Troilus i Kresyda E-Book

William Shakespeare

• Herausgeber: Ktoczyta.pl
• Kategorie: Poesie und Drama
• Sprache: Polnisch
• Veröffentlichungsjahr: 2020

Beschreibung

Tragedia autorstwa Williama Szekspira, która powstała tuż po napisaniu słynnego „Hamleta”. Akcja rozgrywa się podczas siedmioletniej wojny trojańskiej i skupia się na dwóch wątkach. Jeden z nich to historia księcia trojańskiego Troilusa, który uwodzi Kresydę, jednak ta zostaje oddana Grekom podczas wymiany jeńców. Drugi wątek rozgrywa się między Prometeuszem i Nestorem, którzy próbują namówić Achillesa, aby kontynuował walkę.

Leseprobe

William Shakespeare

Troilus i Kresyda

Warszawa 2020

OSOBY

Priam – król trojański

Hektor – syn Priama

Troilus – syn Priama

Parys – syn Priama

Deifobus – syn Priama

Helenus – syn Priama

Eneasz – wódz trojański

Antenor – wódz trojański

Kalchas – kapłan trojański, stronnik Greków

Pandarus – stryj Kresydy

Margarelon – naturalny syn Priama

Agamemnon – naczelnik Greków

Menelaus – brat jego

Achilles – dowódca Greków

Ajaks – dowódca Greków

Ulisses – dowódca Greków

Nestor – dowódca Greków

Diomedes – dowódca Greków

Patroklus – dowódca Greków

Tersytes – Grek niekształtny i nieokrzesany

Aleksander – sługa Kresydy

Słudzy Troilusa, Diomedesa, Parysa

Helena – żona Menelausa

Andromacha – żona Hektora

Kasandra – córka Priama, wieszczbiarka

Kresyda – córka Kalchasa

Trojańscy i greccy żołnierze, służba.

Scena w Troi i w obozie greckim pod murami miasta.

PROLOG

w zbroi

Scena jest w Troi. Greckich wysp książęta,

Których krew dumną rozpaliła zemsta,

Do Aten swoje wyprawili nawy

Ładowne wojskiem i morderczą bronią.

Sześćdziesiąt dziewięć głów koronowanych

Z ateńskich brzegów do Troi ruszyło,

Ślubując miastu ostatnią zagładę,

Gdzie Parys trzyma w objęciach Helenę,

Porwaną żonę króla Menelaja;

Taki był powód tej zażartej wojny.

Już są w Tenedos; już ciężkie ich nawy

Na brzeg rzuciły wojenny ładunek.

Świeża, nietknięta jeszcze grecka armia

Na polach Troi rozbija namioty,

Kiedy Priama miasto sześciobramne –

Dardan, Tymbria, Ilias i Chetas,

Antenorides, a szósta Trojańska –

W olbrzymich klamrach, olbrzymią zasuwą

Trojańskich synów w swych murach zamyka.

Oczekiwanie, łechcąc krzepkie duchy

Jednych i drugich, Trojanów i Greków

Na niebezpieczną wyprowadza walkę.

I ja, choć Prolog, występuję zbrojny,

Nie, żebym zbytnią pokładać miał ufność

W poety piórze albo grze aktorów,

Lecz by wystąpić zgodnie z treścią dzieła,

By was uprzedzić, łaskawi widzowie,

Że sztuka nasza przeskakuje wojny

Cały początek i w środku zaczyna,

Zbierając wszystko, co w tym krwawym sporze

Poeta w sztuce jednej streścić może.

Chwalcie lub gańcie wedle waszej woli:

Złe albo dobre to wojny jest kolej.

AKT PIERWSZY

SCENA PIERWSZA

Troja. Przed pałacem Priama.

Wchodzą Troilus w zbroi i Pandarus.

TROILUS

Gdzie jest mój giermek? Pragnę się rozbroić.

Po co mi walczyć za murami Troi,

Gdym w mieście samym krwawą znalazł bitwę?

Niech ten, co panem swojego jest serca,

Do boju leci. Troil stracił swoje.

PANDARUS

Czy się te skargi nigdy nie zakończą?

TROILUS

Silni są Grecy, ich siła ćwiczona,

Z nauką dzielni, z dzielnością wytrwali,

Kiedym ja słabszy jest od łez niewieścich,

Od snu lękliwszy, od prostoty głupszy,

Nie waleczniejszy od dziewic w ciemności,

A nie ćwiczeńszy od słabych niemowląt.

PANDARUS

No, już ci się dosyć o tej sprawie nagadałem i nie chcę się mieszać do niej na przyszłość. Kto chce jeść bułkę z pszenicy, musi wprzód czekać na mlewo.

TROILUS

Czy nie czekałem?

PANDARUS

Na mlewo; lecz czekać jeszcze musisz na pytlowanie.

TROILUS

Czy nie czekałem?

PANDARUS

Jeśli czekałeś na pytlowanie, to musisz czekać i na zakis.

TROILUS

Ciągle czekałem.

PANDARUS

Na zakis; ale to nie koniec; idzie potem zagniecenie, ulepienie bułki, rozgrzanie pieca i upieczenie. A w dodatku trzeba ci także czekać na ostygnienie, jeżeli nie chcesz sobie gęby poparzyć.

TROILUS

Cierpliwość sama, chociaż jest boginią,

Z mniejszym ode mnie boleść znosi męstwem.

Kiedy zasiadam przy stole Priama,

A na myśl piękna przyjdzie mi Kresyda...

Co? Przyjdzie? Zdrajco, kiedyż z niej wybiega?

PANDARUS

A wczoraj w wieczór wydawała mi się piękniejsza niż kiedykolwiek, niż jakakolwiek inna kobieta.

TROILUS

Chciałem powiedzieć, że gdy moje serce

Od westchnień prawie na dwoje się pęka,

By przed Hektorem, skryć przed ojcem żałość,

Jak słońce burzę promieniem złocące,

W marszczkach uśmiechu westchnienia grzebałem;

W radości pozór owite cierpienia

Są jak śmiech, który los na łzy przemienia.

PANDARUS

Gdyby jej włosy nie były trochę ciemniejsze od włosów Heleny, choć mniejsza o to, nie byłoby porównania między tymi dwiema kobietami. Ale że to moja krewna, nie chciałbym, jak to powiadają, trąbić jej pochwał. Chciałbym tylko, żeby kto mógł, tak jak ja wczoraj, przysłuchać się jej rozmowie. Nie mam zamiaru uwłaczać dowcipowi twojej siostry Kasandry, ale...

TROILUS

Pandarze, słuchaj! Słuchaj mnie, Pandarze!

Kiedy ci mówię, że tam zatopione

Moje nadzieje, nie licz w odpowiedzi,

Na ile sążni głęboko zapadły.

Gdy mówię: „Miłość jej mąci mi rozum”,

Ty w odpowiedzi dodajesz: „Jak piękna!”,

Potem do żywej serca mego rany

Przykładasz włos jej, oczy, lica, mowę,

Słowami rękę poruszasz jej, rękę,

Przy której wszelka białość atramentem,

Zapisującym własną swoją hańbę,

Przy której tknięciu szorstki puch łabędzi,

Jak dłoń oracza twarde każde czucie.

Ty mi to mówisz, mówisz tylko prawdę,

Gdy mówię, że ją z całej duszy kocham;

Ale tak mówiąc, miast kropli balsamu,

Do ran miłości w sercu zakrwawionym

Nóż jeszcze wciskasz, co te rany zadał.

PANDARUS

Mówię tylko prawdę.

TROILUS

I to niecałą.

PANDARUS

Wierzaj mi, nie chcę się do tej sprawy mieszać. Niech sobie będzie, jak jest: jeśli piękna, tym lepiej dla niej; jeśli niepiękna, ma na to lekarstwo we własnych rękach.

TROILUS

Dobry Pandarze, co mówisz, dobry Pandarze?

PANDARUS

Na zapłatę wszystkich moich zachodów dostałem tylko kłopot. Źle sądzony przez nią, źle sądzony przez ciebie, biegałem od jednego do drugiej, lecz liche dzięki za fatygę.

TROILUS

Jak to? Gniewasz się, Pandarze, gniewasz się na mnie?

PANDARUS

Dlatego że to moja krewna, to nie jest tak piękna jak Helena; a gdyby nie była moją krewną, to byłaby tak piękna w piątek jak Helena w niedzielę. Ale czy ja dbam o to? Niech sobie będzie czarna jak Murzynka, wszystko mi to jedno.

TROILUS

Alboż mówię, że nie jest piękna?

PANDARUS

Mów albo nie mów, nie troszczę się o to. Głupia, że za ojcem nie poszła. Niech sobie idzie do Greków; dam jej tę radę przy pierwszym widzeniu. Co do mnie, nie chcę się więcej do sprawy tej mieszać, nie myślę się nią zajmować.

TROILUS

Pandarze...

PANDARUS

Nie ja.

TROILUS

Słodki Pandarze...

PANDARUS

Proszę cię, nie mów do mnie więcej! Zostawię wszystko, jak znalazłem, i na tym koniec.

Wychodzi. Alarm.

TROILUS

Zmilknijcie, krzyki! Zmilknij, dzika wrzawo!

Głupcy stron obu! Jakżeby Helena

Piękna nie była, kiedy ją codziennie

Tak krwią najczystszą waszą malujecie.

Lecz ja nie mogę w sprawie takiej walczyć:

Dla mego miecza za lichy to przedmiot.

Lecz Pandar – bogi, jakże mnie dręczycie!

Pandar mnie tylko do niej zbliżyć może,

A tak mi trudno pomoc jego zyskać

Jak prośbą czystość jej upartą zwalczyć.

Przez pamięć Dafny powiedz mi, Apollo,

Czym jest Kresyda, czym ja, czym Pandarus?

Łożem jej Indie; tam drzemie ta perła;

Pomiędzy Troją naszą a jej ziemią

Toczą się fale burzliwego morza.

Ja kupcem jestem, Pandarus okrętem,

Moje niepewne niosącym nadzieje.

Alarm. Wchodzi Eneasz.

ENEASZ

Troilu, czemu nie na placu boju?

TROILUS

Bom tu jest. Dobra niewieścia odpowiedź,

Gdy rzecz niewieścia stać w dali od bitwy.

Jakie nam z pola przynosisz nowiny?

ENEASZ

Parys powrócił ranny.

TROILUS

A przez kogo?

ENEASZ

Przez Menelaja.

TROILUS

Niechże mu krew płynie!

Nie dziw, że ranny, z takim walcząc wrogiem:

Parysa przebił Menelaj swym rogiem.

Alarm.

ENEASZ

Co tam za tańce!

TROILUS

Ja bym tu miał lepszy,

Gdybym potrafił „chcę” na „mogę” zmienić.

Ale czy wracasz do tańca na polu?

ENEASZ

Bez żadnej zwłoki.

TROILUS

To pójdziemy razem.

Wychodzą.

SCENA DRUGA

Troja. Ulica.

Wchodzą Kresyda i Aleksander.

KRESYDA

Kto nas wyminął?

ALEKSANDER

Hekuba z Heleną.

KRESYDA

Gdzie tak śpieszyły?

ALEKSANDER

Do wschodniej szły bramy,

Która nad całą panuje doliną,

Przyjrzeć się bitwie. Hektora cierpliwość,

Silna jak cnota, zachwiała się dzisiaj:

Uderzył giermka, zgromił Andromachę,

I jakby w wojnie gospodarka była,

Przed świtem jeszcze lekką przywdział zbroję,

Na pole wybiegł, a tam każdy kwiatek,

Jak prorok jaki, płakał w przewidzeniu

Skutków wściekłości jego.

KRESYDA

Skąd ta zmiana?

ALEKSANDER

Taka wieść biega: Jest między Grekami

Mąż krwi trojańskiej, Hektora synowiec,

Zowią go Ajaks.

KRESYDA

Dobrze, i cóż dalej?

ALEKSANDER

Mówią, że mąż ten dzielny w swojej sile

Sam jeden stoi.

KRESYDA

Jak każdy inny, co niepijany i niechory, a ma nogi.

ALEKSANDER

Mąż ten, pani, niejedno okradł zwierzę z właściwych mu przymiotów. Jest jak lew waleczny, nieokrzesany jak niedźwiedź, jak słoń powolny; mąż, w którym natura tak pomieszała humory, że jego odwaga zarywa szaleństwa, a jego szaleństwo zaprawne mądrością. Nie ma ludzkiej cnoty, której by nie miał poszlaki, ani ludzkiej wady, której by nie nosił na sobie plamki; to melancholiczny bez przyczyny, to mimo woli wesoły; ma spryt do wszystkiego, ale wszystko tak robi niesprytnie, że czysty z niego podagryczny Briareusz: rąk co niemiara, a żadnego z nich użytku, albo krótkowidzący Argus: ócz bez liku, a ślepy.

KRESYDA

Ale jakże ten człowiek, który we mnie uśmiech tylko budzi, mógł rozgniewać Hektora?

ALEKSANDER

Powiadają, że wczoraj zwiódł bój z Hektorem i powalił go na ziemię. Upokorzenie i wstyd odtąd ani jeść, ani spać Hektorowi nie pozwoliły.

Wchodzi Pandarus.

KRESYDA

Kto się tu zbliża?

ALEKSANDER

Stryj twój, pani, Pandarus.

KRESYDA

Hektor, mąż to waleczny.

ALEKSANDER

Ile nim być można na tej ziemi.

PANDARUS

O czym tu mowa? O czym tu mowa?

KRESYDA

Dzień dobry, stryju.

PANDARUS

Dzień dobry, Kresydo; o czymże to rozmawiacie? Dzień dobry, Aleksandrze. Jakże zdrowie, synowico? Kiedy byłaś w Ilium?

KRESYDA

Dziś rano, stryju.

PANDARUS

O czymże rozmawialiście, gdy nadszedłem? Czy Hektor był zbrojny i już wybiegł, nim przyszłaś do Ilium? Helena jeszcze nie wstała, czy nieprawda?

KRESYDA

Hektor już wyszedł, a Helena jeszcze nie wstała.

PANDARUS

Tak myślałem. Hektor nie zaspał dzisiaj.

KRESYDA

O tym właśnie mówiliśmy i o jego gniewie.

PANDARUS

Czy był w gniewie?

KRESYDA

Przynajmniej jak on powiada.

PANDARUS

Prawda, był w gniewie, wiem nawet dlaczego. Będzie on tam kosił wokoło siebie, mogę im to przepowiedzieć, a jest tam i Troilus, który nie bardzo daleko z tyłu za nim zostanie; niech się strzegą Troila, i to im mogę zalecić.

KRESYDA

Co, czy i on także w gniewie?

PANDARUS

Kto? Troilus? Troilus z nich dwóch waleczniejszy.

KRESYDA

O Jowiszu! Nie ma porównania.

PANDARUS

Co? Nie ma porównania pomiędzy Troilem a Hektorem? Czy możesz poznać człowieka na pierwszy rzut oka?

KRESYDA

Bardzo łatwo, jeśli go widziałam wprzódy i znałam.

PANDARUS

Więc dobrze, ja powiadam, że Troilus jest Troilus.

KRESYDA

Mówisz to samo, co i ja mówię, bo i ja jestem pewna, że to nie Hektor.

PANDARUS

Jak Hektor nie jest Troilem pod pewnym względem.

KRESYDA

Żeby każdemu oddać sprawiedliwość, każdy jest samym sobą.

PANDARUS

Samym sobą? Ach, biedny Troilus! Dałby Bóg, żeby był samym sobą!

KRESYDA

Jest nim.

PANDARUS

Żeby nim został, poszedłbym boso do Indii.

KRESYDA

Nie jest przecie Hektorem.

PANDARUS

Samym sobą? Nie jest on samym sobą. Chciałbym, żeby był samym sobą! Ale cóż robić, bogowie są nad nami; czas naprawi albo zdławi. Więc dobrze – Troilus – dobrze, dobrze – chciałbym, żeby moje serce w jej było piersiach! Nie, Hektor nie lepszy od Troila.

KRESYDA

Przebacz!

PANDARUS

Starszy, to prawda.

KRESYDA

Przebacz, przebacz!

PANDARUS

Drugi jeszcze lat tych nie doszedł; ale zaśpiewasz mi inną o nim piosenkę, gdy lat tych dojdzie. Nie tego roku będzie miał Hektor jego dowcip.

KRESYDA

Nie potrzeba mu go, dopóki ma swój własny.

PANDARUS

Ani jego przymiotów.

KRESYDA

Mniejsza o nie.

PANDARUS

Ani jego urody.

KRESYDA

Nie byłaby mu do twarzy; lepsza jego własna.

PANDARUS