Digital Information Design (DID®) Foundation E-Book

Brian Johnson

• Herausgeber: Van Haren Publishing
• Kategorie: Bildung
• Sprache: Niederländisch
• Veröffentlichungsjahr: 2021

Seitenzahl: 352

Beschreibung

Digital Information Design (DID) is een framework voor business informatiemanagement (BIM). En net als de vele andere frameworks is het bedoeld om te helpen bij het beschrijven van vraagstukken en het testen van mogelijke oplossingen. DID is anders dan de andere frameworks en managementmodellen; het is onafhankelijk van ieder ander framework of model en het pretendeert niet om het totale ontwerp van business informatie services te omvatten. DID legt relaties met andere nuttige en wijdverbreide best practices die specifiek zijn ontwikkeld om toe te passen in specifieke fasen van de ontwikkeling van business informatie services. Zoals tijdens de idee-vorming, conceptontwikkeling, specificatie, ontwerp, test, oplevering, servicemanagement en operatie, of bij het ontwikkelen en beheren van architectuurvraagstukken of bij de implementatie van hardware en software. DID is in eerste instantie bedoeld om te sturen op de kwaliteit van informatie, en om te zorgen dat deze informatie effectief wordt ingezet. Het DID framework is ontwikkeld om te helpen tijdens het ontwerp van business informatie services om te bepalen wat je nodig hebt, en wanneer je het nodig hebt. DID kan ook worden gebruikt als een handleiding bij het bepalen welke delen van andere bestaande frameworks nuttig kunnen zijn. DID is volledig onafhankelijk van andere frameworks (zoals BiSL and BiSL Next, waarvan DID is afgeleid). Je bepaalt zelf wat je wel of niet toepast. DID helpt om die keuze te onderbouwen en om vast te stellen wat de sterke en zwakke punten zijn van je aanpak. Het DID framework is gebaseerd op de meest gangbare concepten om kernelementen van een ontwerpaanpak te beschrijven (behoefte en waarde, missie en vermogen), de belangrijkste perspectieven op business informatie (business, informatie/data, services en technologie) en de dominante domeinen (governance, strategie, verbetering en operatie). Effectief sturen op deze aspecten draagt bij aan goed functionerende organisaties. DID helpt om precies dat te onderscheiden wat je nodig hebt om te realiseren dat jouw ontwerp van business informatie beantwoordt aan de wensen in jouw organisatie. DID kan volledig onafhankelijk van andere frameworks worden toegepast en het kan in alle lagen van de organisatie worden ingezet.

Leseprobe

Digital Information Design (DID) Foundation

Andere uitgaven bij Van Haren Publishing

Van Haren Publishing (VHP) is gespecialiseerd in uitgaven over Best Practices, methodes en standaarden op het gebied van de volgende domeinen:

- IT en IT-management;

- Enterprise-architectuur;

- Projectmanagement;

- Businessmanagement.

Deze uitgaven zijn beschikbaar in meerdere talen en maken deel uit van toonaangevende series, zoals Best Practice, The Open Group series, Project management en PM series.

Van Haren Publishing is tevens de uitgever voor toonaangevende instellingen en bedrijven, onder andere: Agile Consortium, ASL BiSL Foundation, CA, Centre Henri Tudor, CM Partners, Gaming Works, IACCM, IAOP, IPMA-NL, ITSqc, NAF, KNVI, PMI-NL, PON, The Open Group, The SOX Institute.

Onderwerpen per domein zijn:

IT en IT-management

ABC of ICT

ASL®

CMMI®

COBIT®

e-CF

ISM

ISO/IEC 20000

ISO/IEC 27001/27002

ISPL

IT4IT®

IT-CMF™

IT Service CMM

ITIL®

MOF

MSF

SABSA

SAF

SIAM™

TRIM

VeriSM

Enterprise-architectuur

ArchiMate®

BIAN

GEA®

Novius Architectuur Methode

TOGAF®

Projectmanagement

A4-Projectmanagement

DSDM/Atern

ICB / NCB

ISO 21500

MINCE®

M_o_R®

MSP®

P3O®

PMBOK® Guide

Praxis®

PRINCE2®

Businessmanagement

BABOK® Guide

BiSL® en BiSL® Next

BRMBOK™

BTF

CATS CM®

DID®

EFQM

eSCM

FSM

IACCM

ISA-95

ISO 9000/9001

OBM

OPBOK

SixSigma

SOX

SqEME®

Voor een compleet overzicht van alle uitgaven, ga naar onze website: www.vanharen.net

Colofon

Titel:

Digital Information Design (DID®) Foundation

Subtitel:

Hoger rendement bij business informatiemanagement door beter gebruik van informatie en technologie

Serie:

Best Practice

Auteurs:

Brian Johnson, Léon-Paul de Rouw

Reviewers:

Hans van Herwaarden (Nyenrode)

Maarten Hillenaar (Centric)

Jan Ploeg (Centric)

Jasper Maas (Fontys Hogeschool)

Marco Dumont (Asessle)

Yvette Backer (BiSLSmart)

Lex Scholten (BiSLSmart)

Machteld Meijer (Maise)

Jan de Vries (Naboek)

Daniel Brouwer (Vakopleiding Functioneel Beheer)

Tekstredactie:

Bart Verbrugge en Jan Ploeg

Vertaling uit het Engels:

Léon-Paul de Rouw

Uitgever:

Van Haren Publishing, ’s-Hertogenbosch, www.vanharen.net

DTP & omslagontwerp:

Coco Bookmedia, Amersfoort - NL

NUR code:

801, 982

ISBN Hard copy:

978 94 018 0750 0

ISBN eBook (pdf):

978 94 018 0751 7

ISBN ePUB:

978 94 018 0752 4

Druk:

Eerste druk, eerste oplage, mei 2021

Copyright:

© ASL BiSL Foundation, Van Haren Publishing, 2021

Voor verdere informatie over Van Haren Publishing, e-mail naar: [email protected].

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this publication may be reproduced in any form by print, photo print, microfilm or any other means without written permission by the publisher.

Hoewel deze uitgave met veel zorg is samengesteld, aanvaarden auteur(s) noch uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in deze uitgave.

Trademark notices

ASL®, BiSL® and DID® are registered trademarks of ASL BiSL Foundation.

BABOK® is a registered trademark of IIBA.

COBIT® is a registered trademark of ISACA.

GatewayTM is a registered trademark of OGC.

ITIL®, P3O® and PRINCE2® are registered trademarks of AXELOS Limited.

TOGAF® is a registered trademark of The Open Group.

De informatiemaatschappij is met een rap tempo zich steeds verder aan het ontwikkelen. En het wordt steeds duidelijker dat informatie niet meer weg te denken is in het dagelijkse leven. Tegelijkertijd zijn we ons er vaak niet van bewust hoe afhankelijk we van informatie zijn. Vaak wordt dit pas duidelijk als er geen of onjuiste informatie beschikbaar is. Ondanks vele goede bedoelingen lukt het vaak niet om de informatiebehoefte in voldoende mate af te stemmen op het aanbod.

Regelmatig komt het ook voor dat onvoldoende geprofiteerd kan worden van de kansen die IT biedt. Nieuwe technologie maakt het mogelijk om maatschappelijke knelpunten weg te nemen of in ieder geval te verzachten, besluitvorming meer transparant te maken en minderheden een platform te bieden. De beschikbare techniek is vaak goedkoop, laagdrempelig en redelijk betrouwbaar.

De opgave is natuurlijk wel een beetje ingewikkelder dan alleen het vraagstuk om vraag en aanbod goed bij elkaar te brengen. Immers technologie biedt kansen, maar heeft ook keerzijden. Het wegvallen van menselijke contacten, het onwenselijk met elkaar verbinden van gegevens, de informatie overload waardoor feit en fictie lastig van elkaar te onderscheiden zijn, de inbreuk op databestanden zijn slechts enkele voorbeelden.

De noodzaak van het goed kunnen besturen en beheersen van informatie is daarom steeds meer van belang. Hoewel in de afgelopen jaren veel kennis op dit vlak is ontwikkeld, laten voorbeelden zien dat nog belangrijke stappen moeten worden gezet. Hiervoor is het nodig dat bestaande basiskennis breder beschikbaar is, maar ook dat reeds ontwikkelde kennis toepasbaar gemaakt wordt voor nieuwe methoden van ontwikkelen, beheren en evalueren van informatiesystemen.

Business informatiemanagement (BIM) is een functie om op een efficiënte en effectieve manier gebuikt te kunnen maken van IT-gedreven business services. Een heldere organisatie van het informatiseringsproces is een eerste stap voor succes. Een belangrijke toetssteen hierbij is of betrokkenen in de organisatie op een eenduidige manier kunnen zeggen hoe de organisatie van de informatie is vormgegeven. BIM is dus voor iedereen die betrokken is bij het managen van informatie in een organisatie. BIM is daarmee een verantwoordelijkheid van de business.

Daarnaast dient een organisatie te beschikken over een brede verzameling van instrumenten om BIM te ondersteunen. Digital Information Design (DID) geeft een moderne invulling aan deze behoefte, met name gericht op IT-gestuurde dienstverlening. DID helpt de business om de BIM-verantwoordelijkheid waar te kunnen maken. Het is daarbij van belang dat theorie en praktijk goed aan elkaar gekoppeld zijn. In dit boek wordt hieraan ruim aandacht besteed.

Informatiemanagement maakt een steeds groter deel uit van de kosten van een organisatie. Het is daarom logisch dat steeds vaker ook wordt gevraagd naar de baten. Hoewel een kosten-baten afweging vaak lastig is, is een goed inzicht in de kosten van groot belang. Inzicht in de kosten begint met overeenstemming over de methode op basis waarvan de kosten in beeld kunnen worden gebracht. Het DID framework biedt ook dit kader.

Door in een organisatie gezamenlijk gebruik te maken van BIM en door tevens DID als gezamenlijke taal te hanteren kunnen verantwoordelijkheden eenduidig worden belegd en kan het informatiseringsproces op een meer volwassen wijze worden vormgegeven. Leerervaringen kunnen vervolgens met hulp van het DID-canvas verder worden verbeterd. En dat is hard nodig omdat we steeds meer afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van goede informatie.

April 2021dr. Johan van Wamelenonafhankelijk adviseur organisatie van de informatievoorziening

1 DE WAARDE VAN BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT

1.1 Introductie

1.2 Wat is Business Informatiemanagement (BIM)?

1.3 Businessinformatiediensten

1.4 Digitaal Informatie Design (DID)

1.5 De toegevoegde waarde van DID

1.6 Doelgroep

1.7 Opzet van dit boek

DEEL 1: HET DIGITAL INFORMATION DESIGN MODEL (DID)

2. MAAK KENNIS MET HET DID-MODEL

2.1 Inleiding

2.2 Het DID framework

2.2.1 Operationeel model

2.2.2 Het architectuurmodel

2.2.3 Het businessmodel

2.2.4 Het volledige DID-model

2.3 De vier sturingsconcepten (drivers) uit het businessmodel

2.3.1 Behoefte & Waarde (Need & Value)

2.3.2 Missie & Vermogen (Mission & Capability)

2.4 De managementdomeinen in het operationeel model

2.4.1 Het domein Governance

2.4.2 Het domein Strategie (Strategy)

2.4.3 Het domein Verbetering (Improvement)

2.4.4 Het domein Operatie (Operation)

2.5 De vier perspectieven

2.5.1 Het perspectief Business (Business)

2.5.2 Het perspectief Data (Data)

2.5.3 Het perspectief Services (Services)

2.5.4 Het perspectief Technologie (Technology)

2.6 Het DID framework tekenen

2.7 Verkennen van het DID framework

2.8 BIM in de praktijk: toepassen van het DID framework

2.8.1 Voorbeeld 1: Serviceverbetering

2.8.2 Voorbeeld 2: Service-operatie (4.3)

2.9 Tenslotte

3. HET HART VAN HET DID FRAMEWORK: STURINGSCONCEPTEN

3.1 Inleiding

3.2 Behoefte (Need)

3.2.1 Jaarplanning

3.2.2 Beheer

3.3 Waarde (Value)

3.3.1 Waardeketen

3.3.2 Catalogi

3.4 Vermogen (Capability)

3.4.1 BIM-processen die het mogelijk maken om diensten te beheren

3.4.2 ‘Mind the gap’

3.4.3 Beheren van vermogen

3.4.4 Vermogen van business kan gelijk zijn aan IT-vermogen

3.5 Missie (Mission)

3.5.1 Voorbeelden van missie statements

3.5.2 Voldoen aan de organisatiestrategie

3.6 Uitdagingen

3.6.1 Organisatie

3.6.2 Organisatorische vraagstukken

3.7 Conclusie

4. HET MANAGEMENTDOMEIN GOVERNANCE

4.1 Introductie

4.1.1 Governance

4.1.2 Beleid

4.1.3 Realisatie van baten (de businesscase)

4.1.4 Risico

4.2 Governance van de business

4.2.1 Verantwoordelijkheden en beleidsvorming

4.2.2 Business change governance en P3O®

4.2.3 Standaardisatiebeleid

4.2.4 Kennismanagement

4.3 Governance van data en informatie

4.3.1 Beleid en contracten voor data-uitwisseling

4.3.2 Data governance commissie

4.3.3 Beleid voor management van stamgegevens (Master Data Management)

4.3.4 Identiteits- en toegangsbeleid

4.4 Governance van service

4.4.1 Externe bestuurlijke relaties

4.4.2 Sourcingbeleid

4.4.3 Beleid voor serviceportfolio

4.4.4 Service-integratie

4.5 Governance van technologie

4.5.1 Technologiebeleid

4.5.2 Leidraad voor technologie-gerelateerde onderwerpen

4.5.3 Technische interoperabiliteit

4.5.4 Technologie-gedreven verandering

4.6 Uitdagingen

4.6.1 Governance van serviceontwerp

4.6.2 De ‘goede dingen’ communiceren

4.6.3 Locatie

4.6.4 Concurreren om middelen

4.6.5 Compliance en conformiteit

4.7 Conclusie

5. HET MANAGEMENTDOMEIN STRATEGIE

5.1 Introductie

5.1.1 Organisatie-brede informatiestrategie

5.1.2 Strategieën en de stadia van strategieontwikkeling

5.1.3 Strategische vraagstukken

5.1.4 Taaie vraagstukken

5.1.5 Strategische thema’s

5.2 Business-strategie

5.2.1 Organisatievisie op BIM

5.2.2 Business-architectuur

5.2.3 Agenda met strategische thema’s

5.2.4 Portfolio met verbeteringen

5.3 Data-strategie

5.3.1 Informatie-/data-architectuur

5.3.2 Levenscyclus van een informatiedienst

5.3.3 Modellen voor Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s)

5.3.4 Master Data Management (MDM) en modellen

5.4 Service-strategie

5.4.1 Serviceportfoliomanagement

5.4.2 Sourcing-strategie

5.4.3 Service-architectuur

5.4.4 Service-integratie en -management

5.5 Technologie-strategie

5.5.1 Belang van de technologie-strategie

5.5.2 Technologie-integratie

5.5.3 Infrastructuur voor informatietechnologie

5.5.4 Gezamenlijke aanbesteding

5.6 Uitdagingen

5.6.1 Afhankelijkheden

5.6.2 Review

5.7 Conclusie

6. HET MANAGEMENTDOMEIN VERBETERING

6.1 Inleiding

6.1.1 Waterval of Agile?

6.2 Business-verbetering

6.2.1 Business-eisen

6.2.2 Beschrijving van de te ontwerpen of te verbeteren informatiedienst

6.2.3 Testen: acceptatietesten

6.2.4 Training en documentatie

6.3 Data-verbetering

6.3.1 Eisen aan data

6.3.2 Organisatie van de data-omgeving (Enterprise Data Environment)

6.3.3 Kosten van informatiekwaliteit

6.3.4 Digitale en analoge informatie

6.4 Service-verbetering

6.4.1 Bouw een serviceorganisatie

6.4.2 Eisen aan service

6.4.3 Assemblage

6.4.4 Service-validatie

6.5 Technologie-verbetering

6.5.1 Inzetten van informatiediensten

6.5.2 Niet-functionele eisen

6.5.3 Testen: geautomatiseerd testen

6.5.4 Technologie-radar

6.6 Uitdagingen

6.6.1 Afhankelijkheden

6.6.2 Audit

6.6.3 Focus op succesvolle verbeteringen

6.7 Conclusie

7. HET MANAGEMENTDOMEIN OPERATIE

7.1 Introductie

7.2 Business-operatie

7.2.1 Gebruikersondersteuning

7.2.2 Servicedesk

7.2.3 Communicatie en training

7.2.4 Autorisatie

7.3 Data-operatie

7.3.1 Master Data Management

7.3.2 Implementatie van kwaliteitsplannen

7.3.3 Datakwaliteit

7.3.4 Gebruik van de dataomgeving

7.4 Service-operatie

7.4.1 Procedures voor serviceondersteuning

7.4.2 Meten van services

7.4.3 Compliancy-monitoring van services

7.4.4 Operationeel leveranciersmanagement

7.5 Technologie-operatie

7.5.1 Beschikbaarheid

7.5.2 Contact voor partner- en toeleveringsketen

7.5.3 Leveranciers

7.5.4 Incidentmanagement

7.6 Uitdagingen

7.6.1 BIM vanuit tactisch en strategisch management

7.6.2 “Schoenmaker, blijf bij je leest. . .”

7.6.3 Gebruikersondersteuning

7.6.4 Middelen

7.7 Conclusie

DEEL 2: DID IN DE PRAKTIJK

8. GEBRUIK VAN HET DID-MODEL

8.1 Inleiding

8.2 Bijdrage van DID als hulpmiddel voor informatiemanagers

8.3 Wie gebruikt het DID-model?

8.3.1 Single point of contact Informatiemanagement (SPOC-IM)

8.3.2 Systeemeigenaar

8.3.3 Spanningsveld

8.3.4 Vaardigheden en capaciteit

8.4 Wat zijn BIM-producten en -diensten en wanneer worden ze ingezet?

8.5 Samenhang met processen procedures en technische handelingen (zoals ITIL)

8.5.1 Voorbeeld 1: wijzigingprocedure

8.5.2 Voorbeeld 2: functionele wijzigingen

8.6 Praktijkvoorbeeld: Gebruikersondersteuning

8.6.1 Interactie met klanten: gebruikersondersteuning voor business informatiemanagement

8.6.2 Analyse van ‘gebruikersondersteuning bij bedrijfsvoering’ met behulp van het DID-model

8.6.3 Ambities en operaties formuleren voor een SPOC-IM

8.7 Conclusie

9. DID ALS HULPMIDDEL VOOR HET ONTWIKKELEN VAN EEN DIGITALE STRATEGIE

9.1 Inleiding

9.2 Start de analyse

9.2.1 Signaleren van trends en ontwikkelingen (stap 1)

9.2.2 Herkennen en vaststellen van strategische thema’s (stap 2)

9.2.3 Governance (stap 3)

9.2.4 Strategie voor digitale ‘ambities’ (stap 4)

9.3 Businesscase voor de strategie

10. BUSINESS SERVICES ONTWIKKELEN, ONDERSTEUND DOOR DID

10.1 Inleiding

10.2 Wat zijn business services?

10.3 Definitie van services

10.4 Van business-doelstellingen naar operatie

10.4.1 De levenscyclus van business services

10.4.2 Bepaal de strategische zakelijke rechtvaardiging

10.4.3 Een blauwdruk voor serviceontwerp

10.4.4 Beschrijving en verantwoording van het services-aanbod

10.5 Probleem- en behoefteanalyse en logisch ontwerp

10.6 Bouwen

10.6.1 Ontwerpfase

10.6.2 Bouwfase

10.7 Testmanagement

10.7.1 Doel

10.7.2 Essentiele onderdelen van testmanagement

10.8 Review en validatie

10.9 Operatie

11. DIRECT OPSTARTEN VAN BIM MET DID (KICK STARTING BIM)

11.1 Waar begin je?

11.2 Governance, strategie en organisatietransformatie

11.3 Verzamel de belangrijkste secundaire informatie

11.4 IT-planning

11.5 Prestatie

11.6 Architectuurvraagstukken

11.6.1 Strategie en prestatie

11.6.2 Kwaliteit en efficiëntie

11.6.3 Vermogen (Capability)

11.6.4 Hoe verschilt Business Service Design van BIM?

11.7 Conclusie en laatste checklist

Appendix A: DID Foundation terminologie

Index

■ 1.1 INTRODUCTIE

Het sturen en coördineren van digitale informatie van organisaties vraagt een aanzienlijke inspanning. Steeds vaker beschouwen organisaties informatie als een belangrijke productiefactor naast de klassieke factoren: grond, kapitaal en arbeid. . . Informatie is een cruciale hulpbron voor organisaties. Zonder informatie of met onbetrouwbare informatie kunnen organisaties niet goed functioneren. Informatie mag dus niet anders worden behandeld dan bijvoorbeeld financiële middelen, kapitaalgoederen of vastgoed van organisaties. Digitale activa, op de juiste manier ingezet en ingezet, creëren extra waarde met meetbaar en aantoonbaar rendement op investeringen. Vooruitstrevende organisaties gaan daarin nog een stap verder en beschouwen informatie als een strategisch middel dat kan worden ingezet om concurrentievoordelen in de markt te bereiken. Alle nuttige informatie, ongeacht het opslagmedium, is belangrijk. Door het toenemend gebruik van IT als informatiedrager en de snelheid waarmee informatiemanagement verandert is de tem ‘digitaal’ toepasselijk.

We leven in een digitale economie en de meeste informatie die we gebruiken is digitaal. Digitale informatie is valuta die binnen de business en tussen organisaties wordt uitgewisseld. Informatie waarover we beschikken beïnvloedt ons handelen en dus worden de eisen aan deze informatie steeds strenger: informatie moet accuraat, actueel, volledig et cetera zijn. Dit leidt tot strenge eisen en normen aan de functionaliteit en kwaliteit van informatieverwerkende systemen. Het betreft zowel handmatige, niet-geautomatiseerde als geautomatiseerde processen en talrijke ondersteunende IT-componenten die samen resulteren in de levering van business informatiediensten1.

DigitaliseringDigitalisering overschrijdt de traditionele grenzen van IT en data. Steeds vaker beschouwen organisaties het beheer van telefoons en andere spraakcommunicatiesystemen, intellectueel eigendom en andere kennisactiva ook als onderdeel van het informatie-ecosysteem. Juridische vraagstukken kunnen ook leiden tot digitalisering van informatie. Zo moeten in de VS medische voorschriften elektronisch worden gecommuniceerd tussen de voorschrijvende arts en de uitgevende apotheker. De Amerikaanse overheid wil het risico verkleinen dat verkeerde recepten worden uitgegeven. . . Het wijdverbreid voorschrijven van pijnstillers wordt bijvoorbeeld als een groot probleem beschouwd. Met elektronische communicatie is beter inzicht mogelijk in de aantallen en kan het gebruik van medische voorschriften nauwkeuriger worden gevolgd. De overgang naar elektronische informatie wordt gezien als een instrument dat informatie kan verschaffen om de gezondheidszorg te verbeteren.

Er is groot verschil tussen de termen ‘data’ en ‘informatie’. De meeste experts zijn het erover eens dat informatie het resultaat is van verwerking van data. Kennismanagers stellen dat de verwerkte informatie in de juiste context moet worden geplaatst om volledig te worden begrepen. Oppervlakkig gezien is informatie het resultaat van de verwerking van ruwe data. De essentie is echter om de juiste informatie tijdig en in een bruikbare vorm bij de juiste persoon te krijgen. De meest kritieke problemen waarmee informatiemanagers worstelen hebben te maken met specificaties en het afstemmen van de focus van informatiediensten op organisatiedoelen. Als je eisen wilt kunnen stellen aan informatie, moet je al vooraf betrokken en aangehaakt zijn bij het ontwerp van bedrijfsprocessen en diensten, digitaal, al dan niet met behulp van IT. Het volgen van een niet-systematische, willekeurige en niet-gecoördineerde aanpak, leidt tot een ad-hoc cultuur.

Dit zijn enkele vragen die business informatiemanagers in gedachten kunnen hebben:

■ Wat is onze bedrijfsstrategie met betrekking tot IT?

■ Wat is ons bedrijfsmodel?

■ Wie kan er adviseren over beveiliging?

■ Heb ik voldoende informatie over hoe IT-diensten worden geleverd?

■ Hoeveel tijd heb ik om na te denken over de impact van grote veranderingen?

■ Hoe ervaren gebruikers data-gestuurde diensten (hun gebruikerservaring, UX)?

■ Zijn de voorstellen beoordeeld op risico’s?

■ Wie heeft de leiding over het veranderingsprogramma?

■ Betekent de verandering ook een verandering in de wijze waarop de business moet werken?

■ Welke ondersteunende processen worden beïnvloed?

■ Wat is een ‘cloud’ en waar bevindt deze zich?

■ Zijn er wijzigingen in mijn informatiebehoefte?

■ Wat wordt van onze organisatie gevraagd om IT-informatieverwerkingsdiensten te kunnen leveren?

■ Kan de huidige IT-infrastructuur leveren wat nodig is, of moet ik aansturen op technische IT-veranderingen in overleg met de CIO?

■ Kan iemand me vertellen wat ‘Agile’ betekent?

■ Kan ik mezelf beschermen tegen IT-storingen?

■ Zo nee, hoe kan ik IT-storingen voorkomen?

■ 1.2 WAT IS BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (BIM)?

In het algemeen wordt onder informatiemanagement verstaan: het verkrijgen en beheren van informatie uit één of meer bronnen en het verspreiden van die informatie naar één of meer ontvangers. De formele definitie van Informatiemanagement die meestal wordt gehanteerd is:

Informatiemanagement is het sturen op en beheer van processen die informatie verwerven, creëren, organiseren, verspreiden en gebruiken2.

In dit boek omvat deze definitie ook technologie (steeds moeilijker te scheiden van informatie en dataverzameling) en de constructie en de werking van softwareapplicaties die data verwerken.

Als zodanig gaat informatiemanagement dus over: informatieprocessen, informatiemiddelen en informatietechnologieën3. En dus is de korte definitie van informatiemanagement:

Informatiemanagement: het management van informatiediensten bestaande uit functionaliteit, data en technologie.

Business informatiemanagement (BIM) is het managementdomein dat verantwoordelijk is voor alle taken en activiteiten die zijn gericht op het beheren, definiëren, verbeteren en ondersteunen van het gebruik van de informatieservices (informatiediensten)4 die nodig zijn voor het functioneren van een organisatie en het bereiken van de bedrijfsdoelen.

Meestal is IT het mechanisme waarmee bedrijfsinformatie wordt geleverd, vastgelegd, verwerkt en opgeslagen. In deze context betekent het gebruiken van IT dat informatiediensten die zijn gebaseerd op de IT-behoefte moeten worden ontworpen met de gebruiker van de gegevens in gedachten. BIM heeft een brede scope en de implementatie ervan zal inhoudelijk variëren, afhankelijk van de context waarbinnen een organisatie functioneert.

De betekenis van de term ‘informatiesystemen’

De betekenis van ‘informatiesystemen’ kan verwarrend zijn. Er is in de wereld van informatiemanagement en IT weinig consensus. In de eerste plaats omdat de woorden ‘systemen’ en ‘services’ vaak door elkaar worden gebruikt en omdat het resultaat van het ontwerp van een IT-gedreven business informatiesysteem vanuit de gebruiker een business service is en geen IT-service. . .

In de tweede plaats hangt de definitie vaak af van het perspectief van de rol, bijvoorbeeld of je een data-analist, systeemanalist of businessanalist bent. . . Zowel businessanalisten als systeemanalisten gebruiken meestal de term ‘informatiesystemen’ als ze business informatie-services bedoelen, omdat de meeste diensten gebruik maken van IT.

Het verschil zit hem vaak in de scope die wordt gehanteerd; een businessanalist kan culturele vraagstukken, specifieke werkplek-gerelateerde thema’s in de analyse meenemen vanwege zijn of haar bekendheid met de werkwijzen in de organisatie. Een systeemanalist zal zich daarentegen eerder concentreren op de informatie die wordt verzameld en verwerkt en de ‘zachtere’ kwesties overlaten aan degene die systemen moeten testen.

Een breed geaccepteerde definitie voor informatiesystemen is:

Informatiesystemen zijn formele, socio-technische, organisatorische systemen die zijn ontworpen om informatie te verzamelen, verwerken, opslaan en verspreiden. Informatiesystemen hebben vier fundamentele componenten die moeten samenwerken om informatieverwerkingsfuncties te leveren die een organisatie nodig heeft om aan zijn informatiebehoeften te kunnen voldoen: structuur, IT, mensen en processen5.

Samenvattend: we hanteren in dit boek ‘informatiesystemen’ in de brede vorm: informatiediensten bestaande uit functionaliteit, data en technologie.

In Nederland wordt vaak de term ‘informatievoorziening’ gebruikt, soms vanuit het perspectief van de businessanalist, soms vanuit het perspectief van de systeemanalist. De verwarring wordt daardoor niet kleiner. Deze term wordt nergens anders in de wereld gebruikt. Dus als binnen een organisatie ‘informatievoorziening’ wordt gebruikt, communiceer dan duidelijk een voor iedereen herkenbare betekenis!

IT mag dan aan de basis liggen van moderne organisaties, het is over het algemeen niet de bestaansreden van een organisatie. Organisaties bedienen klanten (ongeacht in de publieke of private sector) en het management van informatiediensten vraagt dat strategisch, tactisch en operationeel personeel alle aspecten van het vastleggen, verwerken, opvragen, beveiligen en beheren van business-informatie volledig begrijpt.

Voor de volledigheid: diensten die zijn ontworpen en gebouwd binnen technologieomgevingen voor technologieomgevingen zijn daarom geen business informatiediensten!

Samengevat biedt BIM kansen om:

■ Beleid op te stellen op het gebied van business informatiemanagement;

■ Te concentreren op verandering door de implementatie van data-gestuurde diensten: wees strategisch met betrekking tot de informatiebehoeften van organisaties en netwerken van organisaties, en ontwerp services met betrekking tot gegevens en informatiediensten dienovereenkomstig;

■ de ontwikkeling van digitale business-diensten te coördineren door informatiebehoeften door de ontwikkeling van diensten te sturen met behulp van programma- en projectmanagement en agile ontwikkelingsmethoden;

■ ervoor te zorgen dat de gevraagde operationele functionaliteit wordt geleverd door gebruik van specifieke frameworks voor informatie- en gegevensbeheer, functionaliteit, software en infrastructuurondersteuning.

De mate waarin organisaties erin slagen effectieve en efficiënte informatiediensten te leveren, hangt in grote mate af van hoe informatie wordt verzameld, geanalyseerd, verwerkt en uitgewisseld op verschillende niveaus en hoe de informatieketen is georganiseerd, zowel binnen als buiten organisaties.

BIM beheert de portfolio van informatiediensten namens de business- of productmanagers. Dus business informatiemanagement is in principe verantwoordelijk voor de algehele coördinatie van het ontwerp en de implementatie van business informatiediensten. BIM is noch een technologisch raamwerk, noch een sourcing-methode, maar een noodzakelijke functie die als een rode draad loopt van governance tot operatie. Daarom is BIM een integraal onderdeel van zowel informatie- als technologische keuzes.

De volgende taken zijn binnen het BIM-domein nodig om deze verantwoordelijkheid te vervullen:

■ Uitvoeren van strategische activiteiten die noodzakelijk zijn voor beslissingen over de toekomst van business informatiediensten die worden gevraagd voor het leveren van business-activiteiten en vaststellen hoe deze strategische activiteiten worden georganiseerd; dit omvat het formuleren van informatiebeleid en strategie op basis van organisatiebeleid;

■ Monitoren van ontwikkelingen in de organisatie, businessketens en IT en het vertalen van deze ontwikkelingen (kansen en bedreigingen) naar consequenties voor de informatiehuishouding;

■ Beheren, evalueren en verbeteren van metadata en masterdata, en bewaken van de kwaliteit van data die de organisatie gebruikt (data governance);

■ Vastleggen welke informatie nodig is om bedrijfsprocessen en businessdiensten te ondersteunen;

■ Ervoor zorgen dat deze informatie wordt verzameld en beveiligd in overeenstemming met het organisatiebeleid;

■ Definiëren/ specificeren van eisen aan informatiesystemen en diensten;

■ Acceptatie van nieuwe of gewijzigde informatiesystemen en -diensten;

■ De organisatie voorbereiden op het gebruik van nieuwe informatiediensten;

■ Ondersteuning van gebruikers;

■ Gegevensbronnen gebruiken, evalueren en verbeteren;

■ Vertalen van de businessvraag naar oplossingen door bestaande diensten te veranderen, het ontwerpen van nieuwe informatiediensten of informatiediensten te veranderen. Niet elk verzoek vraagt altijd een oplossing met behulp van BIM en niet elke levering van een nieuwe informatiedienst of uitbreiding van een bestaande informatiedienst leidt tot een IT-project.

■ Evalueren en managen van projecten, ontwikkelingen en activiteiten in samenwerking met de interne IT-afdelingen of IT-leverancier(s), en het managen, bewaken en evalueren van oplevering of levering.

BIM zorgt, naast het (operationeel) management van informatie, er ook voor dat strategische vraagstukken worden opgepakt, belegd en gecoördineerd. Denk bijvoorbeeld aan:

■ Businessprocesmanagement met betrekking tot informatie;

■ Ontwikkelingen bij partners waarvan we informatie betrekken of waaraan we informatie leveren;

■ Ontwikkelingen in de suppy chain;

■ Technologische ontwikkelingen;

■ Marktkansen en risico’s;

■ Wendbaarheid, transformatie en verbetering van business informatiediensten.

Deze strategische vraagstukken raken de gehele organisatie. De onderwerpen hebben gevolgen op verschillende niveaus en ze kunnen worden gezien als risico of kans, afhankelijk van de behoefte aan informatie en de waarde van de informatie voor de business.

■ 1.3 BUSINESSINFORMATIEDIENSTEN

Waar ontstaat businessinformatie? Afhankelijk van de manier van werken, ontstaat informatie door enquêtes, afkomstig uit interne dossiers, sociale media, artikelen, boeken, referenties en zoekmachines, of via klanten die diensten of producten kopen of communiceren met overheidsdiensten of -agentschappen. Afhankelijk van de bron en wat je ermee doet, wordt de informatie gebruikt om de planning te sturen, om inkomsten te genereren of misschien om overheidsdiensten te verlenen. Enkele veel voorkomende definities worden hieronder weergegeven. Zorg er wel voor dat iedereen in de eigen organisatie de beschrijving of terminologie goed begrijpt!

■ Een businessinformatiedienst is een dienst die organisaties de noodzakelijke informatie verschaft voor het leveren van zakelijke diensten aan zijn klanten;

■ Een informatiedienst is een dienst die een partij de noodzakelijke informatie verschaft voor haar activiteiten. Informatiediensten bestaan uit drie componenten: functionaliteit, data en technologie;

■ Een business service is een dienst die door organisaties aan haar klanten en andere belanghebbenden wordt verleend en die één of meer producten en/of diensten omvat.

Informatie komt op vele manieren beschikbaar: via het Internet of Things (IoT), van klanten, informatie- en supply chain-partners, zelfs van vrienden op social media. Gepubliceerde bronnen kunnen het web, blogs, kranten, tijdschriften, databases, overheidsstatistieken, adresboeken, technische handleidingen en nog veel, veel meer zijn. Informatie wordt vaak gedefinieerd door context in plaats van door inhoud, en daarom vinden veel informatiespecialisten dat informatie kennis wordt omdat je weet wat je ermee moet doen.

In dit boek, wordt een business informatie-service (of businessinformatiedienst) beschouwd als een IT-gestuurde service (dienst) gericht op het verstrekken van de noodzakelijke informatie, zoals die diensten die door de overheid of banken worden geleverd om informatie van burgers te verzamelen, zodat zij pensioenen of verzekeringspolissen kunnen verstrekken of bankrekeningen.

We gebruiken specifiek ‘businessinformatiediensten’ als term omdat het meest gebruikte alternatief, informatiediensten, vaak wordt gebruikt om diensten of systemen te beschrijven die worden gebruikt door IT-professionals, zoals het aanbieden van testomgevingen of diensten met betrekking tot ondersteunende systemen. Gebrek aan duidelijkheid leidt vaak tot verwarring.

Bovendien hoeft een businessinformatiedienst niet per se IT-gestuurd te zijn, het kan volledig op papier zijn gebaseerd, hoewel dat tegenwoordig niet vaak meer voorkomt.

Een business service beschrijft het doel waarvoor noodzakelijke informatie en gegevens worden verstrekt.

De belangrijkste aandachtspunten voor effectief business informatiemanagement zijn:

■ Portfolio- en programmamanagement of Agile / DevOps-methoden afstemmen op de organisatiestrategie;

■ Ontwerp van informatiediensten die voldoen aan de behoeften van business;

■ Organiseren van digitale informatiebehoeften;

■ Ondersteunen bij selectie van de juiste technische (technologie. . .) infrastructuur;

■ Als je bovenstaande taken niet zelf kunt uitvoeren, zoek dan mensen die je kunt vertrouwen.

Daarom, door te focussen op BIM:

■ Worden businessinformatiediensten beheerd en strategisch gecontroleerd;

■ Is het mogelijk om te focussen op een transformatie naar data-gedreven diensten;

■ Wordt informatiebehoefte van organisaties en haar ecosysteem strategisch beoordeeld en data- en informatiediensten worden dienovereenkomstig ontworpen;

■ Is de ontwikkeling van business services, afhankelijk van informatie, gericht op de ontwikkeling van digitale business services. Het BIM-team begeleidt het beheer van de informatiebehoeften tijdens de ontwikkeling van diensten, gebruikmakend van good practices op het gebied van programma- en projectbeheer of Agile-methoden;

■ Helpt het ervoor te zorgen dat operationele functionaliteit wordt geleverd door gebruik te maken van kaders en methoden gericht op informatie- en datamanagement, functionaliteit, software en infrastructuurondersteuning.

■ 1.4 DIGITAAL INFORMATIE DESIGN (DID)

DID is ontwikkeld om grip te krijgen en te houden op informatie binnen organisaties. DID is een afkorting voor ‘Digital Information Design’; het is een leveranciers-onafhankelijke bibliotheek in het publieke domein voor de implementatie van business informatiemanagement. De bibliotheek bestaat uit publicaties die het proceskader voor business informatiemanagement beschrijven en een groot aantal good practices, white papers, artikelen en presentaties. De reeks Digital Information Design binnen de ASL / BISL Foundation is de volgende generatie ‘good practices’ voor het specificeren, organiseren, sturen en beheren van de digitale informatiediensten door organisaties. De basis van de serie bestaat uit twee boeken: Foundation (boek 1) en Practitioner (boek 2). Dit is boek 1 waarin het DID-model en de DID-basisconcepten worden uitgelegd.

Het DID framework is ontwikkeld om een hulpmiddel te bieden voor informatiemanagement-vraagstukken voor alle business services, met specifieke aandacht voor IT-gestuurde dienstverlening. DID is de nieuwe generatie best practices ter ondersteuning van ontwerp en beheer van data, informatie en kennis, inclusief ongestructureerde data zoals die gevonden worden op sociale netwerken of die zijn vastgelegd door ketenpartners6. Het model is een ‘aide memoire’ over hoe de verschillende aspecten van business informatiemanagement moeten worden gestructureerd en geoperationaliseerd, zodat deze beter beheersbaar worden. In dit boek worden de basisdefinities van business informatiemanagement besproken, wordt uitleg gegeven over de inhoudelijke basis van business informatiemanagement, hoe het DID framework is ingericht om inhoudelijke structuur te geven aan informatiemanagement en hoe het DID-model kan worden toegepast.

Ten opzichte van BiSL is de focus van BIM iverschoven van operationele functies naar de focus op de missie en het vermogen van moderne organisaties om de juiste middelen met de juiste capaciteiten in de juiste hoeveelheid in te zetten.

BIM gaat over governance, strategie, verbeteren en functioneren van business informatiediensten vanuit een organisatie-perspectief. Het DID framework beschrijft benodigde activiteiten om veel BIM-verantwoordelijkheden vast te stellen. De relaties tussen deze activiteiten worden beschreven vanuit een conceptueel perspectief, geïllustreerd met praktische voorbeelden.

Daarmee is DID de moderne opvolger van BiSL (Business Information Service Management Library).7 Vertrouwen op één enkel raamwerk, good practice of norm om het volledige management van informatie- en gegevensverzameling, beveiliging, opvragen, verwerking en opbrengsten af te dekken is niet verstandig. Naast DID verwijzen we naar andere good practices die relevant zijn voor BIM, zoals governance, securitymanagement en risicomanagement, kennis- en datamanagement en budgettering.

BIM is niet het enige perspectief op deze disciplines. Soms zijn er andere frameworks beschikbaar die meer specifieke praktische richtlijnen geven. Er kunnen bijvoorbeeld best practices zijn op het gebied van privacy en beveiliging in IT. Maar bewaken dat deze relevant zijn in de context van de organisatie en worden uitgevoerd in overeenstemming met de businessbehoeften vraagt kennis en begrip van behoeften in de business. En het BIM-domein is de meest logische plaats waarin kan worden gezorgd dat beleid voldoet aan de eisen.

■ 1.5 DE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN DID

Tegenwoordig worden CIO’s steeds vaker gevraagd om zich niet alleen op technologie te concentreren maar ook op de behoefte van de business met betrekking tot informatieverwerking. Dit vraagt om een betere positionering van BIM. Daar waar organisatieveranderingen met behulp van IT over het algemeen zijn gericht op IT-professionals, richt DID zich op de business-professional.

We kunnen alleen in algemene zin iets zeggen over de implementatiekosten van BIM, vanwege de verschillen in business-veranderdoelen en informatiebehoefte in verschillende organisaties. Maar implementeren van nieuwe processen en procedures kost zonder meer tijd en geld. Daar komt bij dat ook middelen beschikbaar moeten zijn voor gedragsbeïnvloeding van de betrokken medewerkers door bijvoorbeeld training of communicatie. Daartegenover zijn er natuurlijk baten. Vaak kan een relatief zeer kleine verbetering van de efficiëntie al resulteren in besparingen die deze kosten ruimschoots compenseren. Neem als voorbeeld het voorkomen van uitval van diensten en processen waardoor waardevolle gegevens niet beschikbaar zijn of verloren gaan.

Zonder de inrichting van BIM is het toekennen van budget voor BIM en het beoordelen van risico’s de verantwoordelijkheid van het middenmanagement. Denk bijvoorbeeld aan privacy en veiligheid bij het gebruik van data. Afspraken moeten worden gemaakt met degene die verantwoordelijk zijn voor Security en Financiën om overkoepelend beleid en overkoepelend budget vast te stellen.

BIM-strategen en informatie-eigenaren vraagt om budget en middelen. De doelen en middelen moeten in overeenstemming worden gebracht met de algemene doelstellingen en beleidslijnen van de organisatie. Een businesscase voor BIM is het beste middel om CIO’s, als ze nieuw zijn in het vakgebied, te overtuigen van de noodzaak van BIM. De eerste stap voor het inrichten van BIM (als dat er nog niet is) of de toegevoegde waarde van informatiediensten zichtbaar maken is het leveren van een businesscase met een duidelijke definitie van baten, kosten, risico’s en het benodigde budget.

DID is ontwikkeld om de baten van BIM concreet zichtbaar te maken. Zonder een dergelijk handvat is BIM grotendeels abstract en blijft hulp nodig om grip te krijgen op het gebruik van informatie in de organisatie. Een dergelijk handvat kan ook COBIT n een framework dat focust op de realisatie van de doelstellingen van control, of BABOK® of ITIL of zelfs een van de vele andere modellen en frameworks.

Figuur 1.1 Batenmanagement bij het gebruik van DID

Vergeet hierbij niet het gezegde: “Een slechte vakman geeft zijn gereedschap de schuld. . . “ DID is niet het enige gereedschap, en niet alle problemen kunnen met DID opgelost worden. Wanneer je enige gereedschap een hamer is, zie je overal spijkers. Veel frameworks worden op een dergelijke manier misbruikt.

Mits verstandig ingezet helpt DID bij het zichtbaar maken van:

■ de baten die ontstaan omdat de organisatie beter grip heeft op gevoelige informatie en vitale informatie,

■ het verlagen van kosten die anders zouden worden gemaakt door slechte kwaliteit van gegevens, en

■ het implementeren van een cultuur waarin kwaliteit, integriteit en beschikbaarheid van de informatiemiddelen centraal staat.

Hierdoor wordt een stevige basis gelegd voor de digitale organisatie.

De toegevoegde waarde van DID (en beheren van digitale bedrijfsmiddelen) gaat niet alleen over tastbare voordelen (bijvoorbeeld kwaliteit van gegevens). Het betreft ook immateriële zaken zoals gemeenschappelijke betrokkenheid bij de integriteit van gegevens.

Hanteren van het DID framework maakt ook pijnpunten zichtbaar:

■ Kennen we de sterke en zwakke punten van onze bestaande datadiensten en de ondersteunende IT?

■ Wat is de huidige situatie met betrekking tot gegevens- en IT-verandering? Is er een informatiearchitectuur en IT-architectuur, strategie of blauwdruk die de richting aangeeft voor fundamentele verandering in de organisatie? Kennen we de IT-veranderingen die nodig zijn naast de veranderingen in de business? Welke nieuwe mogelijkheden zijn nodig? Welke nieuwe informatiebehoefte ontstaat er? Welke veranderingen aan de onderliggende IT-infrastructuren wordt gevraagd? Welke gegevens zijn nodig? Wat is het effect op informatie- en ketenpartners als we niet hebben wat nodig is?

■ Bereidt een van onze informatieketenpartners veranderingen voor die van invloed zijn op onze informatiebehoefte?

■ Is het digitale tijdperk iets dat we omarmen of vrezen?

■ Wordt de agile-benadering gezien als een kans?

■ Is het niveau van IT-middelen realistisch en haalbaar: beschikt de IT-leverancier van de organisatie over voldoende competenties?

■ Hoe gaan we om met de enorme toename van data? Hoe kan de beschikbare data worden gebruikt?

■ Is er een terugvalpositie voor elke IT-wijziging? Wat kan er worden gered als een dergelijke verandering mislukt? Welke prioriteiten kunnen we stellen als we de eisen moeten aanpassen als de IT-projecten in de problemen komen?

■ Welke afspraken maken wij om te borgen dat de business de IT-veranderingen daadwerkelijk kan absorberen? Wie is ervoor verantwoordelijk dat de voorgestelde wijzigingen acceptabel zijn voor de business? Wie is verantwoordelijk voor het vaststellen op welke wijze we anders moeten gaan werken? Wie is verantwoordelijk om de wijzigingen namens de organisatie te toetsen? En wie voor het trainen van gebruikers binnen de business? En wie voor het accepteren van de IT-wijzigingen namens de business?

■ Welke afspraken zijn er om het gebruik van bestaande datadiensten door de business af te bouwen?

Op basis van de antwoorden op deze vragen kan een volledig beeld worden samengesteld van de informatiebehoefte. Dit kan worden voorgelegd aan degene die verantwoordelijk is voor het ontwerp van services in de organisatie.

Samenvatting en definities

Informatiemanagement:

✔ het sturen op en beheer van processen die informatie verwerven, creëren, organiseren, verspreiden en gebruiken.

✔ (korte definitie): het management van informatiediensten bestaande uit functionaliteit, data en technologie.

Business informatiemanagement (BIM):

✔ het managementdomein dat verantwoordelijk is voor alle taken en activiteiten gericht op het beheren, definiëren, verbeteren en ondersteunen van het gebruik van de informatieservices (informatiediensten) die nodig zijn voor het functioneren van een organisatie en het bereiken van de bedrijfsdoelen.

Informatiesystemen:

✔ zijn formele, socio-technische, organisatorische systemen die zijn ontworpen om informatie te verzamelen, verwerken, op te slaan en te verspreiden. Informatiesystemen hebben vier fundamentele componenten die moeten samenwerken om informatieverwerkingsfuncties te leveren die een organisatie nodig heeft om aan zijn informatiebehoeften te kunnen voldoen: structuur, IT, mensen en proces.

Business service:

✔ een dienst die door organisaties aan haar klanten en andere belanghebbenden wordt verleend en die één of meer producten en/of diensten omvat.

Een business informatie-service

✔ een (informatie) dienst die organisaties de noodzakelijke informatie verschaft voor het leveren van zakelijke diensten/ activiteiten aan zijn klanten; Informatiediensten bestaan uit drie componenten: functionaliteit, data en technologie.

In dit boek worden ‘services’ en ‘dienst’ door elkaar gebruikt. Informatieservices is dus hetzelfde als informatiediensten en business services is hetzelfde als businessdiensten.

■ 1.6 DOELGROEP

Dit boek is vooral geschreven voor degenen die in de ‘frontlinie’ staan van informatiemanagement. Dit omvat alle rollen die verantwoordelijk zijn voor besturen, definiëren, verbeteren en ondersteunen van het gebruik van business informatiediensten, bijvoorbeeld CIO’s, informatiemanagers, business informatiemanagers en ondersteunende rollen op operationeel niveau.

De tweede doelgroep zijn degene die verantwoordelijk zijn voor of betrokken zijn bij bedrijfsprocessen. Hun processen hebben behoefte aan informatie en deze worden gefaciliteerd door BIM en hebben daardoor veel interactie/bemoeienis met de BIM-omgeving. Voorbeelden zijn de businessmanager, proceseigenaar, business architect. Zij die betrokken zijn bij Agile- of DevOps-programma’s zullen geïnteresseerd zijn omdat DID het informatie- / dataperspectief biedt dat moet worden gehandhaafd tijdens het ontwerp en de ontwikkeling van alle business services.

De derde doelgroep zijn de IT-dienstverleners en de professionals die vaardigheden uit ITIL, PRINCE2® en Agile / Scrum kunnen vertalen naar BIM, leveranciers van hardware en software, servicemanagers, enzovoort. De vaardigheden in dit domein, nodig voor het afhandelen van incidenten en problemen, kunnen bijvoorbeeld ook worden ingezet ter ondersteuning van data-gedreven diensten.

Dit boek kan ook adviseurs ondersteunen die betrokken zijn bij de opzet of professionalisering van bedrijfsinformatiemanagement en auditors en studenten van bedrijfsinformatica of BIM.

■ 1.7 OPZET VAN DIT BOEK

In deel 1 wordt het framework ‘Digital Information Design’ (DID) besproken. Deel 1 bestaat uit de hoofdstukken 2 tot en met 7. In deel 1 wordt het framework uitvoerig besproken. Deel 2 laat de toepassing van het DID framework in de praktijk zien. Deel 2 bestaat uit de hoofdstukken 8 tot en met 11.

Na deze introductie maken we in hoofdstuk 2 kennis met het DID-model. Het model ziet eruit als een klavertje vier die doordat elk blad over elkaar heen ligt ruimte biedt aan de 16 hoofdthema’s van informatiemanagement. Binnen elk hoofdthema worden vervolgens vier onderwerpen besproken. Daarmee dekt het model in totaal 64 onderwerpen die gezamenlijk de verantwoordelijkheid van informatiemanagement afdekken. In het model, zoals in dit hoofdstuk wordt uitgelegd, worden vier managementdomeinen onderscheiden waarin de verschillende onderwerpen van business informatiemanagement een plaats krijgen. Elk domein kan vanuit vier verschillende perspectieven worden beoordeeld. De verschillende componenten van het model en hoe ze zich verhouden, worden in de hoofdstukken toegelicht. We laten ook zien hoe je het model zelf kunt tekenen. Twee eenvoudige voorbeelden geven aan hoe het framework kan worden gebruikt.

De daaropvolgende hoofdstukken gaan in detail in op de verschillende onderdelen van het model. Lezers die graag beter begrijpen hoe het model kan worden gebruikt voordat ze de details gaan bestuderen kunnen daarom ook eerst hoofdstuk 8 en 9 lezen om daarna verder te gaan met hoofdstuk 3.

In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de manier waarop het framework kan worden toegepast. In de hoofdstukken 4 tot en met 7 wordt elk perspectief binnen elk domein als onderdeel van het DID framework uitgewerkt.

In hoofdstuk 8 laten we zien hoe je het DID-model praktisch kunt gebruiken om gangbare processen binnen BIM te kunnen analyseren en verbeteren.

In hoofdstuk 9 is een voorbeeld beschreven hoe het DID-model kan worden gebruikt bij het ontwikkelen van een strategie voor een digitale organisatie. In hoofdstuk 10 wordt de relatie gelegd tussen het DID framework en de levenscyclus van een business service.

Ten slotte gaat hoofdstuk 11 in op ideeën over de ontwikkeling en implementatie van BIM in situaties waar weinig management-steun bestaat of slechts weinig middelen beschikbaar zijn.

—

1    R.D. Austin, L.M. Applegate en D. Soule, Corporate information strategy and management: text and cases 8th edition, McGraw-Hill Education 2008; John Ladley, Making EIM (Enterprise Information Management) work for business; a guide to understanding information as an asset, Morgan Kaufmann 2010.

2    Chun Wei Choo, Information management for the intelligent organization – the art of scanning the environment, American Society for Information science and Technology (ASIST) 2002.

3    P. Ribbers, Information Management, between supply and demand: challenges ahead, Valedictory Lecture, Tilburg School of Economics and management 2014.

4    Informatieservices wordt afgekort als IS en dat leidt nogal eens tot verwarring, zeker als er ook gesproken wordt over informatiesystemen (information systems) dat in de wetenschappelijke literatuur ook wordt afgekort als ‘IS’.

5    Zie bijvoorbeeld: Gabriele Picolli and Federico Pigni, Information systems for managers, edition 3.0, Prospect Press, Burlington 2016; Alter, S., (2013), Work System Theory: overview of core concepts, extensions and challenges for the future, Business analytics and Information Systems, Paper 35., Journal of the Association for Information Systems (J ASSOC INF SYST), online: http://repository.usfca.edu/at/35.

6    Digital Information Design (DID) is de moderne en verbeterde best practice als opvolger van BiSL (Next).

7    De BiSL library omvat onder andere: R. van der Pols, R. Donatz en F. van Outvorst, BiSL® - Een Framework voor Business informatiemanagement – 2de druk, Zaltbommel 2012; R. van der Pols, ASL®2 - Een framework voor applicatiemanagement, Zaltbommel 2012; R. van der Pols and Y. Backer, R. van der Pols and Y. Backer, BiSL® Pocketguide – 2de druk, Zaltbommel 2012; Y. Backer, ASL®2 Pocket guide, Zaltbommel 2014; ASL® and BiSL® Case Studies, Den Haag 2014; R. Donatz, BiSL® Self-assessment – 2de druk, Zaltbommel 2012.

In deel 1 wordt het DID framework besproken. Het deel omvat de hoofdstukken 2 tot en met 7. In deze hoofdstukken wordt het DID-model uitgelegd, wordt ingegaan op het gebruik van het DID-model en nog belangrijker, hoe je zelf het DID-model kunt tekenen. De eerste twee hoofdstukken gaan in op de verschillende groepen van in totaal 12 elementen die gezamenlijk het DID-model vormen. Vervolgens worden de vier verschillende perspectieven met elk vier onderwerpen per domein (Governance, Strategie, Verbetering en Operatie) in de hoofdstukken 4 tot en met 7 uitvoerig besproken.

De verschillende elementen in elk domein in het model kunnen op verschillende manieren worden gecombineerd, met verschillende resultaten, voor verschillende organisaties.

■ 2.1 INLEIDING

De 21ste eeuw vraagt om een moderne benadering van business informatie services. Om deze reden is DID ontwikkeld. Een hulpmiddel om ontwerp, ontwikkeling en gebruik van business informatiediensten in de moderne tijd te ondersteunen. DID is gericht op informatie-gedreven business services en is ontwikkeld als gereedschap voor de informatiemanager. In het DID framework worden de activiteiten en onderwerpen beschreven die nodig zijn om BIM-verantwoordelijkheden te ontwikkelen, in te richten en vast te leggen. Met behulp van het framework worden informatiebehoeften ontwikkeld, geanalyseerd, aangestuurd en beheerd. In dit hoofdstuk wordt de achtergrond van het DID framework uitgelegd, hoe het model wordt getekend en hoe het model kan worden toegepast.

■ 2.2 HET DID FRAMEWORK