Gelaagd Geld - Nik Bhatia - E-Book

Gelaagd Geld E-Book

Nik Bhatia

0,0

Beschreibung

Het is verre van eenvoudig een tijdloos bitcoinboek te schrijven, zeker nu de technologie is doorgebroken bij het brede publiek. Toch doet Nik Bhatia exact dat. Ondanks de honderden bitcoinboeken die vandaag de revue passeren, brengt "Gelaagd Geld" een originele inkijk in de bestaansreden van deze monetaire revolutie. Terwijl de meeste analyses blijven steken in een zoveelste herhaling van de inflatieproblematiek, het opsommen van verschillende cryptovaluta of het bepleiten van de "FIRE-methode", gaat "Gelaagd Geld" verder. Het boek onderzoekt stapsgewijs hoe onze financiële markten door de eeuwen heen tot stand kwamen en welke essentiële boekhoudkundige ingrediënten nodig waren om onze hedendaagse, hypercomplexe maatschappij mogelijk te maken. Van de familie Medici in Italië, langs de Antwerpse beurs en de avonturen van de Nederlandse VOC, bespreekt het boek hoe de eerste centrale banken en ons huidig geldsysteem tot stand kwamen. Bhatia ontleedt beknopt maar volledig hoe de dollar de status van wereldreservemunt overnam van het Britse pond en waarom de moderne dollarpiramide zijn houdbaarheidsdatum nadert. Nik Bhatia beseft maar al te goed dat een aandachtige studie van onze geschiedenis, die bol staat van de monetaire en financiële experimenten, essentieel is om te peilen naar de gezondheid en wenselijkheid van ons huidig globaal geldsysteem. Gewapend met deze diepe historische context komt Nik uiteindelijk, zoals zovelen voor hem, tot één duidelijke conclusie: Bitcoin fixes this!

Sie lesen das E-Book in den Legimi-Apps auf:

Android
iOS
von Legimi
zertifizierten E-Readern
Kindle™-E-Readern
(für ausgewählte Pakete)

Seitenzahl: 188

Das E-Book (TTS) können Sie hören im Abo „Legimi Premium” in Legimi-Apps auf:

Android
iOS
Bewertungen
0,0
0
0
0
0
0
Mehr Informationen
Mehr Informationen
Legimi prüft nicht, ob Rezensionen von Nutzern stammen, die den betreffenden Titel tatsächlich gekauft oder gelesen/gehört haben. Wir entfernen aber gefälschte Rezensionen.



Inhoudsopgave
Gelaagd Geld
Woord van de vertalers
Voorwoord
Gelaagd geld gedemonstreerd
Fiorino d’oro
De eerste munten
De invloed van overheden op geld
De florijn
Te veel munten
Risico’s van fysieke overdracht
Het ontstaan van gelaagd geld
De hiërarchie van geld
Disciplinaire restrictie
Het afwikkelingsprobleem
Een doorlopende beurs
De tijdswaarde van geld
Centraal bankieren
Onmiddellijke afwikkeling
Bevoorrechte leningen
Bank of England
De goudstandaard
De derde geldlaag
Elasticiteit en fragiliteit
Ultieme geldschieter
Federal Reserve System
Vroeg Amerikaans geld
Een monetaire mix
Reserves
De Fed
Afgedankt goud
Geen goud voor jou
Depositogarantiestelsel
Koning dollar
Gedoemd om te falen
Offshore dollars
Goud op pensioen
De dollar in verval
De pen van de boekhouder
De referentierentes van de dollar
Geldmarktfondsen
Wantrouwende banken
De afbrokkeling gaat verder
Enige geldschieter
Een renaissance van geld
Satoshi Nakamoto en de bitcoin whitepaper
Een definitie van bitcoin
Computerwetenschappen
Nuttige analogieën
Blockchain en bitcoin mining
Versturen en ontvangen
Een nieuwe denominatie
Koffie kopen met bitcoin
Satoshi’s bedoeling
Visies van gelaagde bitcoin
Gelaagde bitcoin
Fysiek bezitten
BTC/USD
Legitimiteit
Tulpen
Lightning Network
Alternatieve cryptovaluta
Stablecoins
Termijncontracten voor grondstoffen
Gelaagde bitcoin
Central Bank Digital Currencies
Gooi de speeltafel om
Helikoptergeld
CBDC ontwerp
China
Digitale euro
Fedcoin
Prijsverhouding tussen BTC en CBDC
Atomic swaps
Vrijheid van denominatie
Een blik op de toekomst
Kies uw eigen geld
Dankwoord

Gelaagd Geld

Van goud en dollars naar bitcoin en Central Bank Digital Currencies

© Origineel: Nik Bhatia

© Vertaling: Thibaut Van Weehaeghe & Willem Van den Bergh

Deze vertaling is officieel gelicenseerd van de originele copyright houder.

Alle rechten voorbehouden.

Geef ons feedback: [email protected]

Uitgever: Konsensus Network

Woord van de vertalers

Het is verre van eenvoudig een tijdloos bitcoinboek te schrijven, zeker nu de technologie is doorgebroken bij het brede publiek. Toch doet Nik Bhatia exact dat.

Ondanks de honderden bitcoinboeken die vandaag de revue passeren, brengt “Gelaagd Geld” een originele inkijk in de bestaansreden van deze monetaire revolutie. Terwijl de meeste analyses blijven steken in een zoveelste herhaling van de inflatieproblematiek, het opsommen van verschillende cryptovaluta of het bepleiten van de “FIRE-methode”, gaat “Gelaagd Geld” verder.

Het boek onderzoekt stapsgewijs hoe financiële markten door de eeuwen heen tot stand kwamen en welke essentiële boekhoudkundige ingrediënten nodig waren om onze hedendaagse, hyper-complexe maatschappij mogelijk te maken. Van de familie Medici in Italië, langs de Antwerpse beurs en de avonturen van de Nederlandse VOC, bespreekt het boek hoe de eerste centrale banken en ons huidig geldsysteem tot stand kwamen. Bhatia ontleedt beknopt maar volledig hoe de dollar de status van wereldreservemunt overnam van het Britse pond en waarom de moderne dollarpiramide zijn houdbaarheidsdatum nadert.

Nik Bhatia beseft maar al te goed dat een aandachtige studie van onze geschiedenis, die bol staat van de monetaire en financiële experimenten, essentieel is om te peilen naar de gezondheid en wenselijkheid van onze huidig globaal geldsysteem. Gewapend met deze diepe historische context komt Nik uiteindelijk, zoals zovelen voor hem, tot één duidelijke conclusie: Bitcoin fixes this!

Als vertalers zijn we bijzonder fier te hebben mogen bijgedragen tot de Nederlandse versie van dit tijdloos document.

Bitcoinkenners halen “The Bitcoin Standard” wel eens aan als het ultieme bitcoin naslagwerk (een boek uit 2018 dat trouwens ook heel sterk focust op geschiedenis). Evenwel durven wij trots stellen dat “Gelaagd Geld” van Nik Bhatia zeker niet moet onderdoen. De twee boeken vullen elkaar eigenlijk ook perfect aan. Waar de klassieker uit 2018 het monetaire en economische aspect van bitcoin in kaart brengt, ontleedt “Gelaagd Geld” op meesterlijke wijze de financiële en boekhoudkundige implicaties.

Dit boek is een pareltje voor eenieder die op zoek is naar een diepere en historisch gestoelde uiteenzetting over de technologie die de 21ste eeuw op zijn kop zal zetten. We wensen jullie enorm veel leesplezier toe!

Willem Van den Bergh Thibaut Van Weehaeghe

Voorwoord

We staan aan de vooravond van een volledige herziening van het internationaal monetair systeem. Het is iets wat maar zelden voorkomt. De tekst die voor u ligt, is geschreven om een topografisch overzicht van geld te geven in onzekere tijden. Kaarten helpen ons om het terrein te navigeren, maar werden tot nu toe nooit in verband gebracht met geld. Dit boek geeft ons een kaart van ons financiële systeem doorheen de geschiedenis en een voorproefje van hoe digitaal geld er in de toekomst uit kan zien. Het voorziet de lezer van een nieuw denkkader — gelaagd geld. Dit denkkader beschrijft ons evoluerend monetair systeem, helpt ons te navigeren door het veranderend landschap van geld en legt uit hoe verschillende vormen van geld zich tot elkaar verhouden.

Door de evolutie van gelaagd geld vanaf het prille begin te volgen, krijgen we een fascinerende inkijk in hoe en waarom mensen omgaan met de door hen gekozen valuta. We onderzoeken het ontstaan, de evolutie en de toekomst van geld. Velen zullen zeggen dat de toekomst van geld digitaal is, maar voor de meesten van ons lijkt geld al lang digitaal. We gebruiken smartphones om onze financiën te beheren en contactloos te betalen en geven ons steeds meer over aan een samenleving zonder contant geld. Nu bitcoin tot onze monetaire verbeelding spreekt krijgt digitaal geld een nieuwe betekenis.

Een deel van de reden voor deze tegenstrijdigheid is dat de monetaire wetenschap, of de studie van geld, niet over de juiste woordenschat en theoretische kaders beschikt om bitcoin te kunnen integreren. De geldende monetaire theorie heeft dringend behoefte aan een update om deze nieuwe vorm van geld op te nemen. Herzieningen van de monetaire wetenschap zijn uiterst zeldzaam en om deze nieuwste update te verklaren, moeten we teruggaan naar het verleden om de impact van bitcoin op de toekomst van geld in zijn juiste context te kunnen plaatsen. En die update is zeker de moeite waard. Bitcoin luidt een nieuw tijdperk in van transparantie en keuzevrijheid.

Dit boek is een poging om te begrijpen en uit te leggen hoe de integratie van bitcoin zal gebeuren en hoe dit het lot van ons monetaire systeem zal bepalen. Daarvoor hebben we een toegankelijkere manier nodig om de monetaire wetenschap, van oudsher gehuld in academisch vakjargon, te verduidelijken. Slechts weinigen begrijpen waar geld vandaan komt, of wat een monetair systeem zelfs is. Met dit boek plaatsen we ons monetaire systeem in een nieuw daglicht voor niet-ingewijden en leggen we het uit vanaf het prille begin.

Het belangrijkste is dat de lezers begrijpen dat geld een gelaagd systeem is. Aan de hand van originele gelaagde terminologie zal dit boek uitleggen waarom we munten inruilden voor monetaire systemen, hoe deze systemen zich hebben ontwikkeld en hoe ingewikkeld en gelaagd ze vandaag de dag zijn. Lezers kunnen dit boek dan ook gebruiken om te achterhalen op welke geldlaag hun activa zich bevinden en hoe ze kunnen navigeren tussen de verschillende lagen. In een toekomstige wereld met vrije keuze van geld, zal iedereen die de monetaire landkaart kan navigeren een enorme voorsprong hebben.

Gelaagd geld gedemonstreerd

Alvorens de geschiedenis van gelaagd geld te bespreken, schetsen we met een klein voorbeeld de contouren van dit nieuwe denkkader. We demonstreren de nieuwe terminologie aan de hand van de relatie tussen een gouden munt en een goudcertificaat uit 1928 in de Verenigde Staten van Amerika. In dit voorbeeld staat op het goudcertificaat het volgende geschreven:

Hiermede wordt verklaard dat in de staatskas van de Verenigde Staten van Amerika tien dollar in gouden munten is gedeponeerd, betaalbaar aan de toonder op eerste verzoek.

Laten we deze verklaring interpreteren aan de hand van de gelaagde terminologie. Een gouden munt is geld van de eerste laag en wordt bewaard in een kluis. Geld van de tweede laag, een goudcertificaat, wordt gedrukt en in omloop gebracht in plaats van de gouden munt. Het papier heeft waarde voor wie het zelf in handen heeft, de toonder genoemd. Zowel de munt als het certificaat zijn vormen van geld, maar zijn kwalitatief verschillend van elkaar. Deze verhouding tussen twee geldlagen (Figuur 2) is een andere manier om een balans van activa en passiva (Figuur 1) te beschrijven.

Figuur 1: Balans van de Staatskas van de Vernigde Staten.

Figuur 2: Weergave van de balans in lagen.

Als we dit nieuwe denkkader toepassen op onze huidige monetaire wetenschap en teruggaan tot het begin, ontvouwt zich een uitgebreide geschiedenis van geld. Nu de belangrijkste spelers in het huidige internationale monetaire systeem hun eigen digitale munten aankondigen, hebben we dringend behoefte aan een heldere manier om de komende veranderingen te analyseren. Dit is echter zo goed als onmogelijk binnen het kader van de huidige, mainstream financiële terminologie. Dit boek ziet geld als een gelaagd systeem, omdat het een intuïtieve manier is om de veranderingen die op ons financiële systeem afkomen, te conceptualiseren. Het systeem dat om de paar jaar tijdelijk in chaos uitbarst en slechts door toenemende interventies van overheden en centrale banken tot rust kan worden gebracht, zal grondig veranderen.

Er is een weg naar een stabielere toekomst. Dit boek schrijft een oplossing voor die leunt op technologische innovaties die monetaire wetenschap hebben samengevoegd met een voorheen ongerelateerde wetenschap — cryptografie. Met zijn onstuitbare verspreiding in ons gedachtegoed en wereldwijde financiële markten sinds 2009, dwingt de wetenschap van de cryptografie, de financiële wereld om achterhaalde systemen in te ruilen voor hele nieuwe, net zoals het internet dat deed met talloze industrieën sinds de eeuwwisseling. Deze nieuwe systemen moeten zorgvuldig worden uitgedacht. Wij zullen dit nieuwe, gelaagde denkkader gebruiken om uit te leggen hoe alles kan ontvouwen. Wat is de rol van niet-overheidsvaluta in onze toekomst? Zal bitcoin naast overheidsvaluta bestaan of ze vervangen? Om een antwoord te formuleren op deze vragen moeten we de gelaagdheid van geld bestuderen. We beginnen met een gouden munt die in 1252 het levenslicht zag.

Fiorino d’oro

Ik en mijn metgezellen lijden aan een hartziekte... een hartziekte die alleen genezen kan worden met goud.

— Hernán Cortés

Vóór gelaagd geld was er simpelweg geld. Geld is een hulpmiddel dat ons in staat stelt om wederkerig altruïsme te overstijgen.1 Sommigen noemen geld een gedeelde illusie, maar het woord illusie impliceert dat geen enkele vorm van geld een basis in de werkelijkheid heeft. Het is correcter om te stellen dat sommige vormen van geld gedeelde illusies zijn en dat andere na verloop van tijd kunnen bewijzen dat ze echt zijn.

De mensheid heeft tienduizenden jaren schelpen, dierentanden, juwelen, vee en ijzeren gereedschap gebruikt als ruilmiddel, maar heeft uiteindelijk in de afgelopen millennia goud en zilver uitgekozen als wereldwijd geaccepteerde valuta. Deze twee chemische elementen straalden op één of andere manier kostbaarheid uit, waardoor mensen ze uiteindelijk verkozen als het beste geld. De keuze voor edelmetalen was verantwoordelijk voor een enorme vooruitgang in de globalisering van de menselijke beschaving. Edelmetalen bezitten betere eigenschappen om rijkdom van generatie op generatie te bewaren en om de handel tussen volslagen onbekenden uit verschillende uithoeken van de wereld te vergemakkelijken.

Het was niet altijd makkelijk om te kiezen wat het best als geld kon dienen. Schelpen waren misschien perfect om handel te drijven op plaatsen ver verwijderd van de oceaan, maar waren voor mensen die dicht bij de kust woonden overvloedig aanwezig en dus geen goed middel om waarde op te slaan over generaties en continenten heen. IJzeren werktuigen waren zeer waardevol voor de jacht of als wapentuig en konden eeuwenlang hun waarde behouden. Ze waren dan weer niet noodzakelijk het beste ruilmiddel omdat ze draagbaarheid en deelbaarheid misten, iets wat schelpen wel hadden. Edelmetalen werkten goed op beide vlakken en werden geleidelijk algemeen aanvaard als de beste vorm van geld.

Geld wordt niet alleen gebruikt als ruilmiddel en als opslagmiddel voor waarde. Het doet ook dienst als rekeneenheid. Het is een manier om prijzen weer te geven, inkomsten te tellen, winsten te berekenen en om alle economische activiteiten onder één boekhoudkundige noemer te brengen. De Latijnse stam van het woord denominatie is nomin of naam. Religieuze denominaties zijn een manier voor mensen om hun specifieke, religieuze overtuiging te benoemen net zoals boekhoudkundige denominaties een manier zijn voor mensen om hun inkomsten, uitgaven en winsten uit te drukken. Wanneer mensen het eens worden over een eenduidige, boekhoudkundige benaming wordt de prijsbepaling van goederen en diensten makkelijker en zit iedereen op dezelfde golflengte wat geld betreft. Wanneer iedereen zijn prijs in dezelfde termen kan uitdrukken, bloeit de economische activiteit op.

Prijzen simpelweg in goud denomineren was echter niet genoeg. Handelen met gouden sieraden, staven en klompjes vereiste een geijkte meting van gewicht en zuiverheid, waardoor een niet nader gespecificeerde denominatie van goud niet erg nuttig was. Dit hoofdstuk zal laten zien hoe munten dit probleem hebben opgelost door de introductie van gewichten, zuiverheden en betrouwbaarheid.

De eerste munten

De vader van de geschiedenis, de Griekse historicus Herodotus, traceerde het ontstaan van gouden en zilveren munten terug tot in Lydië, in het tegenwoordige Turkije, rond 700 voor Christus. Aanwijzingen voor het gebruik van gouden en zilveren sieraden als geld gaan tienduizenden jaren terug, maar de opkomst van munten veranderden deze edele metalen in correcte boekhoudkundige denominaties. De munten uit Lydië droegen een afbeelding van een brullende leeuw en wogen 126 grein.2 Omdat alle munten een precieze hoeveelheid goud bevatten, deden ze perfect dienst als rekeneenheid. Munten, uniform in gewicht, lijken tegenwoordig misschien de meest voor de hand liggende vorm van goud- en zilvergeld, maar al duizenden jaren voordat de eerste Lydische munt werd geslagen, droegen edele metalen wereldwijd de uitstraling van valuta. Muntgeld met consistente gewichten waren een revolutie in eenvoud en veranderden geld voor altijd. Het was niet langer nodig om elk stukje metaal af te wegen en de zuiverheid te bepalen voor twee partijen transacties konden verrichten. Deze schijnbaar eenvoudige aanpassing veranderde uiteindelijk de wereld van de handel.

Wat waren de belangrijkste kenmerken van munten en waarom waren ze revolutionair als een vorm van geld? Ten eerste werden munten gemaakt van metalen die als kostbaar, duurzaam en zeldzaam werden beschouwd. Goud en zilver hadden een bewezen staat van dienst als geld van duizenden jaren en munten geslagen uit deze twee metalen verzekerden dat ze een natuurlijke vraag zouden hebben. Waren de munten bijvoorbeeld van steen gemaakt, dan zou er geen vraag naar zijn, want gewone stenen zijn niet kostbaar of zeldzaam.

Het volgende kenmerk van munten dat een sprong voorwaarts in geld en menselijke beschaving bracht, was fungibel, uitwisselbaar geld. Wanneer twee dingen fungibel zijn, hebben zij onderling een gelijke en ongedifferentieerde waarde, zoals een biljet van één dollar gelijk is aan elk ander biljet van één dollar. Munten die van dezelfde munterij kwamen, waren allemaal identiek, waardoor het omslachtige meetproces bij dagelijkse transacties wegviel. Munten waren een enorme vooruitgang in de meetbaarheid van geld, vooral in vergelijking met goudstaven van niet-uniform gewicht en gouden juwelen met niet-gespecificeerde zuiverheden. De uniformiteit en fungibiliteit van munten maakten ze perfect als boekhoudkundige denominaties, waardoor samenlevingen een krachtig instrument kregen om alles in één enkele eenheid te meten.

Geld moet ook deelbaar zijn: het gebruik van vee als betaalmiddel gaat duizenden jaren terug, maar vee is niet deelbaar en dus nutteloos bij kleine transacties. Munten, daarentegen, waren perfect voor deelbaarheid. Ze vertegenwoordigden elk een kleine hoeveelheid waarde en konden worden gebruikt in de kleinste transacties, maar tegelijk konden ze ook gemakkelijk worden verzameld voor grotere transacties.

Tenslotte bleken de beste munten diegene die moeilijk te vervalsen waren. Valsmunterij kon de waarde van een valuta ernstig ondermijnen, dus moesten er munten worden gemaakt met moeilijk na te maken gravures. Als men dacht dat de munten die in omloop waren écht waren en het onwaarschijnlijk was dat er vervalsingen circuleerden, dan zou dit iedereen in staat stellen om met elkaar transacties te doen zonder iedere munt op echtheid te moeten controleren.

De invloed van overheden op geld

De wereldwijde vraag naar munten nam een grote vlucht vanwege hun economische vooruitgang en overheden werden de grootste leverancier. Heersers konden het niet laten zichzelf te vereeuwigen en gaven opdracht om munten te slaan die gegraveerd waren met hun beeltenis om vervolgens in hun streek te laten circuleren als geld. Dit was echter niet louter een vorm van vorstelijke ijdelheid. Het slaan van munten gaf regeringen de macht om geld in hun voordeel te gebruiken. Dit leidde tot blijvende maatschappelijke impact en lag aan de basis van de opkomst en ondergang van rijken.

Het Romeinse Rijk geeft ons een perfect voorbeeld van hoe het ontstaan van munten overheden een invloed op valuta geeft. In de eerste eeuw na Christus, kort na het begin van het Romeinse Rijk, werden door de regering in Rome munten geslagen die denarii (meervoud van denarius) werden genoemd. Dankzij de internationale invloed van het Romeinse Rijk, werden de munten in heel Europa, Azië en Afrika gebruikt. Voor het eerst ontwikkelde zich een wereldwijde monetaire standaard op basis van munten van edelmetaal die door één entiteit geslagen werden. De invloed van de munteenheid van het machtige Romeinse Rijk vloeide voort uit zijn keizerlijke dominantie en weergalmde over de hele wereld. Munten met de naam dinar zouden tot vele eeuwen later blijven opduiken van India tot Egypte en Spanje.3

In de tweede eeuw, onder het bewind van Marcus Aurelius, woog één denarius ongeveer 3,4 gram en bevatte ongeveer 80% zilver. Aanzienlijk minder dus dan de 98% zilver die de munt bevatte toen Augustus Caesar zich drie eeuwen daarvoor tot eerste keizer van Rome uitriep. Door de eeuwen heen hielden valuta op te bestaan door één simpel feit: regeringen kunnen de verleiding niet weerstaan om voor zichzelf gratis geld te creëren. De devaluatie van de Romeinse munt was geen uitzondering. Toen het Romeinse Rijk het gehalte aan edelmetaal in de denarius verminderde, terwijl de naam en officiële waarde ongewijzigd bleef, had het in wezen geld voor zichzelf gecreëerd. Elke denarius had een hogere zuiverheid dan zijn opvolger. Dit mechanisme van geldontwaarding door de overheid vermindert het vertrouwen in de munt en leidt tot onstabiele prijzen en maatschappelijke kwetsbaarheid. Tegen het einde van de derde eeuw was de denarius zo vaak gedevalueerd dat de munt nog slechts 5% zilver bevatte. Deze episode staat bekend als de "Crisis van de Derde Eeuw", een periode waarin verschillende keizers werden vermoord en het Romeinse Rijk bijna instortte. Devaluatie van de valuta was een trend die wereldwijd aanhield, wat de gebeurtenissen in het dertiende-eeuwse Florence des te opmerkelijker maakt.

De florijn

De Noord-Italiaanse steden Florence, Venetië, Genua en Pisa lieten het feodalisme los en ontplooiden zich in de loop van de elfde eeuw tot soevereine stadsrepublieken. Kort daarna brachten de stadstaten ook hun eerste, eigen munten uit. In het jaar 1252, toen de Florentijnse munterij de eerste fiorino d’oro, of gouden florijn sloeg, was dit amper innovatief te noemen. Het was gewoon nóg een andere munt. Maar nadat decennia en eeuwen verstreken zonder dat het gewicht en de hoeveelheid goud van de munt veranderde, kreeg de florijn een reputatie die iedereen aantrok. Historisch gezien waren munten van edelmetaal duurzaam, deelbaar en draagbaar, maar omdat overheden de zuiverheid van hun munten steeds verlaagden, bestond er geen munt met een geloofwaardigheid die meerdere generaties standhield. De Florentijnse munterij bracht daar verandering in. Hun florijn behield een onveranderd gewicht en zuiverheid van ongeveer 3,5 gram puur goud, gedurende een verbazingwekkende vier eeuwen.

Tegen de tijd dat de florijn honderd jaar oud was, was hij uitgegroeid tot dé internationale monetaire standaard voor de pan-Europese financiën. Hoge salarissen, juwelen, onroerend goed en kapitaalinvesteringen werden allemaal in florijn gedenomineerd.4 De florijn was ook populair bij de arbeidersklasse, omdat ze letterlijk al hun spaargeld in hun broekzak konden meenemen. Florijnen bleken uitstekend onderpand en werden gebruikt om zilveren munten te lenen voor kleinere transacties. De florijn als rekeneenheid verspreidde zich over heel Europa en tot ver daarbuiten als ’s werelds meest betrouwbare en stabiele gelddenominatie. De buitengewone stabiliteit van de florijn was niet de enige drijvende kracht achter de monetaire vernieuwingen uit de Renaissance. De populariteit van de florijn, die meerdere eeuwen duurde, viel samen met grote doorbraken in wiskunde, boekhouden en bankieren. Het samensmelten van al deze nieuwe concepten resulteerde in een wonderbaarlijke transformatie van geld en hoe we er mee omgaan. Maar alvorens deze vooruitgang in detail te bespreken, moeten we eerst de gebreken van muntgeld begrijpen die zij hebben aangepakt.

Te veel munten

Munten alleen maakten nog geen monetair systeem. Ze leverden twee enorme problemen op voor de wereldeconomie, die toen bestond uit steden in Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten, verbonden door de Middellandse Zee. Er waren gewoon te veel soorten valuta en de grote verscheidenheid aan munten belemmerde de omloopsnelheid van geld in ernstige mate.

De omloopsnelheid geeft weer hoe snel geld van eigenaar verandert. Alleen met voldoende snelheid van circulatie kan geld ons helpen om optimaal te handelen. Gouden en zilveren munten verhoogden de omloopsnelheid van geld ten opzicht van primitieve tijden toen staven en klompjes edelmetaal zonder gestandaardiseerd gewicht als ruilmiddel werden gebruikt. Maar een wereld met een te grote verscheidenheid aan munten, waarin duizenden concurrerende munten werden gebruikt, betekende dat bij praktisch elke transactie tussen mensen uit verschillende geografische gebieden een omrekening van valuta moest plaatsvinden. Dit betekende grote uitdagingen voor het bereiken van de volgende niveaus van omloopsnelheid en internationale handel, omdat normen voor gewichten en zuiverheden over de hele wereld sterk uiteenliepen.

Geldwisselaars specialiseerden zich in deze noodzakelijke omwisselingen en werden een integraal onderdeel van alle handel. Zij namen de taak van het omwisselen van honderden of zelfs duizenden verschillende munten op zich, om elke vorm van internationale uitwisseling mogelijk te maken. Door een gebrek aan uniformiteit van munten over de hele wereld, konden geldwisselaars telkens profiteren wanneer een handelaar of klant geld moest wisselen van de ene valuta in de andere. Dit beroep bestaat vandaag nog steeds in de vorm van wisselkantoren, die bijvoorbeeld Mexicaanse peso’s in Braziliaanse real omwisselen.

Het probleem van de vele, verschillende munten werd nog verergerd door het bimetallisme, waarbij twee verschillende metalen als geld dienst deden. Zilver is een metaal dat meer voorkomt in de aardkorst dan goud en heeft van oudsher gediend als geld van het gewone volk en dagelijkse transacties. Goud daarentegen is het meer begeerde edelmetaal en de meest gewilde vorm van rijkdom, maar het volstond niet voor dagelijks gebruik: één florijn was meer waard dan een week werken voor de gemiddelde arbeider.5 De tweedeling tussen goud en zilver bemoeilijkte de creatie van een eenvormig monetair stelsel tot het einde van de negentiende eeuw.

Risico’s van fysieke overdracht