Zabych ći něšto rjec E-Book

Jurij Koch

• Herausgeber: Domowina
• Kategorie: Gesellschafts- und Liebesromane
• Sprache: Deutsch

Seitenzahl: 142

Veröffentlichungsjahr: 2021

Beschreibung

Nan, kiž je so strowy z wójny wróćił, smjertnje znjezboži, hdyž za swójbu dom twari. Podawk wubudźi pola 10-lětneho syna wulki stysk za nanom. Hdyž wjele lět po tym jednoho dnja nawječor cuzeho muža z awtom sobu wozmje, spóznaje w nim nana. Tón pak zaso wulěze, prjedy hač móžetaj sej rjec, štož staj sej hišće rjec chcyłoj ... Kochowe dopomnjeća na dźěćace a młodźinske lěta su wodźene wot dramatiskich poslednich dnjow swětoweje wójny a wot započatkow hinašeho časa. Jako serbski šuler na čěskim gymnaziju wotewri so jemu nowy swět. Hdyž w knize listuje, kotruž je z města wuhnata němska swójba ležo wostajiła, schadźeja w nim prěnje erotiske požadosće. A započnu so rozmyslowanja wo politiskich zwiskach. Awtor rysuje z mócnymi epizodiskimi wobrazami wažny stawizniski wotrězk, kaž so wón dotal hišće předstajał njeje. Kochowe žiwe, často humoristiske pohlady dozady su putace literarne dožiwjenje.

Leseprobe

»Nan, kiž je so strowy z wójny wróćił, smjertnje znjezboži, hdyž za swójbu dom twari. Podawk wubudźi pola 10-lětneho syna wulki stysk za nanom. Hdyž wjele lět po tym jednoho dnja nawječor cuzeho muža z awtom sobu wozmje, spóznaje w nim nana. Tón pak zaso wulěze, prjedy hač móžetaj sej rjec, štož staj sej hišće rjec chcyłoj …

Kochowe dopomnjeća na dźěćace a młodźinske lěta su wodźene wot dramatiskich poslednich dnjow swětoweje wójny a wot započatkow hinašeho časa. Jako serbski šuler na čěskim gymnaziju wotewri so jemu nowy swět. Hdyž w knize listuje, kotruž je z města wuhnata němska swójba ležo wostajiła, schadźeja w nim prěnje erotiske požadosće. A započnu so rozmyslowanja wo politiskich zwiskach.

Awtor rysuje z mócnymi epizodiskimi wobrazami wažny stawizniski wotrězk, kaž so wón dotal hišće předstajał njeje. Kochowe žiwe, často humoristiske pohlady dozady su putace literarne dožiwjenje.«

ISBN 978-3-7420-2682-8

1. nakład 2010

© Domowina-Verlag GmbH Ludowe nakładnistwo Domowina Budyšin 2010

Ludowe nakładnistwo Domowina tzwr spěchuje so wot Załožby za serbski lud, kotraž dóstawa lětnje přiražki z dawkowych srědkow na zakładźe hospodarskich planow, wobzamknjenych wot Němskeho zwjazkoweho sejma, Krajneho sejma Braniborskeje a Sakskeho krajneho sejma.

Lektorat: Ingrid Juršikowa

Cover: Iris Brankačkowa

1/1867/21

www.domowina-verlag.de

IWidźu so we wohenju, hdyž do špihela hladam

Jako wósomlětny njejsym so wójny, kotraž je swoje znamjenja do našeje małeje wjeski słała, bojał. Dźěćatstwo je sylne dosć, sebje z hrajkami a rjanej njewinowatosću před zažnym wobškodźenjom cyłu chwilu škitać. Ja, wójnske dźěćo, sym sej w swojim raju dźěćatstwa spodobać dał, a dokelž su mordarske časy byli, sym z tamnymi samsneje staroby wójnu samu do hrajki ponižił. My smy sej z drjewa flinty paslili a ze zerzawych kachlowych rynow kanony twarili. Na stare wusłužene dźěćace wozyčki montowane je so z nich z hornjeho kónca běły kur walał, dokelž smy na delnim suchu trawu smudźili. Z tajkim mordarskim gratom smy so na wyšinje Hórčanskich skałow z Nowowješćanskimi diwizijemi zetkawali. Dopomnju so, zo su so njepřećelscy susodźa na nas z dlěšimi a sylnišimi kanonami walili, dokelž su roły byli zwutorhana technika wjesneho młyna. A chce so mi připisać, zo je z Nowowješćanskich kanonow zesmudźena muka wjesneho młyna čuć była, tak zo je w hrajkowej wójnje za fryšnymi całtami wonjało. Ale to je najskerje rezultat fantazije, kotrejž we wokomiku tohole pisanja wjele na rjanosći dźěćacych lět zaleži.

Widźu naju z maćerju nawječor w Hórkach po hórce horje hić. Někajka Hórčanka k namaj přistupi. Bjesada so započnje. Mi je ta bachtańca wostudła, zo mać nastajnosći za suknju torham. Pój nětko, pój nětko. Z teje rozmołwy maćerje z wonej Hórčanku na zažnym wječoru sym sej telko spomjatkował, zo stej wobě jimorwałoj, kak hubjene časy su a zo so Hórčanka maćerje praša, kak stary ja sym, a mać rjeknje, zo wósom. My smy potajkim we wójnskim lěće štyriaštyrceći ducy po horje horje w Hórkach stali, a mi je so do pomjatka zaryło, zo sym wósom. A ta Hórčanka rjeknje, zo so wosebje wo dźěći boji, a mać jej přihłosuje, ale ja wo sebje žadyn strach nimam, dokelž jón nihdźe njewidźu a nječuju.

Mać ma karančk w ruce, tajki běły emaljowy z módrymi dypkami a deklčkom. Z nim smy pola Hrjehorjec w delnjej wsy po mloko pobyli. Hrjehorjec mać je moja ćeta, a ta ma dwě kruwje. Kóždy druhi dźeń abo třeći smě sej mać za mnje a bratra, kiž je štyri, karančk z wulkeje mlokoweje kany wotleć. Ja rady přihladuju, hdyž mloko z kany do našeho karančka běži. Druhdy ćeta tež kusk butry nutř padnyć da, kotryž sej mać doma ze łžicu wułóji. Kak je Hrjehorjec ćeta, kiž prawje Hańža Kochowa rěka, tón wirtšoft z kruwomaj a z pjećomi dźowkami – jich nan, ćećiny muž, mój wuj Jan Koch, je něhdźe w Rósynskej we wojakach –, kak je wona to wšo dodźěłała, mje njestara.

Ja bych tež z dalšich podawkow wědźeć móhł, čehodla stej Hórčanka a moja mać jimorwałoj, kajke hubjene časy su.

Hdźež my stejimy, mać, ja a Hórčanka, kotrejež wobličo so wjace před mój nutřkowny špihel stupić njecha, je na napřećiwnym boku dróhi statok, burski dwór poprawom, z prědkownym domskim při puću, z pobóčnej bróžnju a zadnimi chlěwami a kólnjemi. Ale žiwnosć rozeznawa so tež w mojim dźěćacym rozumje wot wšitkich druhich w tym, zo žiwjenje na žiwnosći na wulku chudobu pokazuje. Prědkowne připućne domske so wot wšěch twarjenjow Křižanec dwora najhubjeńše zdawa. Wone je hlinjana, słomjana, zelena budka, dokelž na třěše moch rosće, do puća won z dwěmaj woknomaj, do kotrejuž ze zahrodki bujne malwy steja, abo jedna so snano wo bozankowy kerk? A na třěše sedźi kipry cyhelowy wuheń, z kotrehož so druhdy židźany kur wije. Pobóčne a dźěl zadnich twarjenjow su dawno wot ratarskeho dźěła wopušćene. Jenož srjedźne durčka podołhojteho zadnjeho twarjenja su druhdy wočinjene a dwě kozacej hłowje hladatej do dwora a na puć a mjakotatej na nas dźěći. Druhdy widźimy Křižanec Marju po dworje k swojim kozam čerchać, zlebodźene čłowječe stworjenje, doprědka schilene na pomałych nohach. Na chribjet ma Křižanec Marja přiwjazany wupjerkowy zawk, kiž ju najskerje před wšěmi zymami nutřka a wonka a před wšěmi twjerdosćemi žiwjenja škita. Stara žona so nam cuza zda, z wulkim swětom rozžohnowana, do swojeho štyriróžkateho zarosćeneho małeho swěta wróćo sćehnjena. Dopomina nas na staru wjeru z hrozneje bajki, tohodla na nju jenož wotdaloka hladamy. Njemóžu so dopomnić, zo smy hdy z Křižanec Marju popowědali, žane jeje słowčko njeje so we mni zapisało.

Jónu widźu so z někotrymi hólcami před kozacym chlěwom. Kozy hladatej na nas wothorjeka dele, dokelž stejitej na wysokim hnoju, z kotrymž so k wjerchej zběhatej, kóžde lěto wo kusk wyše. Křižanec Marja wostaja hnój tam, hdźež pod riću a nohami kozow rosće. Kozacej wumjeni stej z hnojowym zběhadłom wotdeleka lěpje docpěć. Za štrychami njetrjeba so hospodarka schileć. Na wyšinje wočow praska mloko do karančka, a Marja čercha wróćo k mochowemu domskemu, wo kotrymž ludźo praja, zo lěto wot lěta do zemje zapaduje, w tej měrje, kaž so kozy na hnoju k wjerchej zběhatej.

Ale za tutej bědu, w kotrejž žane zwučenosće wšědneho dnja wjace njepłaća, chowa so wulka čłowjeskosć w strašnym času. Wo njej so we wsy mjelči. A ja jako wósomlětny ničo wo njej njewěm. Čłowjeskosć móže so we wójnskich časach jako złóstnistwo wukładować, čehoždla je strašne, před wušimi dźěći wo njej rěčeć. Štož pozdźišo, něhdźe pjatnaće lět po wójnje, wo njej zhonju, so runje hišće w njejasnych konturach pokazuje, hižo napoł w kurjawje zabyća. Hdyž je dwór po smjerći Marje hižo dospołnje wopušćeny, hdyž durčka kozaceho chlěwa we wětřiku wo tam zwostaty hnój praskaja, podam so jako Choćebuski wyši šuler na šćežki Křižanec njesłyšanych podawkow a nańdu pola Jenichec, kotřiž we wsy Lubkec rěkaja, snadne, ale wokřewjace žórło.

Lubkec Marja wukramosći hromadku papjerjaneho zawostajenstwa z Křižanec susodstwa, kiž je ze štryčkom do pakćika zwjazała. Jow maš, hdyž so za to zajimuješ. Zo so Křižanec oficialnje Šěrcec mjenuja, je najnjewažniši z mojich šulerskich zapiskow w kwaklatych pismikach na zežołtnjenej papjerje. W Lubkec pakćiku stej listaj, jedyn w čistym módrym pismje někajkeje Elisabeth Hagen: Blasewitz, 24./8.41. Mein liebes armes Mädel, gute Annemarie. Tief erschüttert hat mich heute früh Ihre Nachricht vom Ableben Ihres guten Vaters … Für Sie und Ihre lb. Mutter ist es jetzt doppelt schwer, den widerlichen Anfeindungen standzuhalten … Ich ahnte ja gar nicht, daß es so ernst mit Ihrem Vater war … Wie sehr hätte ich ihm gegönnt, daß er noch die Erhörung Ihres Gesuchs erlebt hätte. Ob es überhaupt noch weiter beantwortet wird? Wer weiß, was ihm erspart blieb …

Tež fotografija w pakćiku je. Na njej je Šěrcec/Křižanec Hana widźeć, něhdźe 20lětna rjana holca z čornymaj wočomaj pod ćmowymi włosami ze srjedźnej hasku. Wot katolskeje drasty stej jenož nabóčnej křidle banta widźeć. Pod čěpcom sedźi slěborny pawk jako broša. Holca, kotraž so hamtsce němsce Annemarie Schierz pisa a kotrejž we wsy serbsce Křižanec Hana abo Hanka praja, hlada na fotografiji ze spokojacej mudrosću do swěta, wo kotrehož čornych kutach, hdźež so hižo na nju nože wótřa, wona hišće ničo njewě, hdyž je fotograf na jeje wobličo objektiw wusměrił. Abo je, hdyž dlěje do woči na fotografiji hladaš, strach wučitać?

Křižanec Hana je Židowka, njemandźelske džěćo w Drježdźanach bydlaceju staršeju. Do papjerjanych swědkow pakćika słuša tež z ruku pisane hamtske pismo, kotrež je Hórčanski wjesnjanosta na někajki Kamjenski abo Drježdźanski hamt pisał: Horka am 3.7.41 … Dem Antrage des Georg Schierz Horka N. 39, bezugnehmend … seiner Adoptivtochter Annemarie … folgend Stellung … Potom so pismiki čorneje tinty we wusmahnjenym prózdnym blaku zhubja, najskerje su zblědnyli pod wukidanej wodu abo pod plěsnju. Spody w prawym róžku na kromje plěsnje sedźi wučitajomny kulowaty kołk z Hitlerskim worjołom a hokatym křižom na wopuši ptačka. Tež podpis je zblědnjeny a nječitajomny.

Kak su dokumenty wo Židowce Hanje do Lubkec rukow přišli, sym so tehdy zabył prašeć. Móže być, zo je po wójnje někajki rjadowar zawostajenstwa Gestapo w Kamjencu na nje storčił a je do Hórkow pósłał, hdźež je je Křižanec Marja, adoptiwna mać Hany, ze sylzojtymaj wočomaj k sebi wzała. A krótko do swojeje smjerće je je susodnym Lubkecom přewostajiła. Wy sće moju dźowku Hanku derje znali …

Hakle nětko, hdyž tute linki pisam a hdyž z kóždym pohladom do papjerjaneho zawostajenstwa wćipnosć za wosudom Křižanec Hany znowa wotuća, sym wusmahnjeny list: Dem Antrage des Georg Schierz Horka N. 39, bezugnehmend … seiner Adoptivtochter Annemarie … na restawraciski institut w Kölnje pósłał, z próstwu, nječitajomne, pod mokriznu zańdźene a schowane pismiki do swětła zwjesc. A čakam na wotmołwu.

Jednoho dnja 1924, štó wě na kajkim a w kotrym měsacu?, přiwjeze židowski překupc Kreidel z Drježdźan – wobchodnik za musku drastu – swoju pjećlětnu dźowku do Hórkow a wostaji ju pola žiwnosćerjow Šěrcec Marje a jeje bratra Jurja. Nichtó njewě, čehodla je to činił, hač su jemu sylzy po licomaj běželi, hdyž je do Drježdźan wotjěł, dokelž je dźowku na přeco w Hórkach wostajił. Nichtó njewě – hdyž je něchtó wědźał, da je wěrnosć z nim abo z njej do rowa wotjěła –, kajke dorěčenja su mjez němskim židowskim nanom a serbskej katolskej žonu a jeje bratrom wujednane byli. Je Drježdźanski židowski nan swoju dźowku do zanjeseneje katolskeje prowincy dowjezł, za hórkami so chowaceje, dokelž je so dźěćo jako njemandźelske narodźiło? Na tajke wašnje je njeplanowany podawk, kiž je so bohužel podał, zamjelčał. A mać? Z někajkej žonu je Kreidel dźěćo tola do swěta sadźił. Po Lubkec swědčenju je šwižna Drježdźanjanka Gertrud rěkała, Gertrud Kreidel. A druhdy tež w Hórkach pobyła. Je maćeri wšojedne było, hdźe so dźowka wot nětka horje dźerži? A hač ma tam k jědźi dosć? Abo je wona pod sylzami a wózhorom swojeho muža prosyła, zo by so wo dźowku starał?

A skónčnje njeje wotmołwy na najwažniše ze wšěch móžnych prašenjow: Staj Drježdźanskej židowskej staršej hižo 1924 wědźałoj abo jenož začuwałoj, zo bliži so w Němskej čas, hdyž budźeja Židow po hasach honić, jim ze zubnymi šćětkami trottoiry rjedźić dać a jich z cyklonom B najprjedy dusyć a potom přez wuhenje krematorijow do mróčelow duć? Je Kreidel z pomocu Hórčanow Marje Šěrcec a jeje bratra Jurja swoju dźowku před tajkim wosudom wuchować chcył?

Drježdźanska židowska holca, adoptěrowana dźowka Šěrcec Marje a bratra Jurja, we wsy jenož Křižanec Marja a Jurij mjenowanaj, njerěka nětko wjace Annemarie Kreidel, ale oficialnje Annemarie Schierz, we wsy Křižanec Hana. Wona wotrosće z wjesnymi dźěćimi, nawuknje za někotre měsacy jich rěč a hraća, zwuči so na burske wašnja a jědźe. Nowa wokolina přeměni so za nju bórze na domjacu. Hana chodźi z tamnymi kóždu njedźelu rano a druhdy tež popołdnju hišće raz do susodnych Chrósćic kemši. Šěrcec su dali přiwzatu židowsku holcu na katolsku křesćanku wukřćić. Worklečan Opitz je kmótřił a Liznarjec mać z Hórkow je kmótra. A kaž tamni woblěka so młoda holca serbsku drastu, kiž jej derje steji, chodźi na reje, a hdyž je stara dosć, słuži kaž wšitcy jeje staroby pola burow, pola Ćemjerjec w Kamjenjej mjez druhim a pola Cyžec w Časecach.

A potom, jednoho dnja lěta štyrceći, zdźěli jej mać, zo je so susodka hóršiła Waša Hana je do našeje studnje popjeł sypała … A jenož něšto pozdźišo je nan Jurij słyšał, kak jedyn wjesnjan druhemu praji Što ha ta Hana jow chce?

Potom dochadźeja listy, najprjedy njepodpisane, w kotrychž rěka, zo so Židowka w zjawnosći hubjenje zadźerži. Potom pisa někajki Beutner z Kamjenca: Wiederholt kommen Beschwerden, dass Sie das ganze Dorf in Unruhe versetzen. Potom dóńdźe hamtski přikaz, zo njesmě Hana w serbskej drasće chodźić, potom, zo njesmě so božedla ženje wjace na rejach pokazać, potom, zo njesmě kemši a tež nic po zjawnych pućach chodźić a so docyła nic za swětły dźeń wonka pokazać. Potom jej wot zežiwjenskich znamkow wotrězaja wotrězki, na kotrež móžeš sej šokolodu abo placki kupić. A poł lěta pozdźišo wotwjedźetaj policistaj Gestapo sydomdźesatlětneho nana, Jurja Šěrca, do korčmy, hdźež jemu před wočemi a wušimi někotrych na zjawne wusłyšowanje kazanych wjesnjanow wumjetuja, zo ma ze swojej přiwzatej židowskej dźowku splažne poćahi, zo so z njej we łožu a na słomje wala, štož je hrube łamanje zakonjow a blutschande. Hanu su na někotre dny do jastwa sadźili a we wsy so naraz tuka, zo wočakuje dźěćo wot nana. Křižanec Jurij, kotremuž su wumjetowanja w korčmje dych wotrazyli, zo njemóže sam ze stólca stanyć, pohibuje so wot toho dnja jenož hišće z połojcu mocow mjez domskim a chlěwom, njepokaza so wjace na puću a na polu. Ludźace powědanja, tajke a hinaše To jen zas jemol widźi, te Židźa … to su hotowe blady … z Hitlerom wjac dołho njepóńdźe … Jurjo, njemjerzaj so …, žeru na mužowej strowoće. A kaž bychu tesaki byli, kotrež so kóždy dźeń hłubšo do njeho zarywaja, docpěja bórze wutrobu jedynasydomdźesatlětneho. Křižanec Jurij je njeboh.

Ja, tehdom pjećlětny, ničo wo jeho chowanju na Chróšćan kěrchowje njewěm, kelko ludźi je tam było a hač je so Hana na pohrjebje nana, kotrehož jako přiwzateho njezačuwa, wobdźělić směła. W juniju jedynaštyrceći je to było, a ja sej předstaju, kak něchtón druhemu ducy wot chowanja ćěła rjeknje Wěš žno, zo je Hitler Rósynsku nadpadnył? A zo tamón přistaji To je započatk kónca…

W lisće, tym dalšim w pakćiku, kiž sym jako šuler wot Lubkec Marje dóstał, pisa dalša Hagen, Charlotta, z njeznateho města abo wsy Die letzten schweren Erlebnisse haben ihn wohl zu arg mitgenommen … Er braucht nicht mehr die schwere irdische Last zu tragen … Der Gedanke, daß der Crostwitzer Herr Kaplan sich stets so Ihrer annimmt, ist mir eine ordentliche Beruhigung … Ale tež kapłan, z kotrymž so pisarka lista wo hinaši hač hrožacy zrudny wukónc modli, njemóže zadźěwać, zo dóńdźe pisomny přikaz, zo dyrbi židowska holca na tym a tym dnju do Drježdźan přijěć. Na připołoženej lisćinje su pomjenowane wěcy, kiž smě sej sobu přinjesć: deka, mantl, škórnje, nóž, widlička, łžica …

Na jednej junijskej póndźeli třiaštyrceći dyrbi Hana wotjěć. Njedźelu je Lubkecom na wobjed prošena. A Marja so dopomni, kak je zrudna do talerja hladała. Mój Božo, ja dyrbju preč … Póndźelu rano w pjećich klepa hišće raz wo Lubkec durje Božemje … A rjeknje, zo chce we Worklecach hišće raz kemši załožić. Wottam je přez Kamjenc do Drježdźan jěła. Lubkec so dopomnja, zo je dwójce domoj pisała. W prěnim lisće je rěkało … sym hubjenje trjechiła … Zo ze žonu ze šěsć dźěćimi, kiž su bjez nana, w ćahu sedźi a do směra Bunzlau jědźe. A druhi a posledni list je z toho města samoho přišoł. Što je w nim stało, je zabyte.

Bunzlau je dźensniši pólski Bolesławiec, sto kilometrow pod Łódźu, tehdyšim němskim Litzmannstadtom, w kotrymž su Židow w getowych lěhwach hromadźili, hdźež su pak z hłodom wumrěli abo wottam do płunowych komorow w Auschwitz, dźensa Oświęcim, a jeho pódlanskich lěhwow dowjezeni byli.

Móže być, hdyž mój z maćerju na puću pódla Křižanec dwora z někajkej Hórčanku bjesadujemy a ja sej spomjatkuju, zo sym wósom lět, zo je Židowka hižo zamordowana. A štó wě, hač njejsu ju runje na tym wječoru do komory z cyklonom B wjedli.

Započatk šěsćdźesatych lět sym wo Židowce Hanje swoje prěnje powědančko napisał, čitajomne, ale z njetrjebawšimi politiskimi nahladami pisarjoweho časa překisane a chětro słódke, hdyž by sej Hana tola pisaceho muža abo pisacu žonu zrališeho formata zasłužiła.

Mjeztym je mi Kölnjanski restawraciski institut nječitajomny list: Dem Antrage des Georg Schierz Horka N. 39, bezugnehmend … seiner Adoptivtochter Annemarie … folgend Stellung … wróćo pósłał z rozłoženjom, zo njejsu ultrawioletne a druhe techniske pospyty k žanomu spokojacemu wuslědkej wjedli. Tuž sej wusmahnjena papjera lista najskerje swoje potajnstwo wobchowa, doniž so něhdy do swojeje celulozy njerozdrjebi. A wostanje tukanje a podhlad, zo je list wěsty Beutner pisał, tehdy za Hórki zamołwity fašistiskeje NSDAP. Abo jedyn druhi z jeho wjesnych přiwisnikow a kałzačinjerjow časa. A wjeselu so, zo njemóžu so ani na toho ani na tamneho dopomnić. Wjesnjanostu Schustra su Rusojo po wójnje do Budyšina wotwjezli, hdźež je 1949 zemrěł.

Dwě lěće do tohole bachtanja na puću w Hórkach bě nas črjódku hólcow a holcow w tři kilometry zdalenej Chróšćanskej šuli jedyn wučer w brunej uniformje z čerwjenym hokatym křižom na rukawje na prěni šulski dźeń witał.

Naši starši, dalokož jich muske połojcy na wójnskich frontach njejsu, swjatočny ceremoniel sobu dožiwja. My dźěći sedźimy spłóšiwe we wuskich ławkach. Na jich deskach su tintowe blaki a wšelake znamjenja, samo z nožemi wudypane, kotrež ja njerozumju. Naše maćerje steja w powočinjenych durjach. Wučer w žołtobrunej uniformje, Serb ze wsy, direktor šule, powěda němsce, z čehož ja mało rozumju. Potom nas šulski wjednik z našimi cokorowymi titami – na jednej fotografiji je widźeć, zo je moja wjetša hač jeje nošer – z postrowom a wupřestrětej pozběhnjenej ruku zaso domoj sćele. A hdyž my ze šulskeho dwora ćehnjemy, steji pódla mje jeho žona w serbskej katolskej drasće. Kak bych ja dyrbjał na tym dožiwjenym někajke strachi připowědźace znamjenja widźeć!

Jónu nawječor w zymje toho lěta – abo nic toho lěta? – runje na tym městnje, hdźež ja naju z maćerju w bachtańcy z někajkej Hórčanku widźu, je jedyn šofer ze swojim wosobowym awtom, tajkim šwižnym tikotakom, w sněze tčacy wostał, na wyšinje Křižanec dwora, hdźež so dróha do Chrósćic nalěwo wić započnje. Najskerje njeje z wotbočenjom ličił Třo abo štyrjo sylni mužojo jeho doćepak ze sněha wuzběhnu a zaso na wujězdźeny puć staja. A šofer rjeknje, zo je wjaznył, dokelž ma zatrašnje wotjězdźene wobruče. Z tajkim podobnym awtom – z karoseriju jednoho Opela P4 – změju bórze swoje najhórše dožiwjenje dźěćatstwa. Hač do dźensnišeho widźu so we wohenju, hdyž do špihela hladam.

A mój nan, naš papa, čehodla so tón tak pozdźe – po mloku ćety, po Křižanec Hanje, cokorowej tiće a wjaznjenym awće – přizjewi?