Alençon, który został księciem Andegaweńskim, przy wstąpieniu na tron Henryka III-go; lecz książę Andegaweński nie był na obiedzie w Luwrze, a w pałacu Montmorency tembardziej spodziewać się go nie było można.

Król i królowa Nawarry, schronieni w Bearn widoczną tworzyli opozycyę, stojąc na czele hugonotów.

I książę Andegaweński należał do opozycyi, ale tajemnie i cicho, stojąc zawsze w tyle i popychając tych, których nie uleczył przykład La Mola i Coconnasa.

Dworzanie jego żyli w nieporozumieniu z dworzanami króla, co po dwa, albo trzy razy na miesiąc sprowadzało krwawe spotkania, z których nie jeden wyszedł ciężko raniony, albo pozostał na placu.

Co do Katarzyny, ta stanęła u celu swych życzeń.

Najukochańszy jej syn wstąpił na tron, którego dlań, albo raczej dla siebie tyle pragnęła; rządziła w jego imieniu, pozornie wyrzekając się świata i myśląc tylko o niebie.

Saint-Luc niespokojny, że nikt z famili królewskiej nie przybywa, starał się uspakajać swojego teścia nie pomału tem udręczonego.

Przekonany, jak wszyscy o względach króla dla zięcia, liczył on, że jego córka łaski, a nie gniew króla zaślubi.

Saint-Luc starał się natchnąć weń pewność, której sam nie miał, a jego przyjaciele: Maugiron, Schomberg i Quelus, w bogatych strojach, które nabite złotem wyglądały jak półmiski z głowami na uczcie Heroda, powiększali kłopot ironicznemi uwagami.

— O Boże! — mówił Quelus — żal mi cię mój przyjacielu, ale jesteś zgubiony. — Król niechętny, że nie zważałeś na jego rady, książę Andegaweński, że żartowałeś z jego nosa.

— Bynajmniej — odrzekł pan de Saint Luc — król nie przybył, bo pojechał do lasku Vincennes, książę zaś Andegaweński dla tego, że damy, w której szalenie się kocha, zapomniałem zaprosić.

— Czyż nie widziałeś twarzy króla przy obiedzie? — zagadnął Maugiron. — Alboż to była twarz człowieka, który ma jechać na modlitwę? Co zaś do księcia Andegaweńskiego, gdyby nie przybył dla tego co mówisz, mogliby przecież przybyć jego przyjaciele. — Patrzaj, zupełne zaćmienie, nie ma nawet owego łami-góry de Bussy.

— Tak, panowie — mówił książę de Brissac smutnie wstrząsając głową — jest to ogólna niełaska. Mój Boże! dla czegóż dom mój, cały poświęcony panującym, nie podobał się Jego królewskiej mości?

I stary dworak z boleścią wzniósł w górę ręce.

Młodzi ludzie spojrzawszy na pana de Saint-Luc, roześmieli się na głos i zamiast uspokojenia marszałka, do zupełnego przywiedli go zwątpienia.

Panna młoda milcząca i zamyślona, równie jak ojciec badała w duszy, czem jej mąż naraził się królowi.

Saint-Luc wiedział przyczynę i dla tego najmniej ze wszystkich był spokojnym.

Nagle, drzwiami, któremi się wchodziło do sali, doniesiono o przybyciu króla.

— A!... — zawołał uradowany marszałek, teraz niczego się nie lękam, i gdyby przybył jeszcze książę Andegaweński, zupełnie byłbym szczęśliwy.

— A ja — mówił do siebie Saint-Luc — więcej się martwię tem, że przybył, jak gdyby nie przybył, wiem bowiem, że dlatego przyjechał, aby mi figla wypłatać.

Mimo tej smutnej uwagi, pośpieszył na przeciw króla, który przecież zrzucił ponury bronzowy ubiór i przystroił się w atłasy, pióra i drogie kamienie.

W chwili, gdy Henryk III-ci ukazał się we drzwiach, inny król, podobny do pierwszego, i tak samo ubrany, drugiemi wszedł drzwiami.

Dworzanie postępujący ku pierwszemu, nagle się zatrzymali, jak bałwan, który się rozbija o tamę kamienną—i od pierwszego, do drugiego popłynęli króla.

Henryk III-ci spostrzegłszy poruszenie i widząc przed sobą otwarte usta, osłupiałe oczy i wykręcające się ciała:

— Co to ma znaczyć, panowie?... — zawołał.

Przeciągły śmiech był odpowiedzią całą.

Król z natury niecierpliwy, a teraz najmniej usposobiony do cierpliwości, zaczynał już marszczyć czoło, gdy Saint-Luc się zbliżył, mówiąc:

— Najjaśniejszy panie, Chicot, twój błazen, przebrał się jak Wasza królewska mość i damom daje rękę do ucałowania.

Henryk zaczął się śmiać.

Chicot na dworze ostatniego z Walezyuszów używał podobnej wolności, jak Triboulet na dworze Franciszka I-go i jak w czterdzieści lat później Langely na dworze Ludwika XIII-go.

Chicot nie był zwyczajnym błaznem.

Pierwej nazywał się de Chicot, był szlachcicem bulońskim i prześladowany przez pana de Mayenne uciekł się do Henryka III-go, któremu niekiedy ciężko za dane schronienie odpłacał.

— A! panie Chicot — rzekł Henryk — dwóch królów, to za wiele.

— Najjaśniejszy panie — odrzekł błazen, pożycz mi twojej królewskiej roli, a sam przybierz rolę księcia Andegaweńskiego; kiedy cię wezmą za niego, dowiesz się, nie tego co on myśli, ale co robi.

— Dobrze — rzekł król spoglądając w około siebie; niema widzę mojego brata.

— Tem lepiej. Ja będę Henrykiem, a ty Najjaśniejszy panie Franciszkiem. Ja popanuję nieco, a ty potańcuj; ja odbędę ceremonie a ty się zabaw.

Wzrok króla spoczął na panu de Saint-Luc.

— Masz słuszność, będę tańcował.

— Tak jest, pomyślał de Brissac, byłem w błędzie sądząc, że król jest na nas obrażony — przeciwnie, król jest w wybornym humorze.

I biegał na prawo i na lewo uśmiechając się do każdego, a najbardziej do siebie, że wydał córkę za człowieka, który ma tak wielkie względy u króla.

Tymczasem Saint-Luc zbliżył się do swojej żony.

Panna de Brissac nie była pięknością, ale miała ładne czarne oczy, zęby białe, cerę przezroczystą, co wszystko przyjemną czyniło z niej istotę.

— Panie, rzecze do męża, zawsze jedną myślą zajęta. Mówiono mi, że król nam niechętny, a przecież ciągle się do mnie uśmiecha.

— Moja Joasiu, wcaleś co innego mówiła powróciwszy z obiadu, bo wtedy jego wzrok nabawiał cię trwogi.

— Widać, wtedy Jego królewska mość źle był usposobiony, teraz zaś...

— Teraz gorzej — rzekł Saint-Luc. — Król uśmiecha się przymkniętemi usty, wolałbym żeby mi zęby pokazał. Joasiu, moja droga przyjaciółko, król nam coś przykrego gotuje. O! nie patrz na mnie tak czule!... lepiej odwróć się odemnie.— Otóż Maugiron do nas przybywa, zatrzymaj go, mów z nim, bądź grzeczną dla niego.

— Wiesz co — rzekła Joanna z uśmiechem — szczególniejsze zlecenie i gdybym je co do słowa wykonała, mogliby sądzić...

— A!... — odrzekł Saint-Luc z westchnieniem — to byłoby wcale dobrze.

I, odwróciwszy się od żony, która z podziwu przyjść do siebie nie mogła, udał się do Chicota, z całą śmieszną nadętością odgrywającego rolę króla.

Henryk zaś, korzystając z odłożenia na bok wielkości, tańcował, mimo tego, z oczów nie spuszczał pana de Saint-Luc.

Już to przywoływał go, aby mu objawić jakie spostrzeżenie, które śmieszne lub nie, wykrzywiało usta nowożeńca.

Już to ze swego pudełka dawał mu cukierki, które Saint-Luc wybornemi znajdował.

Nakoniec, kiedy Saint-Luc wyszedł z sali, w której król był obecny, posyłał za nim paziów i oficerów, a nowożeniec powracał z uśmiechem i grzecznością na ustach.

Nagle, hałas mocny dał się słyszeć w pośród gwaru i obił się o uszy Henryka.

— A! to Chicot — rzekł — zdaje mi się, że słyszę głos Chicota. Słyszysz Saint-Luc, król się gniewa?

— Tak, Najjaśniejszy panie — odrzekł Saint-Luc nie zwracając uwagi na myśl ukrytą, sądzę, że się z kimś kłóci.

— Zobacz co tam takiego? — dodał król — i powracaj.

Saint-Luc oddalił się.

W rzeczy samej, słychać było Chicota, który krzyczał przez nos, jak to król miał zwyczaj.

— Wszak wydałem rozkazy.... Lecz jeżeli niedostateczne, wydam inne: że zaś nie będą smaczne, nie moja wina — na Belzebuba, panie de Bussy, sześciu paziów, to za wiele.

I nadąwszy gębę, podparł się pod boki, do złudzenia udając króla.

— Co on mówi o Bussym?... — zapytał król zmrużając powieki.

Saint-Luc powracając, miał właśnie odpowiedzieć królowi, kiedy tłum rozstępując się, zrobił miejsce sześciu paziom ubranym w lamy złote, ozdobionym łańcuchami i mającym na piersiach herby błyszczące od drogich kamieni.

Za nimi szedł młody człowiek, piękny i poważny, postępując ze wzniesioną głową, spojrzeniem dumnem i wargą dolną obwisłą.

Strój jego był z czarnego aksamitu i skromnie odbijał od ubioru paziów.

„Bussy, mówiono, Bussy d’Amboise.”

Wszyscy biegli na przeciw młodego człowieka, który sprawił to zamieszanie.

Maugiron, Schomberg i Quelus stanęli przy królu, jakby go bronić mieli.

— Patrzcie — mówił pierwszy, robiąc przymówkę do obecności niespodziewanego Bussy — patrzcie, oto sługa a pana nie widać.

— Cierpliwości — odpowiedział Quelus — przed sługą bywa sługa sług. Pan sługi, przyjdzie może za panem służących.

— Powiedz raczej — mówił Schomberg — Saint-Luc z ulubieńców króla jest najmłodszym, ale dlatego walecznym, a pan de Bussy mało go może ceni; powiedz mi, co znaczy ten strój czarny? wszak to nie godowa szata?

— Bynajmniej—odrzekł Quelus—to pogrzebowa.

— Ha!—pomruknął król — może zawczasu po sobie nosi żałobę.

— Ale mimo wszystkiego — dodał Maugiron — książę Andegaweński nie przybywa za panem de Bussy. Saint-Luc, czy i z tej strony jesteś w niełasce?

Słowa te ugodziły w serce nowożeńca.

— Dlaczegóż ma za nim chodzić? — odparł Quelus. Czy nie pamiętacie, że kiedy Jego królewska mość żądał, aby Bussy przyjął u niego służbę, odpowiedział: pochodzę z książęcego domu Clermont i nie potrzebuję być zawisłym, jak tylko sam od siebie.

Król zmrużył powieki i przygryzł wąsa.

— Mimo tego—zagadnął Maugiron—jak mi się zdaje, jest przy księciu Andegaweńskim.

— A... bo książę Andegaweński większym jest panem od naszego króla — odrzekł Quelus przewlekle.

Uwaga ta żywo dotknęła Henryka, który po bratersku nienawidził księcia Andegaweńskiego.

Chociaż nie rzekł słowa, ale widziano jak pobladł.

— Panowie! — drżącym głosem odezwał się Saint-Luc—oszczędzajcie moich biesiadników i nie mieszajcie zabawy.

Wyrazy te inny bieg nadały myślom Henryka.

— Tak—rzecze—nie mieszajcie panowie zabawy.

I pomusnął wąsa z szyderczym wyrazem, który nie uszedł oka pana młodego.

— Patrzcie — zawołał Schomberg — Bussy teraz jest w przyjaźni z panem de Brissac.

— Dlaczego?—zapytał Maugiron.

— Bo Saint-Luc go broni. — Cóż u licha! alboż na tym świecie nie dosyć bronić siebie, krewnych i przyjaciół?

— Panowie!—odezwał się Saint-Luc — pan de Bussy nie jest mi krewnym, ani przyjacielem, lecz gościem!...

Król groźnie spojrzał na pana de Saint-Luc.

— Prócz tego — dodał strwożony spojrzeniem króla—ja go bynajmniej nie bronię.

Bussy z powagą zbliżał się, mając powitać króla, kiedy Chicot obrażony, że nie jemu najprzód złożono uszanowanie, zawołał:

— Ja, tu... Bussy, Bussy d’Amboise, Ludwiku Clermontski, hrabio de Bussy; jak widzę, trzeba wyliczyć wszystkie twoje tytuły, żebyś poznał, kto mówi do ciebie. — Jakto! nie poznajesz króla?... Tamten nie król, to Chicot, mój trefniś, który mię dzisiaj nadzwyczaj rozśmiesza.

Bussy, nie zważając na tę mowę, stanął przed Henrykiem, i kiedy miał się pokłonić, król rzekł:

— Panie de Bussy, czy nie słyszysz, że cię wołają?

I w pośród śmiechu swych ulubieńców, tyłem się odwrócił do młodego rycerza.

Bussy zaczerwienił się z gniewu, ale miarkując wzruszenie i udając, że naprawdę bierze dane mu ostrzeżenie, odwrócił się do Chicota.

— A! przebacz Najjaśniejszy panie — wyrzekł—są ludzie podobni do trefnisiów i nie moja wina, że twojego trefnisia wziąłem za króla.

— Hm! — mruknął Henryk — co on powiedział?

— Nic, Najjaśniejszy panie — odpowiedział Saint-Luc, który dzisiaj zdawał się mieć posłannictwo niesienia pokoju—nic, bynajmniej...

— Nic to nie szkodzi, panie de Bussy—mówił Chicot, wspinając się na palcach, jak czynił król, gdy chciał dodać sobie powagi, tego jednak nie można przebaczyć...

— Przebacz Najjaśniejszy panie — odparł Bussy — byłem nieco rozerwany.

— Przez twoich paziów — mówił Chicot z niechęcią.

Rujnujesz się na paziów i naruszasz przez to nasze przywileje.

— Jakto — zapytał Bussy — który pojmował, że, poddając się trefnisiowi, coś nowego wywoła. Racz Najjaśniejszy panie jaśniej wyrazić się, bo jeżeli winien jestem, chętnie się upokorzę.

— Jakto!... w lamie złotej te dzieciaki — mówił Chicot wskazując palcem na paziów, a ty, szlachcic, pułkownik, Clermont, prawie książę, tylko w czarnym aksamicie!

— Najjaśniejszy panie—odrzekł Bussy zwracając się ku ulubieńcom króla: skoro żyjemy w czasach, w których dzieci chodzą jak książęta, sądzę stosownem, aby książęta ubierali się skromnie.

I oddał ulubieńcom, lśniącym od ozdób, uśmiech wzgardliwy, którym go uraczyli przed chwilą.

Henryk spojrzał po ulubieńcach, zbladłych od gniewu i czekających jednego skinienia, aby się rzucić na Bussego.

Quelus, najwięcej porywczy, z którym gdyby nie zakaz królewski, nie raz byłoby co do czynienia, dotknął rękojeści szpady.

— To do mnie i do moich mówisz zapewne?... — zawołał Chicot, który, przybrawszy rolę króla, odpowiadał za Henryka.

I rzekłszy te słowa, trefniś przybrał postawę obrażonego, a połowa sali parsknęła śmiechem.

Druga połowa nie śmiała się; było to naturalnem, bo jedna z drugiej szydziła.

Tymczasem, trzech przyjaciół pana de Bussy, stanęło około niego.

Był to Karol Balzac d’Entragues, którego zwykle nazywano Antraguet, Livarot i Ribeirac.

Widząc oznaki nieprzyjaźni, Saint-Luc domyślał się, że Bussy przybył ze strony księcia, aby wszcząć jaką kłótnię.

Drżał jak listek, bo czuł się wziętym pomiędzy dwa potężne ognie, które jego dom za pole bitwy sobie obrały.

Pobiegł więc do Quelusa, który zdawał mu się najgwałtowniejszym i, kładąc rękę na rękojeści jego szpady, rzekł:

— W imię nieba! przyjacielu, miarkuj się, czekajmy...

— Miarkuj się sam!... — odrzekł Quelus — ostrze jego szpady tak daleko sięga jak i moje; ktokolwiek mówi przeciwko któremukolwiek z nas, mówi przeciwko wszystkim, a kto mówi przeciwko wszystkim, obraża króla.

— Quelus, Quelus — prosił Saint-Luc, pamiętaj o księciu Andegaweńskim, który jest na czatach, choć nieobecny i którego choć niewidzialnego, lękać się trzeba. Nie posądzisz mię zapewne, abym się lękał sługi, ale co do pana...

— Przez Boga!...—zawołał Quelus—czegóż się ma lękać ten, kto służy królowi Francyi? Jeżeli dla niego narażamy się na niebezpieczeństwo, on nas obroni.

— Tak, zapewne, ciebie, ale co do mnie...

— A na co się żeniłeś, wiedząc jak król w przyjażni jest zazdrosny?

— Zapewne — mówił Saint-Luc do siebie — każdy sobie życzy najlepiej. Ale nie zapominajmy się, pragnę żyć spokojnie choć piętnaście dni po ślubie i muszę zjednać księcia d’Alençon.

Zrobiwszy tę uwagę opuścił Quelusa, a postąpił ku panu de Bussy.

Po nieprzyjemnej apostrofie, Bussy podniósł głowę i powiódł okiem po sali, wytężając słuch na przyjęcie w zamian niegrzeczności.

Ale wszystkie twarze były odwrócone i wszystkie usta zamknięte.

Jedni lękali się króla, drudzy Buss’ego.

Ostatni widząc, że się Saint-Luc zbliża, sądził, że znalazł, czego szukał:

— Panie — rzekł Bussy — czy temu, co powiedziałem, winien jestem zbliżenie, którego pan widzę szukasz?

— Temu co powiedziałeś?... — zapytał Saint-Luc najuprzejmiej. — Cóż takiego powiedziałeś? wcale nie słyszałem, nawet nie widziałem cię i chciałem obecnie powitać i złożyć podziękowanie, żeś dom nasz zaszczycił.

Bussy był człowiekiem wyższym w każdym względzie: waleczny, aż do szału, wykształcony, dowcipny i przywykły do dobrego towarzystwa.

Znał waleczność pana de Saint-Luc i pojmował, że gościnność pokonywała w nim wszelkie rachuby.

Każdemu innemu powtórzyłby swój zwyczajny frazes, to jest, wyzwałby go; panu zaś Saint-Luc odpowiedział grzecznością.

— A!... — mówił Henryk widząc pana młodego przy Bussym, sądzę, że mój młody kogut porządnie zapiał.—Przecież nie chciałbym, aby go zabił. Idźno się dowiedz o co tam chodzi? — rzekł do Quelusa. — Albo nie, tyś zapalona głowa; lepiej niech idzie Maugiron.

Maugiron wybiegł jak strzała, lecz Saint-Luc nie zdoławszy zostać dłużej z Bussym, przyszedł do króla i przywiódł pana de Maugiron.

— Coś temu śmiałkowi Bussemu powiedział? — zapytał król.

— Ja, Najjaśniejszy panie?

— Tak, ty.

— Powiedziałem mu dobry wieczór.

— Tylko? — przebąknął król.

Saint-Luc spostrzegł się, że niedorzeczność popełnił.

— Powiedziałem mu dobry wieczór — rzekł — i póżniej dodałem, że jutro powiem mu dzień dobry.

— Tegom się spodziewał — odrzekł Henryk — niedorzeczność!

— Ale racz Wasza królewska mość zachować tajemnicę.

— O! tak — mówił przez zęby Henryk — ja to wcale nie do ciebie powiedziałem. — To niezawodna, że gdybyś mógł uwolnić mię od niego...

Ulubieńcy królewscy spojrzeli po sobie, czego Henryk jakby nie uważał.

— Bo — mówił król dalej — ten zuchwalec....

— Zapewne, zapewne — przerwał Saint-Luc. — Przecież dziś, albo jutro trafi na swego.

— Hum! — mruknął król — dyabelnie szpadą robi. Czemuż go wściekły pies nie ukąsi, to byłoby dla nas dogodniej.

I spojrzał z pod oka na Bussego, który z kilkoma przyjaciołmi przechodząc po salonie, potrącał najnieprzychylniejszych księciu Andegaweńskiemu, czyli tem samem najprzychylniejszych królowi.

— Do szatana — zawołał Chicot — nie trącaj panie Bussy mojej ulubionej szlachty, bo tak dobrze jak każdy inny dobędę szpady.

— A! — z uśmiechem pomruknął Henryk — na honor, dobrze widzi rzeczy....

— Jeżeli podobne będzie stroił żarciki, ukarzę Chicota, Najjaśniejszy panie — odezwał się Maugiron.

— Nie narażaj się; Chicot jest szlachcicem i pod względem honoru bardzo draźliwy. — Zresztą, nie on zasługuje na karę, bo nie on jest najzuchwalszym.

Tym razem trudno się było omylić, Quelus dał znak panom d’O i d’Epernon.

— Panowie — rzekł Quelus odwodząc ich na stronę — pójdźcie na radę, ty zaś Saint-Luc rozmawiaj z królem i dokończ zgody, jak mi się zdaje, szczęśliwie zaczętej.

Saint-Luc wolał tę rolę i zbliżył się do króla i do Chicota, którzy się właśnie zeszli.

Tym czasem Quelus, czterech przyjaciół odprowadził do okna.

— I cóż? — zapytał d’Epernon — właśnie umizgałem się do jednej z dam i jeżeli nic ważnego nie powiesz, gniewać się będę.

— Mam wam powiedzieć moi panowie — odrzekł Quelus — że zaraz po balu idziemy na polowanie.

— Dobrze — rzekł d’O — ale na jakie?

— Na dzika.

— Cóż za szaleństwo przyszło ci do głowy, drżeć na zimnie i narażać się na rozszarpanie?

— Co mię to obchodzi! ja idę.

— Sam?

— Bynajmniej, z Maugironem i Schombergem. Będziemy polowali dla króla.

— Rozumiem — rzekli razem Schomberg i Maugiron.

— Król chce jeść jutro pieczeń z dzika.

— Przyprawioną po włosku — dodał Maugiron.

— A! pojmuję — mówił d’Epernon.

— O co idzie, nic nie rozumiem — rzekł d’O.

— A zatem patrzaj w około siebie, kochanku.

— Więc patrzę.

— Czy nie ma tu nikogo, ktoby ci się urągał?

— Zdaje mi się, że Bussy.

— A więc, niech ci się zdaje, że dzik, z którego pieczeń, będzie miła królowi...

— Sądzicie, że król.... — mówił d’O.

— Żąda tego — odparł Quelus.

— A więc dobrze, polowanie! ale jak?

— Na upatrzonego.

Bussy spostrzegł naradę i nie wątpiąc, że mowa o nim, zbliżył się ze swemi przyjaciółmi.

— Patrz, Antraguet, patrzaj Ribeirac — rzekł — cóż to za grupa?.. jak to czule! rzekłbyś że to Euryales i Nisus, Damon i Pitias, Kastor i... ale gdzież Polux?

— Polux się żeni — odrzekł Antraguet — i otóż Kastor osierocony.

— Cóż oni tam robią? — zapytał Bussy patrząc dumnie.

— Założyłbym się — odrzekł Ribeirac — że radzą o nowym kosmetyku.

— Bynajmniej moi panowie — odezwał się z szyderczym uśmiechem Quelus — mówimy o polowaniu.

— Jak na kupidyna — rzekł Bussy — cokolwiek za zimno, może mu skóra popękać.

— Panie — odpowiedział Maugiron z tym samym wyrazem — mamy ciepłe suknie.

— A! to co innego! — rzekł Bussy — a rychło macie polować?

— Może dzisiejszej nocy — odpowiedział Schomberg.

— Nie może, ale pewnie tej nocy — dodał Maugiron.

— Pójdę powiedzieć królowi — rzekł Bussy — że jutro swych ulubieńców powita zakatarzonych.

— Nie trudź się pan daremnie — przerwał Quelus — król wie o naszym zamiarze.

— Polujecie na skowronka? — zapytał z lekceważeniem Bussy.

— Bynajmniej, polujemy na dzika.

— Na grubego zwierza? — zapytał Antraguet.

— Trzeba go wypatrzeć — dodał Livarot.

— Wypatrzymy — rzekł d’O. — Pójdź z nami, panie de Bussy.

— Nie mogę — odpowiedział zwyczajnym sobie tonem. — Jutro rano muszę być u księcia d’Alençon, który ma przyjmować pana de Monsoreau, świeżo mianowanego wielkim łowczym.

— A dzisiaj? — zapytał Quelus.

— Dzisiaj także nie mogę, mam tajemną schadzkę na przedmieściu św. Antoniego.

— A! zapewne królowa Margot w Paryżu — zrobił uwagę d’Epernon.

— Tak — potwierdził Bussy.

— I czeka cię na przedmieściu św. Antoniego? — zapytał d’O.

— Tam niezawodnie, panie Quelus, będę cię prosił o radę...

— Chętnie, chociaż nie jestem adwokatem, udzielę dobrej, mianowicie przyjaciołom...

— Mówiono mi, że ulice nie są bardzo bezpieczne, a przedmieście św. Antoniego dosyć odległe. Którędy radzisz się udać?

— Gdybym był na twojem miejscu — rzekł Quelus — udałbym się przez Pré-aux-Cleres, następnie, koło wielkiego Chatelet, ulicą Tixeranderie i na przedmieście św. Antoniego. — Przy końcu przedmieścia św. Antoniego, jeżeli bez wypadku przebędziesz plac Tournelles, możesz być pewny, że dostaniesz się do tajemnego domu, o którym dopiero co mówiłeś.

— Dziękuję — rzekł Bussy. — Mówisz przez Prés-aux-Cleres, około wielkiego Chatelet, przez ulicę Tixeranderie i św. Antoniego. — Nie zboczę nawet i kroku.

I ukłoniwszy się pięćiu panom, odszedł mówiąc:

— Mój Antraguet, nie ma z niemi co robić, pójdźmy.

Livarot i Ribeirac śmiać się zaczęli, idąc za Bussym i Antraguetem, którzy wciąż się oglądali.

Ulubieńcy Króla byli spokojni, jakby nic nie pojmowali.

Bussy, przebywając ostatni salon, w którym znajdowała się pani de Saint-Luc, nie spuszczająca oczu z małżonka, był przez nią zatrzymany.

— A! panie Bussy — rzekła — wszędzie mówią o pięknym sonecie, przez ciebie napisanym.

— O sonecie? — zapytał Bussy.

— Tak, na cześć królowej. — Racz mi go powtórzyć.

— Chętnie — rzekł Bussy podając rękę pani de Saint-Luc i oddalił się z nią powtarzając sonet.

Tymczasem, Saint-Luc z cicha podszedłszy do ulubieńców króla, posłyszał, co mówił Quelus.

— Zwierz nie ujdzie, tylko baczność przy rogu pałacu Tournelles, przy bramie pałacu Św. Antoniego, wprost pałacu Saint-Paul.

— Czy mamy wziąć służących? — zapytał d’Epernon.

— Nie potrzeba—odrzekł Quelus — pomiędzy nami pewniejsza tajemnica i sami damy mu radę. Chociaż go nienawidzę, nie pozwoliłbym, aby kij mego lokaja miał go dotknąć—zanadto jest godny nas samych.

— Więc sześciu wyjdziemy razem? — zapytał Maugiron.

— Pięciu, a nie sześciu—odezwał się Saint-Luc.

— A! prawda, zapomnieliśmy, żeś się ożenił—rzekł Schomberg.

— Zapewne — zabrał głos d’O—nie można go oddzielać od żony, jeszcze pierwszej nocy po ślubie.

— Moja żona bynajmniej mię nie zatrzymuje — odrzekł Saint-Luc—chociaż zgodzicie się panowie, że wartą jest, abym przy niej pozostał. Król tego żąda.

— Jakto, król?

— Tak, Jego królewska mość żąda, abym go odprowadził do Luwru.

Młodzi ludzie spojrzeli na siebie z uśmiechem, którego zrozumieć Saint-Luc nie zdołał.

— Czegóż chcesz?—rzekł Quelus—król tyle okazuje dla ciebie przyjaźni, że bez ciebie obejść się nie może; zresztą nie tak bardzo nam jesteś potrzebny...

Wtem dał się słyszeć głos Henryka, przyzywający pana de Saint-Luc.

— Panowie—rzekł — król mię woła, słyszycie? życzę powodzenia.

I oddalił się. Lecz zamiast udać się do króla, koło muru, wśród widzów i tańcujących, dostał się do drzwi, któremi Bussy miał wychodzić.

— Żegnam cię, panie de Saint-Luc—powiedział Bussy.—Co znaczy twoje pomieszanie? Czy i ty masz mieć udział w owem wielkiem polowaniu? prawda, byłby to z twojej strony dowód odwagi, ale bynajmniej nie grzeczności.

— Nie, panie — odpowiedział Saint-Luc — szukałem ciebie.

— Mnie?

— I lękałem się, abyś już nie wyszedł. Joasiu—dodał—powiedz ojcu, aby zatrzymał króla, ja parę słów muszę z panem Bussy pomówić.

Joanna śpiesznie odeszła.

— Co masz mi do powiedzenia, panie de Saint-Luc?.. — zapytał Bussy.

— Chciałem cię ostrzedz — odrzekł zapytany — abyś, jeżeli w istocie masz schadzkę, odłożył ją do jutra, albo przynajmniej unikał pałacu Tournelles, gdzie może cię spotkać niemiła przygoda. Nie myślę ja, broń Bożę, abyś się lękał, jednakże rozważ...

W tej chwili dał się słyszeć głos Chicota.

— Saint-Luc!... Saint-Luc!... nie chowaj się, musisz mię odprowadzić do Luwru.

— Jestem na twoje usługi, Najjaśniejszy panie — odpowiedział Saint-Luc, biegnąc za głosem Chicota.

Przy trefnisiu, stał Henryk III-ci, któremu paź podawał futro, inny ogromne rękawice aż po łokcie, a trzeci maskę aksamitną.

— Najjaśniejszy panie — odezwał się Saint-Luc, jestem gotów na twoje rozkazy.

— Dobrze, dobrze — mówił Henryk. — Moi przyjaciele wszyscy są ladaco; szaleją, a mnie samemu pozwalają do Luwru wracać. Dobry, poczciwy Saint-Luc, ty mnie nie odstąpisz. Pójdź pokażny, żonaty przyjacielu, ty mnie odprowadzisz do królowej. Hej! konia dla pana Saint-Luc, albo nie, moja kolaska dość szeroka, możemy się zmieścić.

Joanna de Brissac jednego wyrazu nie straciła z mowy królewskiej, chciała się odezwać, ale skinienie męża nakazało jej milczenie.

— Do licha!... — szepnął — uwolniwszy się od Franciszka Andegaweńskiego, nie myślę różnić się z Henrykiem Walezyuszem. Najjaśniejszy panie — dodał głośno — tyle mam miłości dla ciebie, że pójdę za tobą na koniec świata.

Nastąpiło zamieszanie, klękania, pożegnania; niepodobna było dosłyszeć, co król mówił do panny de Brissac i jej ojca.

Konie zarżały na dziedzińcu, pochodnie jaskrawo odbiły się w oknach, król odjechał. Za nim, pomału dworzanie i inni biesiadnicy opuścili weselną ucztę.

Joanna, pozostawszy tylko ze służącemi, uklękła przed obrazem świętego, do którego szczególne miała nabożeństwo, następnie zażądała być samą i niecierpliwie czekała męża. Pan de Brissac posłał sześciu służących aby powracającemu zięciowi towarzyszyli.

Po dwugodzinnem czekaniu, służący powrócili i powiedzieli, że bramy Luwru zamknięte i że kapitan służbowy kazał im wracać, bo król już śpi, i nikt z Luwru wyjść nie może.

Marszałek zaniósł tę wiadomość córce, która niespokojna o męża, oświadczyła, że usnąć nie będzie mogła.

____________

ROZDZIAŁ II.

NIE ZAWSZE TEN CO DRZWI OTWIERA WCHODZI DO DOMU.

Brama Ś-go Antoniego była pewnym rodzajem kamiennego sklepienia, podobna do dzisiejszej bramy Saint-Denis, albo Ś-go Marcina. Lewym bokiem łączyła się z przyległemi gmachami i była niejako zwiazaną ze starą warownią.

Przestrzeń po prawej stronie bramy aż do Bretońskiego pałacu, posępna była i błotnista; mało uczęszczana w dzień, zupełnie pustą była wieczorem, bo przechodzący, w czasie, w którym pełno było napaści, a prawie żadnych patroli, cisnęli się pod mury warowni sądząc się bezpiecznejszymi pod strażą żołnierza czuwającego na baszcie, którego w razie wypadku można było przywołać i odstraszyć złoczyńców.

W zimie, przechodnie byli ostrożniejsi jeszcze niż w lecie.

Noc, której wypadki mamy opowiadać, była chłodna, pochmurna i ciemna; niepodobna było dostrzedz strażnika na bramie, ani jemu dojrzeć przechodzących.

Przed bramą Ś-go Antoniego, od strony miasta, żaden dom się nie wznosił, tylko ciągnął się mur ogromny.

Murem tym był, z prawej strony, kościół Ś-go Pawła, z lewej, pałac Tournelles. Obok pałacu od strony ulicy Ś-tej Katarzyny, miał przechodzić pan de Bussy.

Żadna latarnia nie oświecała tej części Paryża, którąśmy opisali.

W czasie gwiaździstej nocy, gdy księżyc przyjmował na siebie obowiązek oświetlania ziemi, groźna, ponura i olbrzymia postać Bastylii rysowała się w cieniu. W czasie ciemnych nocy, poznać ją było można po większej ciemności, jaką w około roztaczała.

Noc, o której mówimy, zaczęła się mocnym przymrozkiem, a miała skończyć obfitym śniegiem, dlatego nie można był posłyszeć stąpania przechodzących.

Bystre tylko oko, w rogu murów Tournelles dostrzegłoby kilka cieniów, które poruszając się, przekonywały, że należą do boskich stworzeń, pragnących utrzymać w sobie żywotne ciepło, jakie chłodna atmosfera ustawicznie z nich wydzielała.

Straż na wieży, nie mogąc nic dostrzedz z powodu ciemności, również nic słyszeć nie mogła, albowiem owe cienie cichą prowadziły rozmowę.

Rozmowa ta ważną przecież była.

— Przeklęty Bussy miał słuszność — mówił jeden z cieni, — to noc prawdziwie północna, jakiej używaliśmy, gdy nasz król panował w Polsce; na honor, jeżeli tak długo potrwa, krew w nas skrzepnie.

— Co u licha!... skarżysz się jak kobieta — odpowiedział drugi cień. — Prawda, że nie ciepło, ale otul się płaszczem i włóż ręce w kieszenie.

— Prawda Schombergu — rzekł trzeci — widać żeś niemiec, bo środki twoje prawdziwie niemieckie. Co do mnie, wąsy najeżyły mi się lodem i para zamarza pod nosem.

— Najgorzej zimno mi w ręce — rzekł czwarty. Na honor, zupełnie ich nie czuję.

— Dlaczegoś nie wziął mój Quelusie rękawka od mamy?... — zapytał Schomberg.—Chętnieby ci pożyczyła, osobliwie gdy idzie o kochanego Bussy, którego i ona równo z zarazą lubi.

— Nie narzekajcie — odezwał się piąty — za chwilę będzie wam aż nadto gorąco.

— Daj Boże! — odpowiedział Maugiron, tupiąc dla ogrzania się nogami.

— Ciszej! ciszej! — zawołał d’O, —zdaje się, że ktoś idzie od ulicy Św. Pawła.

— Nie, to nie on.

— Dlaczego nie on?

— Bo inną drogę oznaczył.

— Cóż dziwnego, żeby ją zmienił?

— Nie znasz Bussego, którędy mówił, tamtędy pójdzie, chociażby wiedział, że dyabła spotka.

— Tymczasem—rzekł Quelus—dwóch ludzi dzie.

— Na honor, prawda, dwóch — powtórzyło kilka głosów.

— Baczność!—zawołał Schomberg.

— Ale bądźmy ostrożni, aby nie zaczepiać spokojnych mieszczan lub kobiet — mówił d’Epernon.—Patrzcie, stanęli.

W rzeczy samej, na rogu ulicy Św. Pawła, wychodzącej na ulicę Św. Antoniego, dwie osoby, ściągające uwagę pięciu czatujących, zatrzymały się.

— A!—rzekł Quelus — pewno nas spostrzegli.

— Co znowu, zaledwie my siebie widzimy.

— Patrzcie — mówił Quelus — zwracają na lewo, zatrzymują się przed jednym z domów, szukają czegoś.

— Nie inaczej.

— Jakby wejść chcieli — rzekł Schomberg. Miałżeby nam ujść?

— Ależ to nie on, bo miał iść przecie na przedmieście Św. Antoniego, a ci wykręcili na ulicę Św. Pawła—rzekł Maugiron.

— Kto wie — zagadnął Schomberg — czy mylnej nie wskazał nam drogi, bądź z lekceważenia, bądź naumyślnie?

— I to być może—zakończył Quelus.

Ta myśl poruszyła młodych ludzi z miejsca i poskoczyli ze szpadami dobytemi ku dwom osobom, które się zatrzymały przy bramie domu.

Jedna z tych osób włożyła klucz w zamek i brama miała się już otworzyć, gdy szelest przybywających zatrzymał dwie tajemnicze osoby.

— Co tam takiego? — zapytała jedna, zwracając się do towarzysza. — D’Aurilly, może oni nie umyślnie nas napastują?

— A! Jaśnie oświecony panie—zapytał mający bramę otworzyć. — Czy dasz się poznać, czy incognito zachowasz?

— Zbrojni!

— Może zazdrośni kochankowie.—Mówiłem Waszej książęcej mości, że ta pani jest bardzo piękna i musi mieć dużo ubiegających się o jej względy...

— Wejdżmy prędzej, d’Aurilly. — Lepsze stanowisko za, niż przed drzwiami.

— Zapewne; ale któż powiedział...

Nie miał czasu skończyć — młodzi ludzie przestrzeń stu kroków szybko przebiegli.

Quelus i Maugiron, idący koło muru, stanęli przed drzwiami, Schomberg, d’O i d'Epernon, atak wprost rozpoczęli.

— Na śmierć! na śmierć — wołał Quelus, najwięcej zagorzały.

Nagle ten, którego nazywano Jaśnie oświeconym i którego towarzysz pytał, czy ma zachować incognito, zwrócił się do Quelusa, postąpił i z dumą założył ręce.

— Sądzę, że mówiłeś: na śmierć! czy wiesz do kogo i na kogo — odezwał się głos ponury i groźny.

Quelus się cofnął i ręce mu obwisły.

— Jaśnie oświecony panie!—zawołał.

— Jaśnie oświecony książę! — powtórzyli inni.

— O cóż to chodzi? — zapytał Franciszek Andegaweński—on to był bowiem — czemuż, moi panowie, jeszcze nie wołacie: na śmierć! na śmierć!

— Jaśnie oświecony książę — bąkał d’Epernon— to był żart.

— Jaśnie oświecony panie — mówił z kolei d’O—nie sądziliśmy, aby to była Wasza książęca mość, w tak oddalonej części miasta i tak późno.

— Żart! — odparł Franciszek, nie racząc panu d’O odpowiedzieć. — Nie najszczególniejszy masz sposób żartowania.

— Ponieważ nie dla mnie był ten żart przygotowany, ciekawym, komu on groził?

— Mości książę — odrzekł z uszanowaniem Schomberg—widzieliśmy, jak Saint-Luc wyjechał z pałacu Montmorency i w tę udał się stronę; otóż byliśmy ciekawi, jaki interes mieć może świeżo zaślubiony małżonek...

Wymówka znalazła wiarę, bo nazajutrz książę Andegaweński dowiedział się, że Saint-Luc nie nocował w domu.

— A więc wzięliście mnie za pana de Saint-Luc?

— Nie inaczej — powtórzyło naraz pięć głosów.

— Od jakiegoż to czasu popopełniacie podobne omyłki? — zawołał książę Andegaweński,— pan Saint-Luc wyższy odemnie o głowę.

— Tak jest, Jaśnie oświecony panie; lecz wzrost jego podobny do pana d’Aurilly, który ci towarzyszy.

— Przytem noc taka ciemna — dodał Maugiron.

— Nakoniec — mówił Quelus, Wasza książęca mość nawet przypuścić nie może, abyśmy chcieli przeszkadzać jego zabawom.

Słuchając odpowiedzi mniej więcej logicznych, Franciszek opuścił próg bramy, a za nim szedł d’Aurilly, zwykły towarzysz nocnych wycieczek; gdy się nieco oddalił, rzekł z cierpkością:

— Moiɯ zabawom! a któż wam powiedział, że ja się bawię?

— A! Jaśnie oświecony książę, w jakimkolwiek przybywasz tu celu — odpowiedział Quelus — racz nam przebaczyć, my się oddalamy...

— Żegnam panów.

— Nasze uszanowanie znane Waszej książęcej mości — dodał d’Epernon.

Książę Andegaweński zrobiwszy kilka kroków, zatrzymał się i marszcząc czoło rzekł:

— Wasze uszanowanie, a kto was o to pyta?

— Sądziliśmy, że Wasza książęca mość sam i o tej porze...

— Jesteście w błędzie. Oto jak się rzecz ma i chcę, aby mi wierzono.

Młodzi kawalerowie słuchali z najgłębszem uszanowaniem tego co następuje:

— Wyszedłem — mówił książę Andegaweński wolno i wyraźnie, jakby chciał każdy wyraz wyryć w duszy słuchaczy — wyszedłem poradzić się żyda Manassessa, który wyczytuje przyszłość ze szkła i z fusów kawy. Jak wiecie mieszka on na ulicy Tournelle. Przechodząc, d’Aurilly was spostrzegł i wziął za patrol łuczników. Otóż — dodał, z udaną wesołością, chcięliśmy ujść przed waszemi oczyma.

Tak mówiąc, książę nieznacznie wszedł na ulicę świętego Pawła i znalazł się w miejscu, z którego mógł być słyszany od straży w Bastylli, nie zewszystkiem bowiem wierzył grzeczności ulubieńców królewskich, bo wiedział, jaką nienawiść ukrytą i straszną Henryk III-ci żywi dla niego w piersiach.

— Teraz panowie, skoro wiecie wszystko — mówił książę—żegnam was.

Wszyscy skłonili się, a książę idąc, wciąż się oglądał.

— Jaśnie oświecony panie — mówił d’Aurilly — przysięgam, że ci panowie jakieś złe mieli zamiary.

Północ wybiła, jesteśmy daleko od miasta, zatem schrońmy się.

— Bynajmniej — odrzekł książę przystając — przeciwnie, korzystajmy z ich odejścia.

— Wasza książęca mość jest w błędzie — mówił d’Aurilly — oni nie odeszli, lecz owszem zebrali się i widzieć ich można przy rogu pałacu Tournelles.

Franciszek spojrzał.

D’Aurilly prawdę mówił.

Pięciu młodych kawalerów w rzeczy samej powróciło na swoje stanowisko, zkąd przerwane zamiary mieli dokonać, albo podglądać księcia, czy uda się do Manassessa.

— I cóż uczynimy?... — zapytał d’Aurilly, prawda, miło mi być posłusznym, ale nie wiem czy dobrze tu pozostać.

— Do pioruna!... — zawołał książę, a jednak przykro się cofać.

— Tak, wiem o tem: lecz to, co zan ierzamy i jutro można dokonać.

Miałem przyjemność powiedzieć Waszej książęcej mości czego się dowiedziałem.

Dom najęty na rok, owa dama mieszka na pierwszem piętrze, mamy stosunki z jej pokojową i posiadamy klucz.

Są to znaczne korzyści.

— Czy jesteś pewny, że bramę otworzyłeś?

— Najpewniejszy.

— A czy ją na powrót zamknąłeś?

— Bramę?

— Tak.

— Zapewne.

Z niepewności wyrażenia d’Aurillego wnosić można, że bramy owej nie zamknął — przecież książę tego nie zważał.

— Wszystko to dobrze — mówił książę — ale nie wiem co to znaczy?...

— Ja mogę Waszej książęcej mości powiedzieć; oni na kogoś czatują. Wasza książęca mość ma nieprzyjaciół i kto wie...

— A więc wracajmy, pozwalam.

— Przynajmniej nie w tak ciemną noc.

Moje obawy są słuszne, bo towarzyszę pierwszemu księciu krwi królewskiej, następcy tronu, którego ażeby nie posiadł, tylu sobie życzy...

Ostatnie wyrazy skłoniły Franciszka do odwrotu; przecież w duchu nie przebaczył kawalerom, którzy stanęli na przekor jego zamiarom i postanowił przy zdarzonej sposobności po ludzku im odpłacić.

— Dobrze — rzekł — wracajmy do pałacu; tam zastaniemy Bussego, gościa z owego przeklętego wesela: kto wie, może tam zabił jednego z kochanków i toby mnie serdecznie pocieszyło.

— Być może; w Bussym zupełną ufność można położyć.

I poszli.

Zaledwie zwrócili się na ulicę Jouy, gdy nasi czatownicy ujrzeli od ulicy Tison jeźdzca, odzianego płaszczem.

Ciężki i mocny krok konia odbijał się po kamieniach, a blask księżyca, bladawym promieniem świecącego, przedarł się z za chmury i oświecił plumaż kapelusza.

Ściągał on cugle koniowi, który czując wstrzymywaną swą krewkość, pienił się mimo zimna.

— Tym razem — rzekł Quelus — to on!

— Niepodobna — mówił Mougiron.

— Dla czego?

— Bo jest sam, a odeszliśmy go z Livaretem, Entraguesem i Ribeiraciem, którzy nie pozwoliliby mu samemu się narażać.

— Ależ to on; czy nie poznajecie jego donośnego chrząkania?... Dobrze, że sam.

— Kiedy tak, to wygląda coś na zasadzkę — rzekł d’O.

— Jakkolwiek bądź wygląda, do broni!

W rzeczy samej, był to Bussy wyjeżdżający z ulicy Ś-go Antoniego i udający się drogą, jaką mu Quelus poradził.

Mimo odebranej od pana Saint-Luc przestrogi, nie pozwolił przyjaciołom towarzyszyć sobie.

Przygody były upragnione dla pułkownika i zwykle mawiał:

— Jestem szlachcicem; ale mam serce cesarskie i niema w historyi rzymskiej czynu, któregobym chętnie nie naśladował.

Prócz tego, Bussy myślał, że pan de Saint-Luc, którego nie liczył pomiędzy swych przyjaciół, ostrzegając, chciał go na śmieszność narazić, a Bussy więcej śmieszności jak niebezpieczeństwa się lękał.

Nawet u nieprzychylnych miał sławę walecznego i dla utrzymania jej, nieraz na najdziwniejsze narażał się przygody.

Jak ów człowiek w Plutarchu oddalił trzech towarzyszy, odesłałby nawet szwadron kawaleryi i z zalożonemi rękami poszedł ku domowi, w którym go czekał, nie uśmiech kochanki, ale list od królowej Nawarry, od królowej Margot, do której on zwykle nocą, aby uniknąć podejrzeń, sam się udawał.

Przebył ulicę Augustyanów i wyjechał na ulicę Ś-go Antoniego, gdy jego oko wprawne i przenikliwe, dostrzegło owe cienie, których książę Andegaweński zaraz nie dostrzegł.

Przytem, dla prawdziwie mężnego serca jest jakieś tajemne przeczucie niebezpieczeństwa, które wprawia w działalność zmysły walecznego.

Bussy policzył czarne cienie na murze.

— Trzech, czterech, pięciu — rzekł — nie licząc służących, których ukryli, a którzy na pierwsze zawołanie przybiegną.

Na honor, to za wiele na jednego; ale co robić?... poczciwy Saint-Luc nie zwodził i choćby mię przebili jak robaka, powiem mu: dziękuję ci za ostrzeżenie.

To mówiąc, postępował; tylko jego prawa ręka igrała pod płaszczem ze szpadą a lewa nieznacznie odpięła haftkę.

W tej chwili Schomberg zawołał: „do broni!” i za powtórzonym okrzykiem, kawalerowie uderzyli na Bussy.

— Tak, panowie — mówił szyderczo Bussy — chcecie zabić biednego Bussy! toż to zwierz, toż to dzik, na którego mieliście polować? — Dobrze panowie, ale dzik was dobrze porani, mogę to zaręczyć.

— Być może — rzekł Schomberg — ale panie Bussy d’Amboise, nie przystoi prawić do nas z konia, gdy my jesteśmy pieszo.

Wśród tych wyrazów, ręka młodzieńca, w biały ubrana atłas, wychyliła się z pod płaszcza, rzuciła błyskawicę, a Bussy nie pojął co znaczyło to poruszenie i wziął je za odgróżkę.

Właśnie miał odpowiedzieć jak przywykł, gdy poczuł, że koń chwieje się pod nim.

Schomberg ze zręcznością sobie właściwą, której nie raz dał już dowody, rzucił ciężki sztylet, i przeciąwszy żyły w nodze koniowi, sił go pozbawił. Sztylet pozostał w ranie, jak nóż ogrodniczy w drzewie.

Zwierzę ciężko stęknęło i padło na kolana.

Bussy przygotowany na wszystko, zeskoczył na ziemię ze szpadą w ręku.

— A! nieszczęsny — zawołał — mój koń ulubiony, drogo mi za to zapłacisz.

Ponieważ Schomberg uniesiony odwagą, nie mógł obliczyć uderzenia Bussego, jak nie można przewidzieć ukąszenia węża zwiniętego w kłębek, szpada Bussego przebiła goleń zapaleńca.

Schomberg krzyknął strasznie.

— A co, umiem dotrzymać słowa? — zawołał Bussy. — Trzeba było w Bussy, a nie w konia mierzyć mój panie.

I w mgnieniu oka, gdy Schomberg chustką obwiązywał ranę, Byssy w twarze i piersi napastników, godził swą szpadą, nie chcąc przywołać pomocy i uważając to siebie niegodnem.

Tylko obwinąwszy płaszczem rękę, aby mu służył za puklerz, starał się dostać do muru, aby go z tyłu nie wzięto.

W mgnieniu oka, zadawał razy i w ciemności czuł je tylko oporem ciała.

Gdy na raz osłabł i machinalnie spojrzał w ziemię; ta chwila dostateczną była dla Quelusa, aby ugodzić Bussego.

— Pchnięty! — zawołał Quelus.

— Tak, ale w płaszcz — odpowiedział Bussy, nie chcąc się zdradzić ze swoją raną.

I poskoczywszy ku Quelusowi, tak mocno w jego szpadę uderzył, że wypadła mu z ręki — przecież zwycięztwo było jeszcze wątpliwe, bo d’O, d’Epernon i Maugiron z nową natarli silą.

Schomberg zawinął ranę, Quelus podniósł szpadę i gdy wszyscy na nowo obskoczyli Bussego, czuł że nie można stracić sekundy, tylko jak najprędzej cofać się do muru.

Zrobił skok w tył; wkrótce znowu go szpady dosięgły, a więc drugi, równie silny i zręczny i był już przy murze.

Tutaj dopiero, jak Achilles, lub Roland, uśmiechnął się z burzy mieczów i ich błyskawic.

Nagle poczuł pot na czole i mgła zakryła mu oczy.

Zapomniał o ranie, a tymczasem symptomaty omdlenia zaczęły się objawiać.

— A! osłabłeś — zawołał Quelus podwajając natarcia.

— Patrzaj więc — odpowiedział Bussy. I odbiwszy od rękojeści szpadę, uderzył go w skronie.

Quelus upadł na ziemię.

Wściekły jak rozjuszony odyniec, gdy się psom wywinie, krzyknął przeraźliwie i poskoczył naprzód.

D’O i d’Epernon cofnęli się.

Maugiron podnosił Quelusa, i trzymał go.

Bussy nogą złamał szpadę ostatniego i w ramię ranił Epernona.

Już Bussy był zwycięzcą, gdy Quelus powstał i Schomberg wystąpił w szranki.

Cztery miecze zabłysły na nowo.

Bussy powtórnie czuł się zgubionym.

Znowu zebrał siły, aby się dostać do muru.

Zimny pot na czole, głuche tętnienie w uszach i pomroka w oczach, objawiły mu zupełne osłabienie.

Szpada nie godziła w miejsca przeznaczone.

Lewą ręką zaczął szukać muru, dotknął go i chłód nieco go orzeźwił.

Jednym razem mur ustąpił.

Była to brama otworzona przez przyjaciela księcia Andegaweńskiego.

Nowa weń wstąpiła nadzieja; długo odpierał razy, wreszcie cofnął się w tył i ramieniem pchnął bramę.

Tu był już bezpiecznym.

Przez szczeliny widział swych groźnych nie przyjaciół; słyszał, jak szpadami bili w bramę i klęli, nakoniec, zdało mu się, że ziemia z nim zapada, później, że ciemność i milczenie grobowe otacza go dokoła.

____________

ROZDZIAŁ III.

JAK MOŻNA ROZRÓŻNIĆ MARZENIA OD RZECZYWISTOŚCI.

Bussy zanim upadł na ziemię, zdołał chustką osłonić ranę i obwiązać ją pasem od szpady, lecz wyczerpany upływem krwi, popadł w omdlenie.

Umysł jego wzburzony gniewem i cierpieniem, w omdleniu, niby w owym przedsionku śmierci, widział, lub marzył, że widzi cudowne a nieprawdopodobne rzeczy.

Zdawało mu się, że jest w ozdobnym pokoju, z pięknemi sprzętami, obiciem i malowidłem na sklepieniu.

Osoby w rozmaitych postawach, trzymające kwiaty lub włócznie, snuły mu się przed oczyma i zdawały wstępować na malowane sklepienie pokoju, jakąś tajemniczą drogą.

Pomiędzy dwoma oknami widniał portret niewiasty, jaśniejący światłem, tylko że ramy tego portretu, były jakoby odrzwia. Nieruchomy, leżąc na łóżku, pozbawiony sił ale mogący widzieć, patrzał na te osoby zaćmionem okiem i podziwiał uśmiechy niosących kwiaty, a drżał przed niosącymi włócznie.

Czy te osoby były mu znajome, tego nie mógł rozpoznać, tak miał pomieszane myśli.

Nagle kobieta na portrecie, wyszła z ram i prześliczna istota w sukni białej, długiej, jak malują aniołów, z włosami spadającemi na ramiona, z oczami czarnemi jak heban, z brwiami, w kształtny łuk zgiętemi, z ciałem, w którem dojrzećby można krew płynącą, postąpiła ku niemu. Ta niewiasta była tak piękna, ręce jej były jak utoczone, że Bussy do nóg jej upaść zapragnął.

Zdawało mu się jednak, że jakieś więzy przykuwają go do łóżka, jak umarłego do grobu i że gardząc ziemią, dusza jego w niebo się wznosi.

To go zmusiło do pozostania na pięknem, rzeźbionem łóżku, jakie wyrabiano za Franciszka I-go a przy których były adamaszkowe kotary, złotem haftowane.

Na widok tej niewiasty, osoby na sklepieniu przestały zajmować Bussego — piękość z portretu wystarczała mu i tylko chciał widzieć, czy próżnia w ramach pozostała.

Mgła jednak, zaciemniająca wzrok, nie pozwoliła wszystkiego dojrzeć dokładnie; zwrócił więc całą uwagę na tajemniczą osobę i zaczął jej płynnie powtarzać wiersz przez siebie ułożony.

Nagle niewiasta znikła; jakaś postać stanęła pomiędzy nią a Bussym, wyciągnęła następnie doń ręce, z zawiązanemi jak w ślepej babce oczyma.

Rannego taka wściekłość opanowała, że gdyby był panem swej woli, byłby się rzucił na owe zjawisko; próbował nawet, lecz siły mu niedopisały.

Gdy silił się powstać, nowo-przybyły mówił:

— Jestem na usługi pani.

— Dobrze więc—odezwał się głos tak łagodny, że wszystkie nerwy w Bussym zadrżały — możesz zająć się swojem dziełem.

Bussy chciał się przekonać, czy owa kobieta z czarownym głosem, była ta sama, co na portrecie... napróżno. Widział tylko przed sobą młodego i przyjemnego mężczyznę, który opatrywał mu ranę i kiedy niekiedy po pokoju spoglądał.

— Czy go dyabli nadali—pomyślał Bussy.

I chciał myśl swoję choćby poruszeniem objawić, ale nadaremnie.

— Pan jesteś raniony? — mówił młody człowiek.

Bussy chciał odpowiedzieć, lecz nie mógł. Jego oczy pływały w jakiejś mgle i tylko uczuł niby dotknięcie rozpalonego żelaza do ciała.

— Czy rana jest śmiertelna?—zapytał z boleścią łagodny głos kobiecy.

— Nie umiem jeszcze powiedzieć — odrzekł młody człowiek — wiem tylko, że jest bezprzytomny.

To tylko zrozumiał i posłyszał szelest sukni oddalającej się niewiasty.

Bussy nie mógł oznaczyć, jak długo był w omdleniu.

Kiedy się ocknął, zimny wiatr twarz mu owionął, głosy chrapliwe i niezgodne wpadały do uszu.

Otworzył oczy, sądząc, że ujrzy obrazy ze sklepienia, albo niewiastę z portretu—próżne złudzenie. Wszystko znikło. Po prawej jego stronie stał człowiek w szarem odzieniu, w fartuchu białym krwią poplamionym; na lewo zakonnik Augustyanin z ulicy Temple, który podnosił mu głowę; wprost niego jakaś staruszka, szepcząca pacierze.

Błądzące oko Bussego spoczęło na murach przed nim się wznoszących i podniosło się dla zmierzenia ich wysokości; poznał wtedy Temple, straszną basztę, a nad nią ujrzał biały obłok, lekko pozłocony od słońca wschodzącego.

Bussy był na ulicy poprostu, albo raczej nad fosą, Temple otaczającą.

— Dziękuję, moi dobrzy ludzie — rzekł — żeście mię tutaj przynieśli; potrzebowałem powietrza. Ale mogli mi go udzielić otworzywszy okna, a pozostawić na wygodnem, adamaszkowem łóżku. Nic to nie szkodzi, moi przyjaciele, mam ja tu, jeżeliście sami nie wzięli, czem opłacić wasze usługi. Bierzcie, bierzcie, moi przyjaciele.

— Ależ, zacny panie — rzekł rzeźnik — myśmy cię tu nie przynosili wcale. Tu cię napotkaliśmy i tu jesteś.

— Cóż u licha!—rzekł Bussy — a młody lekarz gdzie się podział?

Obecni spojrzeli po sobie.

— To reszta nieprzytomności—rzekł Augustyanin i zwrócił mowę do Bussego.

— Moje dziecię, czy nie chcesz się wyspowiadać?

Bussy osłupiałemi spojrzał oczyma.

— Niema tu lekarza, paniczu—rzekła stara. Jesteś tu sam, opuszczony i jak trup zimny. — Patrzaj, jak twoja postać wycisnęła się na śniegu.

Bussy spojrzał wokoło, przypomniał sobie debrany cios i ręką dotknął rany.

— To szczególne—powiedział.

Obecni, korzystając z pozwolenia, podzielili się kiesą, dając znaki zadowolenia.

— A teraz—ciągnął Bussy, gdy skończono podział—odprowadźcie mnie do domu.

— Zapewne, zapewne — szeptała stara — rzeźnik jest mocny, a przytem ma konia.

— Czy tak?—zapytał Bussy.

— Na chwałę Boga—odrzekł rzeźnik; — i ja i mój koń są na twoje usługi, mój panie.

— Mój synu—odezwał się mnich — nic nie szkodzi, abyś się wyspowiadał.

— Sądzę, że jeszcze nie umrę — odpowiedział Bussy. Bardzo mi zimno i pragnę rozgrzać się w moim pałacu.

— A jak się nazywa twój pałac?

— Pałac Bussego.

— Jakto! pałac Bussego? — zawołali obecni.

— Tak, i cóż w tem dziwnego?

— Więc pan należysz do pana de Bussy?

— Ja sam nim jestem.

— Bussy!—zawołano — pan de Bussy, waleczny Bussy, bicz na ulubieńców; — niech żyje Bussy!

I na ramionach obecnych został zaniesionym do swego pałacu.

Przybywszy do domu, kazał przywołać swego chirurga, który ranę znalazł bardzo lekką.

— Powiedz mi—rzekł Bussy — czy ta rana była opatrzona?

— Nie inaczej—odrzekł lekarz — mimo to, zdaje się świeżą.

— A czy jest tak wielką, aby zdołała wprawić w obłąkanie?

— Zapewne.

— Cóż u licha!—mówił Bussy. — To obicie, te malowane sklepienie, adamaszkowe łóżko, piękna kobieta i ten jej portret, a nadewszystko ten młody człowiek z zawiązanemi oczami, to wszystko niepojęte.

Tak, to urojenie — lecz biłem się z ulubieńcami? Niezawodnie na placu Bastylii, wprost ulicy Św. Pawła—opierałem się o mur, w murze były drzwi i szczęściem otworzyły się... Schroniłem się za nie i zatrzasnąłem za sobą. Zresztą, nic nie pamiętam aż do przebudzenia. Czy byłem przytomny, czy marzyłem, to pytanie? A mój koń? powinni go znaleźć na placu. Doktorze, zawołaj mi kogo.

Doktór przywołał lokaja.

Bussy dowiedział się, że koń skrwawiony przyczołgał się przed stajnię i tam go znaleziono nadedniem.

Ludzie kochający go, natychmiast udali się na poszukiwanie pana i nawet dotąd nie powrócili.

— Więc tylko portret pozostaje dla mnie zagadką — mówił Bussy. — Jakież podobieństwo do prawdy, aby portret zeszedł z ram i rozmawiał z lekarzem, który miał zawiązane oczy. Na honor, chyba zmysły straciłem:..

— A jednak, o ile sobie przypominam, to śliczny był portret.

Tu Bussy zaczął przypominać szczegóły piękności, i w miarę jak je wyliczał, jakieś rozkoszne drżenie przeszło po jego piersiach.

— Czy ja marzyłem, gdy lekarz opatrywał mi ranę? To niepodobna, takich snów się nie miewa.

Zbierzmy wszystko.

I setny raz zaczął powtarzać:

— Byłem na balu: Saint-Luc mię ostrzegał, że na mnie przy Bastylli będą czatować. Byłem z Antraguetem, Ribeiraciem i Livarotem, pożegnałem ich, udałem się około wielkiego Chatelet i t d. Przy pałacu Tournelles, spostrzegłem ludzi, którzy czekali. Rzucili się na mnie i skaleczyli mi konia. Biliśmy się zacięcie, nareszcie wszedłem do jakiegoś domu i później.... A! później; to gorączka, odurzenie, sen...

— A później — dodał z westchnieniem — przebudziłem się nad fosą, gdzie Augustyanin chciał mię spowiadać.

— Wszystko jedno—dodał po chwili zbierając myśli. — Doktorze, może z piętnaście dni nie będę mógł wychodzić, jak to było ostatnim razem?

— Zobaczymy; czy pan możesz się przejść?

— Zdaje mi się, że żywe srebro mam w nogach.

— A więc sprobój.

Bussy zeskoczył z łóżka i dosyć lekko przeszedł po pokoju.

— Można chodzić — rzekł lekarz — byleś pan nie jeździł konno.

— Wybornie! — zawołał Bussy — to mi lekarz, ale ja innego dzisiaj w nocy widziałem. Tak, jego postać mam wyrytą w pamięci i w pieklebym go poznał.

— Mój panie — odezwał się lekarz — nie radzę ci go szukać, bo to gorączka zwykła po ranie, a musisz to znać, bo nieraz pierwszy jesteś raniony.

— Ach!.. mój Boże, nagle zawołał Bussy, nową uderzony myślą, albowiem tylko o nocnych wypadkach myślał. — Czy mój sen zaczął się przed bramą, czy za bramą?... Czy nie byłem w pięknym apartamencie i nie widziałem w nim portretu?... Czy ci rozbójnicy sądząc mnie nie żywym, zanieśli do fossy?... Nie, to być nie może ja to wszystko odgadnę.

— Panie — przerwał lekarz — jeżeli chcesz prędko wyzdrowieć, trzeba wzruszeń unikać.

— Saint-Luc ze mną po przyjacielsku postąpił i jemu należą się pierwsze odwiedziny.

— Byle nie przed wieczorem—mówił lekarz.

— Niech i tak będzie; zaręczam ci, że ruch i towarzystwo sił mi dodadzą.

— Być może; pan szczególniejszym jesteś chorym, rób co ci się podoba, ale nie radzę drugiej rany, zanim się ta zagoi.

Bussy przyrzekłszy lekarzowi unikać spotkań, kazał zaprządz do powozu i udał się do pałacu Montmorency.

____________

ROZDZIAŁ IV.

JAK PANNA DE BRISSAC, ALBO RACZEJ PANI DE SAINT-LUC PRZEPĘDZIŁA NOC PO ŚLUBIE.

Pięknym był kawalerem i walecznym rycerzem Ludwik de Clermont, więcej znany pod imieniem Bussy d’Amboise, którego Brantôme, jego krewny, w rzędzie najwaleczniejszych wodzów w XVI-tym wieku zalicza, chociaż umarł nie mając lat trzydziestu.

Nikt oddawna równych jemu nie zrobił podbojów.

Królowie i książęta starali się o jego przyjaźń; królowie i książęta przesyłali mu słodkie uśmiechy.

Bussy po La Molu nastąpił w łaskach Małgorzaty Nawarskiej, która mając czułe serce, po tragicznym zgonie La Mola, potrzebowała pociechy i popełniła dlań tyle niedorzeczności, że jej mąż Henryk, zwykle pobłażający i książe Franciszek, brat, nie umiejący przebaczać siostrze, nie raz mocno to czuli i tylko z potrzeby znosili Bussego.

Mimo powodzeń w boju, władzy i szczęścia w miłości, Bussy, rzec można, nie znał ludzkich słabości, a jak nie wiedział, co to jest lękać się, nie rozumiał także, co to jest kochać.

To cesarskie serce, jak je sam nazywał, które biło w szlacheckiej piersi, było dziewicze i czyste, podobne do dyamentu, którego ręka jubilera nie tknęła.

Henryk III-ci ofiarował mu swoję przyjaźń; lecz Bussy odrzucił ją mówiąc, że przyjaciele królewscy są często lokajami, a nawet i gorzej.

Henryk III-ci w milczeniu znosił to, że Bussy obrał swym panem księcia Franciszka.

Prawda, książę o tyle był panem Bussego, o ile właściciel menażeryi, jest właścicielem lwa.

Bussy znał dobrze Franciszka, ale ta rola była mu dogodną.

Na wzór Rohana, który mówił: królem być nie mogę, księciem nie chcę, jestem więc Rohanem,—Bussy przybrał za prawidło: nie mogę być królem, ale książę Andegaweński być nim może, będę więc królem księcia Andegaweńskiego.

I w rzeczy samej był nim.

Gdy ludzie pana de Saint-Luc spostrzegli Bussego, pobiegli uwiadomić pana de Brissac.

— Pan Saint Luc, czy jest w domu zapytał Bussy.

— Niema panie — odpowiedział odźwierny.

— Gdzie go znajdę?...

— Nie wiem panie, właśnie wszyscy w pałacu są niespokojni o niego, bo nie powrócił od wczoraj.

— Od wczoraj? — powtórzył Bussy.

— Jak panu już powiedziałem.

— A pani?...

— Pani, to co innego.

— Czy jest u siebie?.,.

— Jest.

— Proszę oświadczyć jej, że chcę złożyć moje uszanowanie.

W pięć minut powrócił posłaniec, prosząc pana de Bussy.

Joanna de Cossé wyszła naprzeciw młodego człowieka, aż do połowy bawialnego pokoju.

Była blada, a czarne włosy nadawały jej twarzy kolor z żółkłej kości słoniowej.

Oczy miała zaczerwienione z bezsenności a na twarzy można było ślady łez dopatrzeć.

Bussy, któremu ta bladość wywołała uśmiech i który gotował stosowny do okoliczności komplement, zatrzymał swoję wymowę, na widok prawdziwej boleści.

— Witam pana, panie de Bussy — mówiła młoda mężatka, ale niewiem, czy pańska obecność nie sprawi mi boleści.

— Co to ma znaczyć?... — zapytał Bussy— dlaczegoż moja osoba ma boleść zwiastować?

— Zapewne tej nocy było spotkanie pomiędzy panem, a moim mężem?

— Pomiędzy mną a panem Saint-Luc?... — powtórzył ździwiony Bussy.

— Tak panie, kazał mi się oddalić gdy z tobą mówił — pan należysz do księcia Andegaweńskiego, on zaś do króla. Zapewne poróżniliście się panowie; panie Bussy, nic pan nie ukrywaj przedemną. Pojmujesz moję niespokojność, powiedz zatem co się przytrafiło memu mężowi?

— Pani — odrzekł Bussy — to dla mnie jest niepojętem. Sądziłem, że mię zapytasz o moję ranę a ty mię pytasz o męża.

— A więc Saint-Luc ranił pana? a więc bił się z tobą!... — zawołała Joanna.

— Bynajmniej, on nie bił się z nikiem a przynajmniej nie zemną; poczciwy Saint-Luc, Bogu dzięki, że nie z jego ręki jestem raniony. Owszem, on dla mego ocalenia, co mógł, uczynił.

Musiał ci nawet pani powiedzieć, żeśmy się rozeszli jak Damon i Pityas.

— On? nie widziałam go potem.

— A więc to co mówił odźwierny, to święta prawda?

— Cóż mówił?

— Że od wczoraj niema pana Saint-Luc.

— I pan nie widziałeś mego męża?

— Bynajmniej.

— Gdzie on być może?

— Ja sam chciałem o to zapytać.

— Powiedz mi pani wszystko, bo na honor, to na śmieszność zakrawa.

Biedna kobieta spojrzała na Bussego z podziwieniem.

— Co do mnie — mówił Bussy, wiele uplynęło mi krwi i przytomność straciłem. A teraz opowiedz mi pani smutną swoję historyę.

Joanna opowiedziała, że z rozkazu Henryka III-go, pan Saint-Luc towarzyszył mu do Luwru i że po zamknięciu bram odprawiono służących, którzy nań czekali.

— A! teraz rozumiem — rzekł Bussy.

— Jak to?... — zapytała Joanna.

— Skoro Jego królewska mość wziął z sobą pana Saint-Luc, wypuścić go nie chciał.

— A to dlaczego?

— Hm!... — rzekł Bussy — pani żądasz, abym ci wykrył gabinetowe tajemnice.

— Ale — mówiła młoda mężatka, ja i mój ojciec byliśmy w Luwrze.

— Cóż z tego?

— Straże nam odpowiedziały, że pan Saint-Luc wyszedł i powinien być w domu.

— Niezawodnie jest w Luwrze.

— Pan tak sądzisz?

— Jestem tego pewny i pani możesz się przekonać.

— Jakim sposobem?

— Sama.

— Czy podobna!

— Nie inaczej.

— Skoro przyjdę do pałacu, powiedzą mi to samo, co pierwej. — „Gdyby był, dlaczegoż nie mogłabym go widzieć?”

— Czy pani chcesz być w Luwrze?

— Po co?

— Aby się widzieć z mężem.

— A jeśli go niema?

— Mówię, że jest.

— To szczególna.

— Bynajmniej.

— A pan czy możesz wejść do Luwru?

— Dla czegóżby nie? nie jestem żoną pana Saint-Luc.

— Jakże więc wejdę? wszak jestem żoną pana Saint-Luc.

— Ja wcale żony wprowadzać nie myślę; kobietę!... a! broń Boże!

— Pan ze mnie żartujesz, a widząc moję boleść, to okropnie...

— Nie pani, uważaj tylko; masz lat dwadzieścia, jesteś wysoka, szczupła i możesz być podobną do pazia. Pojmujesz pani? możesz wyglądąć jak owe chłopcy w lamach złotych.

— Co za myśl! Panie Bussy — zawołała rumieniąc się Joanna.

— Innego nie mam sposobu — zostawiam to do twojej woli. — Czy pani chcesz widzieć męża?

— Wszystkobym za to oddała.

— Tak, ale... ja pani darmo ułatwię widzenie.

— Jakim sposobem?

— Powiedziałem już.

— Ale panie Bussy, pod tym tylko warunkiem, że przyślesz mi suknie, a ja paziowi odeślę je przez moją służącą.

— Nie potrzeba. — Suknie są u mnie, wybiorę z nich najprzydatniejszą, przyślę pani, a ty zejdziesz się ze mną w umówionem miejscu, naprzykład przy ulicy świętego Honoryusza i ztamtąd ..

— Ztamtąd?

— Udamy się prosto do Luwru.

Joanna roześmiała się i podała rękę Bussemu.

— Przebacz pan moje podejrzenie, rzekła.

— Najchętniej — pani dostarczasz mi przygody, z której wielu będzie się śmiało. Owszem, ja pani jestem obowiązany.

I pożegnawszy młodą mężatkę, udał się do siebie, aby przygotować przebranie.

Wieczorem, o umówionej godzinie, Bussy i pani de Saint-Luc spotkali się przy rogatce Sierżanckiej.

Gdyby nie miała sukni pazia, Bussy nie byłby ją poznał.

Prześlicznie wyglądała w tym stroju.

Oboje, pomówiwszy z sobą, udali się do Luwru.

Na rogu ulicy Fossés Saint-Germain l’Auxerois spotkali wielką kompanię; kompania ta zajęła całą ulicę i zatamowała przejścia.

Joanna strwożyła się — Bussy po pochodniach i kuszach, poznał księcia Andegaweńskiego, którego oprócz tego, można było poznać po srokatym koniu i płaszczu białym, ąksamitnym.

— A!... — rzekł Bussy zwracając się ku Joannie — mój paziu, kłopotałeś się jak wejść do Luwru, bądź teraz spokojny, wejdziesz tryumfalnie.

— Jaśnie oświecony książę!... — zawołał z całych piersi Bussy na księcia Andegaweńskiego.

Głos przebiegł przestrzeń i mimo tętnienia koni i gwaru ludzi, doszedł do księcia.

Książę odwrócił się.

— A! to ty Bussy — zawołał uradowany, sądziłem, żeś śmiertelnie ranny i leżysz pod „Rogiem jelenia” przy ulicy Grenelle.

— Na honor, książę — mówił Bussy nie zważając na grzeczne powitanie, jeżeli nie zginąłem to tylko sobie zawdzięczam. Wprawdzie Wasza książęca mość wystawiasz mię na niebezpieczne zasadzki i pozostawiasz w najprzykrzejszem położeniu. Wczoraj na balu u Saint-Luca, prawdziwy był rozbój. O mało wszystkiej krwi ze mnie nie wytoczyli.

— Na honor, Bussy, za każdą kroplę krwi twojej, drogo mi zapłacą.

— A jednak Wasza królewska mość uśmiechniesz się do pierwszego, którego spotkasz.

— Pójdź ze mną do Luwru, a zobaczysz.

— Cóż zobaczę?

— Jak powiem mojemu bratu.

— Mości książę, nie chcę być obecnym najgrawaniom.

— Bądź spokojny, ja to wziąłem do serca. Przyrzekam ci, że będziesz zadowolony. No i cóż, wahasz się?

— Znam Waszą książęcą mość.

— A ja ci mówię pójdź...

— Dobrze idzie sprawa — szepnął Bussy hrabinie. — Pomiędzy braćmi zajdzie mała sprzeczka, a pani tymczasem zobaczysz męża.

— No i cóż, czy trzeba abym ci dał książęce słowo?

— O! to zbyteczne, ubliżyć sobie nie pozwolę.

I Bussy stanął obok księcia, a młody paź tuż za nim.

— O! nie mój waleczny Bussy, ja zemstę biorę na siebie. Słuchaj — rzekł półgłosem — znam napastników.

— Wasza książęca mość raczyłeś się o nich dowiedzieć?

— Widziałem ich.

— Jakim sposobem? — zapytał Bussy zdziwiony.

— Miałem interes przy bramie Ś-go Antoniego, spotkali mnie i o mało za ciebie nie zabili. Domyśliłem się, że to na ciebie rozbójniki czatują.

— I....

— Czy miałeś z sobą twojego pazia? — zapytał książę, chcąc zwrócić mowę na co innego.

— Nie — odrzekł Bussy — byłem sam, jak Wasza książęca mość.

— Ja byłem z Aurillym; a dla czegóż sam byłeś?

— Ponieważ chcę utrzymać opinię walecznego.

— I raniono cię? — zapytał książę.

— Nie chciałbym sprawiać im radości, ale porządne dostałem pchnięcie.

— A! zbrodniarze!... — zawołał książę — d’Aurilly dobrze mówił, że jakieś złe mają zamiary.

— Jakto, Wasza książęca mość widziałeś zasadzkę, byłeś książę z Aurillym, który tak dobrze włada bronią? jak to, byliście we dwóch i nie daliście pomocy?

— Nie wiedziałem na kogo była zasadzka.

— A! cóż u licha, jak mówił Karol IX-ty; poznawszy przyjaciół Henryka III-go przecież sądzić było można, że na kogóś z twoich przyjaciół Mości książę czatują. Że zaś, tylko ja mam odwagę być Waszej książęcej mości przyjacielem, snadno odgadnąć, że na mnie.

— Masz słuszność, mój drogi Bussy — odrzekł Franciszek — ale nie przyszło mi to na myśl.

— I koniec! — westchnął Bussy, jakby nie mógł znaleźć wyrazu, do myśli o swoim panu.

Przybyli do Luwru; księcia Andegaweńskiego przyjął w bramie kapitan i odźwierni.

Straże były mocne, lecz jak pojąć łatwo, nie dla pierwszego w królestwie po panującym.

Książę z całym orszakiem wszedł pod arkady zwodzonego mostu.

— Mości książę — rzekł Bussy widząc się na honorowym dziedzińcu — pamiętaj o twojem przyrzeczeniu. Ja tylko z pewną osobą pomówię.

— Jakto! opuszczasz mię! — rzekł niespokojnie książę, który nieco liczył na swego dworzanina.

— Muszę; ale natychmiast powracam. Zawołaj Mości książę, a stawię się...

Korzystając z wejścia księcia do wielkiej sali, wśliznął się wraz z Joanną do innych apartamentów.

Bussy znał Luwr jak swój własny pałac.

Przebywszy ukryte schody, dwa albo trzy puste korytarze, przybył do pewnego rodzaju przedpokoju.

— Zaczekaj tu pani — rzekł do Joanny.

— Pan mię samą zostawiasz? — rzekła strwoźona hrabina.

— Muszę postaraé się o ułatwienie wejścia.

Bussy udał się prosto do gabinetu broni, który lubił bardzo Karol IX, a który Henryk III zmienił na pokój sypialny.

Karol IX-ty, król myśliwy, kowal, poeta, w tym pokoju miał rogi, kusze, manuskrypta, książki i szrubsztaki.

Henryk III-ci, miał tu aksamitne łóżko, lubieżne malowidła, kosmetyki, różańce i rzadki zbiór rapirów.

Bussy wiedział, że króla nie ma w tym pokoju, bo bratu daje posłuchanie; wiedział także że przy tym pokoju jest pokój mamki Karola IX, obrócony teraz dla ulubieńców Henryka.

Że zaś król zmiennym był w swoich afektach, pokój ten należał z kolei do Maugirona, Quelusa, d’O, d’Epernona i Schomberga a w tej chwili, jak sądził Bussy, należeć musi do pana Saint-Luc, dla którego król tak wielką uczuł miłość, że go zabrał od żony.

Dla Henryka III-go, człowieka rzadkiej organizacyi, bojaźliwego, chełpliwego, znudzonego, niecierpliwego, zamyślonego, wiecznie potrzeba było rozrywki.

W dzień: hałasu, igrzysk, ćwiczeń, maskarad i intryg; w nocy zaś plotek, modlitwy, albo rozpusty.

Charakter Henryka był w swoim rodzaju jedyny, jakiego trudno napotkać.

Powinien on był rodzić się raczej na wschodzie, wśród milczących poddanych, niewolników i eunuchów, a panowanie jego zaznaczyłoby właściwą epokę, trzymającą środek między Neronem, a Heliogabalem.

Bussy sądząc, że Saint-Luc zajmuje pokój mamki, zapukał do przedpokoju, wspólnego dwom mieszkaniom.

Kapitan służbowy otworzywszy, zawołał zdziwiony:

— Pan de Bussy!

— Ja sam, panie de Nancey — rzekł Bussy — król żąda mówić z panem de Saint-Luc.

— Dobrze—odpowiedział kapitan — trzeba o tem pana Saint-Luc uwiadomić.

Przez wpół otwarte drzwi paź mógł wzrok posłać do pokoju.

— Cóż robi biedny Saint-Luc? — zapytał Bussy.

— Gra z Chicotem, czekając, nim król da posłuchanie księciu Andegaweńskiemu.

— Czy pan pozwolisz, aby mój paź tu zaczekał?—zapytał Bussy kapitana.

— Najchętniəj.

— Wejdż, Janie — rzekł Bussy do hrabiny i ręką wskazał jej okno, przy którem miała stanąć.

Zaledwie tam umieściła się, gdy Saint Luc wszedł.

Przez grzeczność pan Nancey oddalił się nieco.

— Czego król żąda? — zapytał Saint-Luc głosem cierpkim. A! to ty, panie de Bussy.

— Ja sam, dobry Saint-Luc, przedewszystkiem...

I zniżył głosu.

— Przedewszystkiem winienem ci podziękować za zrobioną przysługę.

— Przykroby mi było—odrzekł Saint-Luc — widzieć poległym tak walecznego męża.

Sądziłem, że zginąłeś.

— O mało, ale...

— Jakto?

— Tak, za niewielką ranę, odpłaciłem z procentem Schombergowi i d’Epernonowi. Co zaś do Quelusa, powinien być wdzięczny twardości swojej czaszki. Nie widziałem w mojem życiu podobnej.

— Opowiedz mi twoję przygodę — mówił Saint-Luc ziewając—to mnie nieco rezerwie.

— Teraz nie mam czasu, mój drogi; prócz tego, po co innego przyszedłem. Jak widzę, bardzo się nudzisz.

— Po królewsku.

— A więc przyszedłem cię zabawić; piękne za nadobne.

— Bardzom ci wdzięczny, bo z nudów, równie jak od szpady umierać można; nawet pierwszy środek, chociaż powolny, pewniejszy.

— Biedny hrabio — mówił Bussy — zatem jesteś więźniem?

— Więcej jak więźniem; zaiste król jest bardzo łaskawy, bo od wczoraj więcej się nakrzywiłem jak jego małpa i więcej mu zrobiłem niegrzeczności, jak jego trefniś.

— A więc mój drogi, cóż mogę dla ciebie uczynić?

— Udaj się do marszałka de Brissac i uspokój moję biedną żonę, którą zadziwiać musi moje postępowanie.

— Cóż jej powiem?

— Powiedz jej, że mię widziałeś, że król szczególniejszą zaszczyca mnie przyjaźnią i dlatego uwięził; że więcej mówi mi o przyjaźni jak Cyceron, a o cnocie więcej jak Sokrates.

— A ty, co mu odpowiadasz?—zapytał Bussy z uśmiechem.

— Mówię mu, że pod względem przyjaźni jestem niewdzięcznikiem, a pod względem cnoty najgorszym; to wszystko nie przeszkadza, aby mi powtarzał: A! Saint - Luc, więc przyjaźń jest urojeniem!... Więc cnota ma tylko nazwisko! Toż samo mówi po łaciuie i po grecku.

W tej chwili paź, któremu Saint-Luc żadnego nie dał znaku, roześmiał się na głos.

— I cóż chcesz, moj drogi? „bis repetita placet” mówił Bussy; ale cóż mogę dla ciebie uczynić?

— Sam nie wiem; mam jednę myśl, ale...

— Spodziewałem się tego, co zaszło i naprzód wszystko powiedziałem twej żonie.

— Cóż ona na to?

— Naprzód nie chciała wierzyć. — Lecz — dodał, zwracając się ku oknu—musiała uledz konieczności. Żądaj co ci się podoba, nawet niepodobnych rzeczy, miło mi będzie popracować dla ciebie.

— A więc mój Bussy, dostań mi skrzydlatego konia, na którymbym mógł wyjechać oknem i udać się do mojej żony.

— Prościej będzie podać bieguna twej żonie, aby przyjechała do ciebie—odrzekł Bussy.

— Tu?

— Tak, tutaj.

— Do Luwru?

— Do Luwru. — To będzie jeszcze pocieszniej.

— I ja tak sądzę.

— A nie będziesz się nudził?

— Na honor, nie.

— Ale nudziłeś się?

— Zapytaj Chicota. Od wczoraj rano wściekałem się na niego i wyzwałem; wystaw sobie, śmiał się w najlepsze; a ja chętniebym go zabił, choćby dla rozerwania myśli.

— Daj pokój; potem nudziłbyś się jeszcze okropniej.

— Ja sam nie wiem co robić.

— Może chcesz, żebym ci pazia zostawił? — rzekł Bussy z uśmiechem.

— Mnie?

— Tak, śliczny chłopiec.

— Dziękuję ci, nie lubię paziów; król pozwolił mi przywołać którego z moich, ale mu podziękowałem. Ofiaruj go królowi, może będzie zeń kontent. Co do mnie, wolę aby mi służyły kobiety.

— A ja ci go życzę—rzekł Bussy.

— Mój drogi—odparł Saint-Luc—wcale nie pora do żartów.

— Zastanów się.

— Ale nie.

— Mówię ci, będziesz zadowolony.

— Nie, nie, sto razy nie.

— Paziu, proszę do siebie—zawołał Bussy.

— Na Boga!—mówił Saint-Luc.

Paź odstąpił od okna i przyszedł zarumieniony.

— Na Boga! — mówił Saint-Luc osłupiały poznaniem Joanny.

— No i cóż?... — zapytał Bussy — mam go wziąć z sobą?...

— O!.. nie, nie — mówił Saint-Luc — winienem ci dozgonną przyjaźń.

Pan de Nancey ździwiony giestami Saint-Luca, zaczął podsłuchiwać, gdy ruch z sali posłuchalnej przerwał jego uwagę.

— Ah!... mój Boże!... — zawołał Nancey — król się gniewa na kogoś.

— Jak sądzę, na księcia Andegaweńskiego, z którym przybyłem.

Kapitan poprawił szpadę u boku i udał się w stronę, z której hałas pochodził.

— Powiedz, że źle uczyniłem?... — mówił Bussy, zwracając się do pana Saint-Luc.

— Co tam takiego?... — zapytał ostatni.

— Jak sądzę, król kłóci się z księciem Andegaweńskim; musi to być cudowny widok i biegnę, aby nic z niego nie stracić. Ty przyjacielu, korzystaj z chwili i ukryj pięknego pazia.

— Muszę o tem pomyśleć.

— A zatem do widzenia.

Bussy kontent, że Henrykowi III-mu figla wyrządził, wyszedł z pokoju i udał się na galeryę, gdzie król zaczerwieniony z gniewu, rozprawiał się z księciem Andegaweńskim, bladym ze złości.

— Zapewniam cię, Najjaśniejszy panie — mówił książe Andegaweński — że d’Epernon, Schomberg, d’O, Maugiron i Quelus czatowali na niego przy pałacu Tournelles.

— Kto ci o tem powiedział?

— Widziałem ich, na moje własne oczy widziałem.

— Po ciemku?... wszak noc była czarna, jak piekło.

— Ja też nie po twarzach ich poznałem.

— Więc po ramionach?...

— Bynajmniej, Najjaśniejszy Panie: po głosach.

— Czy mówili z tobą?...

— Więcej jeszcze; wzięli mię za Bussego i opadli.

— Ciebie?...

— Tak, mnie.

— A co robiłeś przy bramie Ś-go Antoniego?...

— Cóż to kogo obchodzi?...

— Ja chcę wiedzieć.... dzisiaj jestem ciekawy.

— Szedłem do Manassessa.

— Do żyda!...

— A ty, Najjaśniejszy panie, nie chodzisz do Ruggieri nekromanty?...

— Chodzę, gdzie mi się podoba, wiesz, że jestem królem.

— To nie odpowiedź, Najjaśniejszy panie.

— Prócz tego, Bussy był wyzywającym.

— Bussy?...

— Tak.

— Gdzie, kiedy?...

— Na balu u Saint-Luca.

— Bussy miałby pięciu wyzywać?... oh... nie, Bussy jest odważnym, ale nie szalonym.

— A ja ci powiadam, że sam słyszałem wyzwanie, prócz tego, dowód jasny, że mógł ich wyzwać, bo poranił Schomberga, d’Epernona i o mało nie zabił Quelusa.

— Nie mówił mi o tem, ale muszę mu podziękować.

— A ja nikomu dziękować nie myślę, tylko raz muszę skończyć z tym zawadyaką.

— A ja — rzekł książę — ja, którego napadają twoi przyjaciele, nie tylko w osobie Bussego, ale w mojej własnej, ja brat królewski, pierwszy w narodzie po królu, ja pokażę, czy kto będzie miał odwagę w oczy mi spojrzeć.

W tej chwili ukazał się Bussy, ubrany w zielony atłas, z haftami złotemi.

— Najjaśniejszy panie — rzekł, nisko się kłaniając — racz przyjąć moje uszanowanie.

— Przez Boga!... otóż i on — rzekł Henryk.

— Wasza królewska mość raczyłeś się mną zajmować?... — zapytał Bussy.

— Tak — odpowiedział król — i miło mi oglądać ciebie; twarz twoja oddycha zdrowiem.

— Najjaśniejszy panie, krwi puszczenie odświeża twarz i ja taką dzisiaj mieć powinienem.

— Kiedy tak, panie Bussy, skoro cię napadnięto i poraniono, uskarż się, a sprawiedliwość wymierzę.

— Przebacz, Najjaśniejszy panie, nie pobito mię i skarżyć nie myślę.

Henryk osłupiał i spojrzał na księcia Andegaweńskiego.

— Mówiłem, że Bussy został w bok pchnięty.

— Czy prawda, Bussy?.. — zapytał król.

— Musi tak być, skoro brat Waszej krolewskiej mości tak twierdzi; pierwszy książę kłamać nie może.

— I odebrawszy pehnięcie — rzekł Henryk — nie skarżysz się?

— Nie skarżę się, Najjaśniejszy panie, bo dla zemsty mam jeszcze obie ręce; a gdyby mi prawą ucięto, jeszcze mściłbym się lewą.

— Zuchwały!... pomruknął Henryk.

— Najjaśniejszy panie — odezwał się książe Andegaweński, — mówiłem o sprawiedliwości, zatem ją wymierz; oddaj sprawców pod sąd, wyznacz sędziów i każ wykryć prawdę.

Henryk zarumienił się.

— Nie, rzecze, tym razem wolę wszystkim przebaczyć. Wolę, aby ci zawzięci nieprzyjaciele pogodzili się i przykro mi, że Schomberg i d’Epernon ranieni. Mój bracie, któryż z moich przyjaciół był najwścieklejszy?... powiedz, wszak ich widziałeś.

— Zdaje mi się, że Quelus.

— Ja!... — odezwał się Quelus — nie taję się z tem, i Wasza wysokość dobrze widziałeś.

— Kiedy tak — rzekł Henryk — pan de Bussy i Quelus pogodzą się za wszystkich.

— Co to ma znaczyć, Najjaśniejszy panie? — zapytał Quelus.

— To znaczy, że macie się przy mnie uścisnąć.

Quelus brwi zmarszczył.

— No i cóż? signor — rzekł Bussy do Quelusa, naśladując akcent włoski, nie raczysz zrobić mi tego zaszczytu?...

Krok ten był nadspodziewany i Bussy dopełnił go tak zręcznie, że się król roześmiał i zbliżywszy się do Quelusa, rzekł:

— Dalej, panie, król tego żąda.

— Sądzę, że to nie żadne zobowiązanie — mówił Quelus cicho do Bussego.

— Bądź pan spokojny — tym samym tonem odpowiedział Bussy. — Dziś, albo jutro znajdziemy się.

Quelus zaczerwieniony i z włosami w nieładzie, oddalił się.

Henryk zmarszczył brwi, a Bussy mówiąc z włoska, pokłonił się także i wyszedł.

Przez komiczne uściśnienie, śmiertelnego zrobił sobie wroga.

____________

ROZDZIAŁ V.

JAK SIĘ KŁADŁ SPAĆ HENRYK III-CI.

Po scenie, zaczętej tragicznie, a skończonej jak komedya, którą echo rozniosło po mieście, król zagniewany, udał się do swego apartamentu, a za nim Chicot, któremu jeść się piekielnie chciało.

— Nie mam apetytu — rzekł król — przechodząc próg pokoju.

— Być może — odrzekł Chicot — ale co ja to wściekam się z głodu i kąsać jestem gotów.

Król jakby tego nie słyszał.

Odpiął płaszcz, położył na łóżku, zdjął kapelusz przypinany czarnemi spilkami i rzuciwszy go na krzesło, postąpił ku korytarzowi, prowadzącemu do Saint-Luca.

— Czekaj mię trefnisiu — rzekł — zaraz powrócę.

— Nie śpiesz się mój synku — odparł Chicot, nie śpiesz się—a skoro usłyszał, że Henryk się oddala, dodał: dobrze że mi czas dałeś.

A kiedy ucichło stąpanie — zawołał:

— Hola!

Lokaj przybiegł.

— Król zmienił rozkaz—powiedział — żąda wytwornej wieczerzy dla siebie i dla Saint-Luca. Zalecił przedewszystkiem wyborne wina. — Idź wykonaj zlecenie.

Lokaj odwrócił się, aby spełnić rozkazy, które królewskiemi być sądził.

Henryk udał się, jak wiemy, do apartamentu Saint-Luca, który uprzedzony o jego odwiedzinach, położył się w łóżko i staremu służącemu kazał czytać modlitwy.

Na złoconem krześle, w rogu pokoju, z zakrytą twarzą, drzemał paź, którego Bussy przyprowadził.

Król wszystko objął jednem spojrzeniem.

— Co to za młodzieniec?... — zapytał.

— Wasza królewska mość pozwoliłeś mi przywołać pazia — odpowiedział Saint-Luc.

— Tak, tak — mówił Henryk III-ci.

— Korzystałem więc z pozwolenia twojego, Najjaśniejszy panie.

— Tak, tak — widzę.

— Czy Wasza królewska mość żałuje swego pozwolenia?

— Nie, nie mój drogi — i owszem, rozrywaj się, jak możesz. — Jakże twoje zdrowie?

— Wielką mam gorączkę, Najjaśniejszy panie — odpowiedział Saint-Luc.

— W samej rzeczy, takiś czerwony. — Pokaż puls; wiesz, że znam się na medycynie.

Saint-Luc wyciągnął rękę z widocznem niezadowoleniem.

— Tak, tak — mówił król — puls nieregularny, pośpieszny.

— A! Najjaśniejszy panie, w rzeczy samej, bardzo jestem chory.

— Bądź spokojny mój drogi, każę przyjść memu lekarzowi.

— Dziękuję, Najjaśniejszy panie.

— Sam cię będę doglądał.

— Najjaśniejszy panie, nie pozwolę, abyś...

— Każę sobie tutaj postawić łóżko, będziemy całą noc rozmawiali, bo mam wiele do opowiadania.

— A!... — zawołał Saint-Luc z rozpaczą — mówisz Najjaśniejszy panie, że znasz się na medycynie, że jesteś moim przyjacielem, a spać mi nie dasz przez całą noc. Szczególniejszy sposób masz Najjaśniejszy panie leczenia chorych i kochania twoich przyjaciół.

— Jakto! chory i sam chcesz pozostać?

— Najjaśniejszy panie, mam mojego pazia.

— Ale on śpi.

— Ja właśnie tak lubię, przynajmniej mnie spać nie przeszkadza.

— Więc pozwól mi z nim czuwać, nie będę mówił do ciebie, aż się obudzisz.

— Najjaśniejszy panie, w dziwnym jestem humorze po przebudzeniu i bardzo trzeba być przyzwyczajonym, aby mi moje niedorzeczności przebaczyć.

— Ale przynajmniej będziesz ze mną, zanim spać się położę...

— A potem mogę spać swobodnie?

— Najswobodniej.

— Zgadzam się: ale nie będziesz miał ze mnie pociechy Najjaśniejszy panie; jestem bardzo śpiący.

— Możesz sobie ziewać.

— A! szczęśliwi Waszej królewskiej mości przyjaciele — rzekł Saint-Luc z westchnieniem.

— A! prawda, Bussy mi ich porządnie pokaleczył. — Schomberg ma goleń przebitą, d’Epernon rękę skaleczoną, a Quelus po uściśnieniu przyjść do siebie nie może. Pozostał mi tylko d’O, który mię nudzi i Maugiron, który w zły humor mię wprawia. — No, dalej, przebudź twojego pazia i każ sobie szlafrok podać.

— Wasza królewska mość raczy mię samego zostawić.

— A to dlaczego?

— Uszanowanie...

— No, no.

— Za pięć minut będę u Waszej królewskiej mości.

— Za pięć minut, dobrze, ale nie więcej, bo przyjdę po ciebie... przygotuj tam co do śmiechu.

Król na pół otrzymawszy co żądał, a na pół ucieszony, wyszedł.

Zaledwie się drzwi zamknęły, aliści paź powstał na równe nogi i rzekł: